अन्नपुर्णेश्वरी श्रेष्ठ अभिनयपाखे पलाः न्ह्याका च्वनादीम्ह कलाकार खः । वय्‌कःया अबुया नां रत्न बहादुर श्रेष्ठ व मांया नां भूवनेश्वरी श्रेष्ठ खः । ने.सं. १०८९ तछलागाः पारु, आइतबारखुन्हु येँया त्यःद तंलाछिइ बूम्ह वय्‌कलं संकिपा, टेलिसंकिपा, चिहाःसंकिपा, प्याखं, ख्यालः, म्यूजिक भिडियो म्हिता वया च्वनादीगु दु । यक्व हे नेवाः संकिपाय्‌ म्हिते धुंकूम्ह अन्नपुर्णेश्वरीया पटाचारा, कृषा गौतमी, घोषक न्ह्यथने बहःगु संकिपा खः । महिला जनचेतना समाज, ख्यालिगुलु गुथि व नेपालभाषा संकिपा संघलिसे आबद्धम्ह वय्‌कः नेवाः सुपरस्टार सिरपाः, त्रिवेणी टि एन एन युवा रंगमन्च पुरस्कार, नेवाः जागरण संकिपा मन्चया सम्मान, रंगस्रष्टा सम्मानपाखें सम्मानित जुया दीधुंकूगु दु ।

अमृत मान महर्जन कलाकार व निर्देशकया रुपय्‌ पलाः न्ह्याका वयाच्वंम्ह संकिपामि खः । वय्‌कः ने.सं. १०८९ यंलागाः सप्तमि, बसुबारखुन्हु अबु भाइमान डंगोल महर्जन व मां मोहनमाया डंगोल महर्जनया कोखं जन्म जूगु खः । वय्‌कः थौंकन्हय्‌ चन्द्रागिरी नगरपालिकाया बलम्बुइ च्वनादी । कलाकारिताय्‌ मे, संगीत, प्याखं, नाटक, म्यूजिक भिडियो, संकिपा व टेलिसंकिपा लिसेंया विधाय्‌ वय्‌कलं थःगु ल्हाः न्ह्याकादीगु दु । वय्‌कलं वि.सं. २०४० सालपाखे नाटकपाखे कलाख्यलय्‌ पलाः न्ह्याकादीगु खःसा २०४४ सालय्‌ संकिपापाखे पलाः न्ह्याकादीगु खः । वय्‌कलं प्रेमबहादुर कसाःया बाखंया लिधंसाय्‌ ‘स्वय्‌नगु’ नांयागु संकिपा दयेकादीगु अले ‘उलिंचिया बाखं थुलिंचा’, ‘सेरीव बन्जाः’, ‘लाखे नइम्ह झाखे’ लिसेंउा आपालं टेलिसंकिपाया निर्देशन व अभिनय यानादीगु दु, लिसें, ‘डर’ नांयागु खस नेपाली टेलिसंकिपाय्‌ नं अभिनय यानादीगु दु । वय्‌कः चलचित्र निर्देशक समाज नेपालया कार्यसमिति दुजः नं खः ।

अर्णेश्वरी शिल्पकार लोकंह्वाःम्ह कलाकार खः । वय्‌कः अबु ज्ञानमान श्रेष्ठ व मां केशरी श्रेष्ठया कोखं ने.सं. १०९३ चौलाथ्वः एकादसि, सुक्रबारखुन्हु ख्वपय्‌ बूगु खः । ने.सं. १११० दँंनिसें संकिपा, ख्यालः, रेडियो नाटक, दबू प्याखं, म्यूजिक भिडियो लिसेंया ख्यलय्‌ अभिनय यानावया च्वनादीम्ह खः । वय्‌कः ‘आयाँ क्वात’, ‘मिस्कट’, ‘भरियातन्त्र’, ‘छु माल ?’ लिसेंया झिगूति ख्यालकय्‌ म्हितादीगु दु । अथे हे ‘झ्वकमनीम्ह’, ‘न्हिसुतु’, ‘तंबैंक’, ‘ख्वताबजि’, ‘डाय्‌ड सन् व मम्’ नापं यानाः झिंस्वगू टेलिप्याखनय्‌ वय्‌कः म्हितादीगु दुसा ‘मिखा दुम्ह कां’, ‘जिगु मिखाया न्ह्यःने’, ‘तानांज्यः’, ‘पटाचारा’, ‘ट्याम्पु डाइभर’, ‘तुयूमति नापं यानाः सुइगूति संकिपा म्हिता दीधुंकूगु दु । ख्यालिगुलु गुथि व रामशेखर लुमन्ति दबूलिसे आवद्धम्ह वय्‌कलं ने.सं.१११४ य्‌ पलिस्था ख्यालः कासा व नेपालभाषा साहित्य तःमुंज्याय्‌ उत्कृष्ट कलाकारया सिरपाः त्याकादीगु दु । थुकिया लिसें मेगु तःगू सिरपाः व सम्मानपाखें सम्मानित जुयादीगु दु ।

