राजिवलोचन जोशी माध्यमिककालया छम्ह सशक्तम्ह कवि खः । नेपाली भाषाया नापं नेपालभाषां नं म्ये च्वयादीम्ह थ्वय्कःया केदारकल्प नांगु भजन सफू छगू वनारसं पिदंगु दु गुगु सफूया न्हापांगु संस्करण व निगूगु संस्करण (ने.सं १०२४) यानाः निगू संस्करण पिदंगु दु । थ्व सफू नेपालभाषाया भजन दुथ्याःगु छापा आखलं पिदंगु न्हापांगु सफू खः । थ्व सफुलिइ राजिवलोचन जोशीया थीथी नेपालीभाषाया म्ये नापं ञसूँ, सूँ ,सूँ जसुकाल वया नांगु नेपालभाषाया भजन म्ये छपु नं दुथ्यानाच्वंगु दु ।
पत्रकार राजीव शर्मा राजोपाध्यायया जन्म अबु हरिओमपतिराज राजोपाध्याय व मां विन्दरा राजोपाध्यायया कोखं वि.सं. २०३२ साउन १३ गते येँया न्हाय्कं त्वालय् जूगु खः । नेपालभाषाया न्हापांगु एफएम गुडनाइट एफएमय् न्हापांखुसी नेपालभाषा ज्याझ्वः न्ह्याकादीम्ह वय्कलं नेवाः अनलाइन न्यूज, झीगु सः, रेडियो झीगु सः (रेडियो नेसन)य् नं ज्या यानादीगु दु । अथेहे वय्कः थौंकन्हय् एबीसी टेलिभिजनय् आवद्ध जुयाच्वनादीगु दु । नेवाः जागरण मञ्च, राजोपाध्याय समाज, श्री उग्रतारा टोल सुधार समितिइ च्वनाः वय्कलं नेवाः ख्यः व सामाजिक ख्यलय् ज्या याना वयाच्वनादीगु दु ।
ने.सं. १०८९ कौलागाः सप्तमि, सनिबारखुन्हु यलया गाःबहाः त्वालय् मां सुभद्रा राजोपाध्याय व अबु हेरम्बानन्द राजोपाध्यायया कोखं जन्म जुयादीम्ह कलाकार राजीव राजोपाध्याय छम्ह धिसिलाःम्ह संगीतकःमि खः । त्रिभुवन विश्वविद्यालय पाटन कलेजपाखें स्नातक व बाल्मिकि क्याम्पसपाखें संस्कृत शिक्षाय् पूर्व मध्यमातक शिक्षा कयादीम्ह राजोपाध्याय यलया थीथी भजन मण्डलय् च्वनाः नेवाः परम्परागत व आधुनिक संगीत थपू यायेगु निंतिं सेवा याना च्वनादीम्ह खः । थुकिया नापनापं थीथी ब्वनेकुथी संगीत प्रशिक्षण नं याना च्वनादीगु दु ।
थ्वय्कः छम्ह संगीतकार नापं म्येहालामि, म्येच्वमि नं खः । ने.सं. ११२१ स नेपालभाषाया ‘अन्ति ज्वनाः’ म्येचाः पिदंगु दु नापं थम्हं हे च्वयादीगु आपालं म्ये दुथ्याःगु म्येमुना ‘भक्ति गीति संग्रह’ सफू सरस सांस्कृतिक कुञ्जपाखें प्रकाशित जूगु दु । थ्वय्कः तबला थायेगुली नं उत्तिकं हे जाः । अबुजु हेरम्बानन्द राजोपाध्याय, होमनाथ उपाध्याय, व अच्युतराम भण्डारीपाखें थ्वय्कलं तबलाया शिक्षा कयादीगु खः । थ्वय्कःया थीथी सामाजिक व धार्मिक संस्थाय् नं संलग्नता दु । सरस सांस्कृतिक कुञ्जया नायः, राजोपाध्याय समाजया संस्थापक दुजः, युवा जागृति समाजया दुजः व जगन्नाथ भजन मण्डल लपुस छ्याञ्जे जुयाः ज्या याना च्वनादीगु दु ।