आर्यम नकःमि नेवाः संकिपाख्यःया छम्ह सक्रिय कलाकःमि खः । आर्यम नकःमिया मूनां महेन्द्रमान नकःमि खः । संकिपाय्‌ अभिनय, निर्देशन, च्वज्याया नापनापं निर्माणया ज्याय्‌ नं ल्हा न्ह्याका वयाच्वंम्ह वय्‌कः येँया कुसुमबियालाछिइ ने.सं. १०८७ प्वहेलाथ्वः द्वादसि, सोमबारखुन्हु जन्म जूम्ह खः । वय्‌कःया अबुया नां मंगलमान नकःमि व मांया नां राममाया नकःमि खः । थौंकन्हय्‌ वय्‌कः ल्हुतिइ च्वनादी । वाणिज्य शाश्त्रय्‌ डिप्लोमा यानातःम्ह आर्यम नकःमिया दकलय्‌ न्हापांगु नेवाः संकिपा ‘सुभाय्‌’ ने.सं. ११२२ दँय्‌ पिदंगु खः । ‘सुभाय्‌’ धुंकाः ‘न्याल्लब्यां’, ‘पपू मदुम्ह झङ्गः’, ‘सत्य धरोधर्म’, ‘भिन्तुना’, ‘माया’, ‘तुयूमति’, ‘तिमिला’, ‘सनाखत’ पिदने धुंकुगु संकिपा खः । ‘ड्याड सन’, ‘ड्याड सन व मम’ नांयागु टेलिफिल्मया नापनापं ‘बचं’ नांयागु शर्टफिल्मया निर्देशन यानादीगु दु । उकिया नापनापं ‘हिजो आजका कुरा’, ‘हो कि क्या हो’, ‘माफ गर्नोस म्याडम’ लिसेंया खस नेपाली टेलिफिल्मया च्वज्या व निर्देशनय्‌ नं ज्या यानादीगु दु । वय्‌कः मुभि एण्ड मोर कम्पनीया संचालक समितिया दुजः, जय हारती मां सिनेमाया दुजः अले नेपालभाषा संकिपा संघया कार्यसमिति दुजः जुयाः ज्या याना च्वनादीम्ह खः ।
नेपाःया ऐतिहासिक व सांस्कृतिक महत्वं जाःगु ‘लाखे आजु’ संकिपाया नं निर्देशन यानादीम्ह वय्‌कलं नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय आदिबासी फिल्म फेस्टिभल (वि सं २०६५) य्‌ ‘भिन्तुना’ संकिपाया निंतिं कृटिक्स अवार्ड त्याकादीगु दुसा लहना सूर सम्मान २०७५, नेवाः अर्गनाइजेशन अफ अमेरिकापाखें सम्मान (सन् २००९), सिद्धार्थ बनस्थली इन्स्टिच्यूटपाखें हनापौ (सन् २०२२), दबुलि नेपालपाखें सम्मान, महानगरीय प्रहरी महाशाखापाखें प्रशंसा पत्र, पूर्वान्चल क्षेत्रीय आदिबासी जनजाति चलचित्र उत्सवपाखें सम्मान, नेप्लीज फेशन होमपाखें सम्मान, नकःमि समाजपाखें सम्मान, नेवाः जागरण संकिपा समितिपाखें सम्मान लिसेंया आपालं सम्मान व सिरपाः कयादी धुंकूगु दु । अथे हेतुं नेपाली सेनापाखें ग्वसाः ग्वःगु शर्टफिल्म कासाय्‌ २०७० सालय्‌ ‘माइ प्राइड’या निंतिं ल्यू सिरपाः, २०७१ सालय्‌ ‘द ब्लड’या निंतिं ल्यू सिरपाः, २०७३ सालय्‌ ‘वाटर’या निंतिं हःपाः सिरपाः व २०७५ सालय्‌ ‘समय’या निंतिं हःपाः सिरपाः त्याकादीगु दु ।

आशाकाजी थकू छम्ह अभिनेता जक मखु, कार्टोग्राफर, डिजाइन इलुस्ट्रेटर, लिपिकार नं खः । ने.सं. १०७५ यंलागाः एकादशी, मंगलबारखुन्हु ख्वप देय्‌या मिलाक्वछेँ, तचपाः त्वालय्‌ वय्‌कःया जन्म जूगु खः । वय्‌कःया अबुया नां भैरवसिं थकू व मांया नां आशामाया थकू खः । आशाकाजी थकू कलाकारिता ख्यलय्‌ ख्यालः, संकिपा, दबू प्याखं, म्यूजिक भिडियो लिसेंया ख्यलय्‌ अभिनय यानादीगु दु । ने.सं. १०९५ पाखे ‘बःजुया लिलाम’ म्हिताः कलाकारिता न्ह्याकूम्ह वय्‌कलं ‘खाः हाल’, ‘पासापिं’, ‘स्वर्ग व नर्क’ नांयागु प्याखं म्हितादीम्ह आशाकाजिं ‘१२ बजे’, ‘बःजुया लिलाम’, ‘नेपाल सम्बत्’, ‘खुँ’या लिसें आपालं ख्यालः म्हितादीगु दु । अथेहे ‘झ्वकमनीम्ह’, ‘तंबैंक’, ‘न्हिसुतु’, ‘हिसि मदु’, ‘लिबाय्‌ धुंकाः’, ‘इहिपाः’, ‘माया रे रत्न’, ‘च्वापुफय्‌’, ‘तिबः द सपोर्ट’, ‘मतिनाया कलि’ नांयागु संकिपाया लिसें तःगू खस नेपालीभाय्‌या संकिपा, टेलिसंकिपाय्‌ म्हितादीगु दु । ख्यालिगुलु गुथिया न्वकू जुयाः ज्या याना दीधुंकूम्ह वय्‌कलं इसिमोड स्पिरिट अवार्ड १९९८, पेजथ्री नेपालभाषा पिपल्स च्वाइस फिल्म अवार्ड ११३०य्‌ ‘हिसि मदु’ फिल्मपाखें उत्कृष्ट अभिनेता व ‘बःजुया लिलाम’पाखें उत्कृष्ट कलाकार, नेपालभाषा मुनासः ‘१२ बजे’ ख्यालःपाखें नेपालभाषा व खस नेपाली भासं न्हाप सिरपाः, व ‘रानीपुखू’ ख्यालःपाखें ल्यू सिरपाः, ‘लाता’ ख्यालःपाखें न्हाप, ‘तन्त्र टाब्लेट’ ख्यालःपाखें प्रज्ञा प्रतिष्ठानय्‌ जूगु कासाय्‌ खस नेपाली भासाय्‌ न्हाप सिरपाः त्याकूगु दुसा दबलि नेपाल ने.सं ११४२ पाखें तेजकरण नानीमाया लुमन्ति सिरपाःया नापनापं थीथी संघसंस्थापाखें नं सम्मानित जूगु दु ।

आशिष्मा नकःमि छम्ह नेवाः फिल्मया लोकंह्वाःम्ह नकिं खः । वय्‌कःया मांया नां आशा नकःमि व अबुया नां मनराजा नकःमि खः । मां आशा नकःमि गायन क्षेत्रय्‌ सक्रिय कलाकार खः अले अबु मनराजा नकःमि नं नांजाःम्ह संगीतकार खः । आशिष्माया जन्म ने.सं. ११०७ कछलागाः खस्थि, सनिबारखुन्हु येँ, बलम्बु, लाछि त्वालय्‌ जूगु खः । ब्याचलर इन हस्पिटालिटी म्यानेजमेन्ट यानातःम्ह आशिष्माया दकलय्‌ न्हापांगु फिल्मया नां ‘न्याल्लब्यां’ खः । थ्व ख्यलय्‌ ने.सं. ११२४ दँय्‌ पलाः न्ह्याकादीगु खः । वयां लिपा आशिष्मां तःगू हे नेवाः फिल्मय्‌ म्हितादिल । उकी मध्यय्‌ छगू फिल्मया नां ‘हिसि मदु’ नं खः । ‘हिसिमदु” फिल्मया नकिं जुसांनिसें आशिष्मा नकःमियात नेवाः फिल्म ख्यलय्‌ छम्ह हिसि दुम्ह नकिंया रुपय्‌ कयातःगु दु । वय्‌कः मय्‌जुं ‘न्याल्लब्यां’धुंकाः छसिकथं पपू मदुम्ह झंगः, हिसिमदु, याःहू, ए… जि यःम्ह, मतिना ला अन हे दु, तारेमाम, मू मदुगु जिन्दगीया नापनापं ‘पानवति’ संकिपाय्‌ पाहां भूमिकाय्‌ नं म्हितादी धुंकलसा बुद्धकालिन बाखनय्‌ आधारित ‘कर्म’ नांयागु छगू संकिपा नं पिदने धुंकल । आशिष्मा नकःमिं ‘लाखे आजु’ नांयागु छगू संकिपाया निर्माण नं यानादीगु दु ।
वय्‌कःयात निर्देशक आर्यम नकःमिं ‘न्याल्लब्यां’ संकिपाय्‌ सबिन शाक्यया अपोजिट नकिंया रोलय्‌ म्हितकुगु खः । आशिष्मां खस नेपाली संकिपा ‘अन्तराल’, ‘अधकट्टी’, ‘सिक्स फीट लाइफ’, ‘केशरी’, ‘तोरीलाहुरे’, ‘राघव’, ‘बुद्ध बर्न इन नेपाल’, ‘लभ यु बाबा’, ‘मेला’, ‘राधे’य्‌ नं म्हितादीगु दु । नेवाः जागरण मन्च संकिपा समितिपाखे सम्मानया नापनापं अनलाइन फिल्मीखबर फिल्म अवार्डय्‌ “बेष्ट डेब्यु अवार्ड २०१४” या सिरपाः त्याकादीम्ह आशिष्मा नकःमिं डि सिने अवार्ड, पापाया ब्युटि कन्टेस्ट अवार्ड व पेजथ्री पिपुल्स च्वइस अवार्ड त्याकादीगु दु । अथे हे ७ दँ दुम्ह सौगात बिष्टं निर्देशन याःगु संकिपा ‘लभ यू बाबा’य्‌ छम्ह पाहां कलाकारकथं म्हिता दीगुली गिनिज बुक अफ वल्र्ड रिकर्डपाखें हनाः दसिपौ नं ब्यूगु जुल ।