म्येच्वमि, म्येहालामि व संगीतकार राजु कर्माचार्यया जन्म अबु चक्रवीर कर्माचार्य व मां गोपालक्ष्मी कर्माचार्यया कोखं ख्वप कमलविनायकय् ने.सं. १०९५ तछलागाः नःमि, बसुबारखुन्हु जूगु खः ।
वय्कलं न्हापांंगु म्ये ‘त्वःताः वन’ २०५७ य् रेकर्ड यानादीगु खः व ने.सं. ११३९ गुंलाथ्वः तृतियाखुन्हु नेपालभाषाया म्येचाः सिडी ‘न्हापांगु पलाः’ पिथना दीगु खः । वय्कःया ‘द्यपमैं’ ‘भ्यालेन्टाइन’, ‘हिसिदुगु ख्वाः’, ‘नु रे नु’, ‘स्वयम्भू द्यइके’ लोकंह्वाःगु म्ये खः । संगीत ख्यलय् जक मखसे स्वास्थ्य ख्यलय् नं समर्पित वय्कः पाटन अस्पतालय् ल्याब टेक्निसियनकथं ज्या यानादी ।
राजु तुलाधर छम्ह म्येहालामि, म्येच्वमिलिसें लय्चिनामि नं खः । थ्वय्कःया जन्म अबु पुष्परत्न तुलाधर व मां माया तुलाधरया कोखं येँया ङत त्वालय् ने.सं. १०७३ यंलाथ्वः पुन्हि, बुधबारखुन्हु जूगु खः । थ्वय्कःया इहिपाः पुष्पा शाक्यलिसें वि.सं. २०३२ सालं जूगु खःसा थ्वय्कःपिनि निम्ह म्ह्याय् व छम्ह काय् दु ।
मचा इलंनिसें अबुलिसें बाज्या सप्तरत्नपाखें संगीतया ज्ञान कयाः थ्व ख्यलय् झाम्ह खः । लिपा थ्वय्कलं रंगराव कादम्बरीलिसें प्रेमध्वज प्रधान व नोर्मा खर्बर्ग ( Normal Kearbearg) नं संगीतया ज्ञान कयादिल । रेडियो नेपालय् वि.सं. २०२८ सालं स्वर परीक्षा पास यानादीम्ह थ्वय्कलं वहे दँय् रेकर्ड यानादीगु न्हापांगु नेवाःम्ये ‘ल्यासे मय्जु बांलाः बेमान यायेमते न्हां’ (सः राजु तुलाधर, च्वमि व लय्ः लक्ष्मण नेवाः) खः । थुगु म्येया च्वमि व लय्चिनामि लक्ष्मण नेवाः खः । थ्वलिसें मेमेगु आपालं नेवाःम्येत रेडियो नेपालय् रेकर्ड जूगु दु । थ्वय्कलं थःम्हं हे दकलय् न्हापां म्ये च्वयाः लसय् हनाः हालादीगु ‘गुलि जिं सःता वैत गुबलें लिसः मब्यू वं’ खः । थ्वय्कलं च्वयादीगु, लसय् हनादीगु व हालादीगु आपालं म्येत थीथी म्येचालय् पिदना च्वंगु दु । लोकम्येलिसें मतिनाया म्येत दबुली हालादीम्ह थ्वय्कलं लिपा लिपा प्रगतिशील धारया म्ये चिनाः हालेगु यानादीगु खः । थ्वय्कःया थज्याःगु लोकंह्वाःगु म्येत मध्यय् ‘याकः किजा ततायाम्ह लासाय् लानाच्वन’, ‘छम्ह फ्वगिं बुराचाम्ह तुतां चुयावल’, ‘मांअबु मदुपिं नाबालकत’ खः । वय्कःया मेगु थीथी नेवाः म्येत थुकथं दु– ‘लँय् जूम्ह ल्यासेचा गाच्वः बँय् लुल खं ला’ (सः, च्वमि राजु तुलाधर, बसन्त लसय्), ‘अबिरया होलि तंचाया ला ल्यासे’ (सः, च्वमि राजु तुलाधर), ‘थथिंजाःगु रसबस तोलताओ’ (सः राजु तुलाधर, च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ, घातु लय्), ‘जिमिगु छेँया लिक्कं दु छम्ह मचा’ (च्वमि लाल, लय् राजुु तुलाधर), ‘हुं च्वय् दु कञ्चन हिमाल क्वय् दु कलकल सेती’, ‘स्वय्म्भुया ल्यूने लाःगु होल्च्व धैगु छगू गामय्’ (सः किरण प्रधान, च्वमिःलाल, लय् राजु तुलाधर), ‘आः वइगु बुधबाः यः मैं लः त्वनेगु करुवा यः मैं’ (सः अशोक तुलाधर, लोकम्ये, मुंम्ह राजु तुलाधर) ।
नेवाः भाषा आन्दोलनया झ्वलय् थ्वय्कः नं छम्ह सक्रियम्ह म्येहालामि खः । थ्वय्कलं म्येपिनिगु लिसें थःम्हं च्वयादीगु, हालादीगु व लसय् हनादीगु नेवाःम्येत झिेंन्यापुं मल्याक दु । उकी मध्यय् मदनकृष्ण श्रेष्ठ व हरिवंश आचार्यं हालातःगु म्ये यूट्यूबय् नं दुसा मेगु छपु म्ये मदनकृष्ण श्रेष्ठं हालादीगु म्ये ‘दखिनकालि छेँ जिगु तापाः जि ला छंके माया आपाः’ छगू नेवाः संकिपाय् दुथ्याका तःगु दु ।
थ्वय्कलं नेवाःम्ये जक मखु, खस भाय्या नं आपालं म्येत हालेगु व चिनेगु यानादी । नेवाः संगीत ख्यलय् थ्वय्कःया म्येमुना म्येचाः पिमदंसां खस भाय्या म्येचाः ‘प्रारम्भ’ (वि.सं.२०५९) पिथना दीगु दु । थ्वय्कलं तामाङ्ग भाय्या नं म्ये हालादीगु दु ।
वि.सं. २०३० सालपाखे येँया प्रकाश पुस्तकालयया ग्वसालय् जूगु नेवाः म्ये धेंधेंबल्लाःस थ्वय्कलं संगीतपाखे न्हाप सिरपाः त्याकादीगु खः । अथे हे अन्तर क्याम्पस लोकगीत सम्मेलनस नं हःपाः सिरपाः त्याकादीगु दु । लोक, मतिना धुंकाः प्रगतिशीलया म्ये ख्यलय् दुहां झाःम्ह थ्वय्कलं लजगाःकथं थीथी ज्या यानादीगु दुसा सामाजिक विकासया ज्याकथं थीथी वैदेशिक संघसंस्थाय् नं ज्या याना च्वनादीगु दु ।
राजु महर्जन जुजु छम्ह कलाकार व साहित्यकार खः । वय्कःया अबुया नां शंखलाल महर्जन व मांया नां माया महर्जन खः । यलया कुति सौगलय् ने.सं. १०९२ सिल्लाथ्वः नःमि, सोमबारखुन्हु बूम्ह वय्कः साहित्यपाखे च्वसा न्ह्याःम्ह खः । वय्कःया निगू चिनाखं मुना सपूm “ह्वयेत्यंगु स्वां” व “ह्वयाच्वंगु स्वांं” नापं यानाः खस नेपाली भायया “कोपिला” कविता संग्रह सपूm नं पिदंगु दु । ने.सं. ११४४ दँय् थःगु तःदँया अनुभवयात मुनाः ‘नृत्यकलाया बःचाहाकलं म्हसीका’ नामं छगू दुग्यंगु सपूm नं पिथनादीगु दु । कलाकारिता ख्यलय् ने.सं. १११८ दँनिसें हुलाप्याखं (नृत्य), गीत संगीत, अभिनय याना वयाच्वंम्ह खः । वय्कःया न्हापांगु नेवाः संकिपा ‘ग्वाज्यःचा’ ने.सं. ११११ य् पिदंगु खः । वय्कःया ‘भिंतुना’ संकिपा नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय आदिबासी चलचित्र महोत्सव २००७ य् क्रिटिक्स अवार्डया लिसें थीथी अवार्ड त्याकेत ताःलागु खः । वय्कः आपालं आपाः नेवाः संकिपा, ख्यालः, प्याखं म्हितातःम्ह खः । लुँझ्याः कला कुन्ज व कल्चरल थिएटर अनलाइन, ज्यापु समाज यल, वाद्य शिरोमणि गणेशलाल प्रतिष्ठान, चन्द्रसूर्य पुस्तकालय कुति सौगः, नेपालभाषा मंकाः खलः यल, थिमि कला परिषद, कुति सौगः मंकाः खलः व हलिं नेवाः दबू नेपाः देय् यल कचालिसे वय्कः आबद्ध जुयाच्वंम्ह खः ।
वरिष्ठ पत्रकार राजु शाक्यया जन्म अबु त्रिरत्न शाक्य व मां नानीमाया शाक्यया कोखं येँया खुसीबहीली ने.सं. १०८८ पौष कृष्णपक्ष पञ्चमीकुन्हु जूगु खः । नयाँ नेपाल न्हिपौपाखें पत्रकारिता सुरु यानादीम्ह वय्कः सरकारी समाचार संस्था राष्ट्रिय समाचार समितिया सम्पादक जुयादीधुंकूम्ह खः । थौंकन्हय् नं राष्ट्रिय समाचार समितिइ आवद्ध वय्कलं विश्वभूमि न्हिपति ताःई तक अर्थ जगत स्तम्भ न्ह्याकादीगु खः । भिक्षु कुमार काश्यप स्मृति पत्रकारिता सिरपाः (ने.सं ११३९), लहना–धर्म–मोती पत्रकारिता हना सिरपाः (नेसं ११३७), १३ वडा ग्वाहालि पुचः(नेसं ११३७) पाखें सम्मानित जुयादीधुंकूम्ह वय्कः दि शाक्य फाउण्डेशनया मानार्थ सदस्य नं खः । वय्कः युवा बौद्ध समूहय् आवद्ध जुयाः बुद्ध धर्मया प्रचार प्रसारय् नं यक्व ज्या यानादीगु दु ।
वरिष्ठ संगीतकार राजु सिंहया जन्म ने.सं. १०८८ कछलागाः द्वादसि, बुधबारखुन्हु जूगु खः । वि.सं. २०७४ सालय् पिदंगु ‘गुलि न्ह्याइपुसे च्वं छ व जि’ म्येया संगीतं वरिष्ठ संगीतकार राजु सिंहयात नेवाः संगीतह्यःमिपिनि न्ह्यःने थनेहःगु खः । ‘छुकिं मस्यू छुकिं’, ‘धात्थें जितः यःगु खःसा’ थें जाःगु नेपालभाषाया म्येय् संगीत बियादीम्ह वय्कलं खस नेपाली भाय्या ३७ गू म्येचाः व आपालं फुटकर म्ये पिथना दीधुंकूगु दु । अथेहे खस नेपाली भाय्या तःगू हे संकिपा टेलिफिल्मय् नं संगीत बियादीगु दु ।
म्येहालामि, किबोर्डवादक, गितारवादक, बेसीस्टकथं रेडियो नेपाल, नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान, राष्ट्रिय नाचघरय् व फाइभ स्टार होटलय् ज्याज संगीतकःमिकथं नं ज्या यानादीम्ह वय्कःया १२०० सिबें अप्वः म्ये बजारय् पिदनेधुंकूगु जुल
थीथी ब्वनेकुथी संगीत प्रशिक्षककथं नं ज्या यानादीम्ह वय्कलं सन् १९९० व १९९८ य् जूगु अन्तर क्याम्पस प्रतियोगिताय् दकलय् बांलाःम्ह संगीतकार, रेडियो नेपालपाखे सन् २००७ य् दकलय् बांलाःम्ह मचाम्ये लय्चिनामि, सन् २००८–२००९ या इमेज अवार्डय् दकलय् बांलाःम्ह लय्चिनामिया सिरपाः त्याकादीगु दुसा वय्कःयात कलामन्दिर डिल्लीबजारपाखें दकलय् बांलाःम्ह संगीतकार २०६७ या सम्मान लःल्हाःगु खः । श्रुति संगीत सम्मान थें जाःगु आपालं सम्मान देशी विदेशी संघसंस्थापाखें वय्कःयात
लःल्हाःगु दु ।
सिद्धिराम मुनंकःमि व हिरादेवी मुनंकःमिया काय् जुया ने.सं. १०८२ दिल्लाथ्व गुरुपुन्हिया दिनय् चोछेँ त्वाः ख्वपय् जन्म जुयादीम्ह राजुराम मुनंकःमि नेपालभाषाया नापं खस नेपालीभाषाय् च्वसा न्ह्याकावःम्ह च्वमि खः । वय्कःया नेपालभाषाय् घाः चिबाखं मुना (ने.सं. ११३९) या नापं खस नेपाली भाषं निगू सफू पिदंगु दु । राजुराम मुनकःमि नेपाल बैङ्कया पूर्व कर्मचारी, भक्तपुर साहित्यिक समाजया नायो, विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन गुथि नापं थीथी खलःपुचलय् जिवंकाछि दुजः नं ख ।
नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् राजेन्द्र पुता नामं म्हसीका दुम्ह व्यक्तिया वास्तविक नां राजेन्द्र कुमार महर्जन खः । राजेन्द्र पुताया जन्म अबु बेखालाल महर्जन व मां न्हूछेमाया महर्जनया कोखं ने.सं. ११९० भाद्र महिनाय् कीर्तिपुर नगरपालिका क्वाःच्व त्वालय् जूगु खः ।थ्वय्कलं एम.बि.ए. व नेपालभाषा विषयय् स्नातकोत्तर तगिं क्वचायेकादीगु दु । वित्त परामर्शदाताया रुपय् लजगाः यानाच्वनादीम्ह थ्वय्कःयात नेपालभाषा ख्यलय् छम्ह आधुनिक सशक्तम्ह कविया नापं अनुसन्धाताया रुपय् म्हसीकेगु याः । नेपालभाषाय् स्नातकोत्तर यायेगुया झ्वलय् थ्वय्कलं नेपालभाषाया गजल : छगू अध्ययन विषयय् शोध यानादीगु खः । थ्वहे शोधपत्रयात थ्वय्कलं गजलया सिद्धान्त व नेपालभाषाय् गजल नामं समालोचनाया सफू पिकयादीगु दु । अथे हे थ्वय्कःया सुथया लिसः कविता संग्रह, खिउँफल्चा सांस्कृतिक उपन्यासया सफू नं पिदंगु दु । नापं थ्वय्कलं थीथी पत्रिकाय् अनुसन्धानात्मक च्वसुया लिसें साहित्यिक व समसामयिक च्वसु नं पिथनेगु यानादीगु दु ।
भाजु राजेन्द्र पुतां किपुलिं पिदनीगु प्याकिं लसता—पौ, किपू लसता—पौ, कीर्तिपुर लय्पौ, स्वनिगः वाःपौया सम्पादक जुयाः नं ज्या यानादीगु दु । थीथी संघसस्थापाखें न्ह्याकूगु साहित्य गोष्ठि व साहित्यिक धेंधेंबल्लाः कासाय् थ्वय्कलं– न्हाप, ल्यू आदि जुयाः यक्व सिरपाः त्याकादीधुंकूगु दु ।