नेवाः अभियन्ता उमेश स्थापितया जन्म अबु प्रथमजीव स्थापित व मां माणिकशोभा स्थापितया कोखं ने.सं १०८७ गुंलाथ्व एकादशीया दिनस येँया मिखाद्वँय् जूगु खः । भाजु उमेश स्थापित जातिय पहिचान तथा आदिवासी जनजातिया अधिकारया आन्दोलनय् निरन्तर नेतृत्वदायी क्रियाशील भूमिका निर्वाह यानादीम्ह छम्ह जनजाति आन्दोलनया न्ह्यलुवा खःसा नेवाःतय्‌गु राष्ट्रिय दबू नेवाः देय् दबूया केन्दीय न्वकु जुयाः नेवाः हकहीतया नितिं ज्या यानादीम्ह छम्ह नेवाः अभियन्ता नं खः । अथे हे थ्वय्‌कःया मन थःगु भाषा, साहित्य,संगीत तथा संस्कृतिप्रति नं उलि हे क्वसाःगु दु । थ्वय्‌कलं थःगु सम्पादनय् चकना दँपौ (ने.स१११५) पिकयादीगु दुसा थःगु संयोजकत्वय् थीथी सांगितिक, सांस्कृतिक कार्यक्रमया नं आयोजना यानादीगु दु ।

नाटक, टेलिफिल्म तथा फिल्मया नितिं पटकथा तथा म्ये च्वयेगु, निर्देशन यायेगु जक मखु थः स्वयम् हे कलाकार जुयाः नं म्हितेगु यानादीगु दु । ख्वाँय् उस्तादया मुल्याःम्ह चेला नांगु ख्यालः थ्वय्‌कलं म्हितादीगु न्हापांगु ख्यालः खः । नेवाः युट्युबय् चिहाः संकिपा तथा नेपाल मण्डल टेलिभिजनया बाखंचा टिभि सिरियल (ने.सं.११३०—११३३) या पटकथा थ्वय्‌कलं हे च्वयादीगु खः । अथेहे थ्वय्‌कः लोकंह्वाःगु खोताबजि, बाखंचा टिभि सिरियलया सहायक निर्देशक नं खः । थ्वय्‌कः यल मंकाः खलः (ने.सं ११२१) व निभाः साहित्य पाःलाः (ने.सं ११२०) या ग्वसालय् जूगु म्ये धेंधेंबल्लाः कासाय् दकलय् बांलाःम्ह म्येच्वमि घोषित जुयादीगु खः ।

भाजु एकाराम सिंह ने.सं. १०८६ स मां प्राणमाया तुलाधर व बौ टीकाराम सिंहया कोखं जन्मजुयादीगु खः । नेपाःया चित्रकला, मूर्तिकला लिसें भाषा आन्दोलन, संस्कृति व लेखनया ख्यलय् वय्‌कः बहुप्रतिभाशाली व्यात्तित्व कथं परिचित जुयादी । वय्‌कः कलम व ब्रुस नितांस पोख्तम्ह कलाकार च्वमि खः । सांस्कृतिक चित्रकलाय् वय्‌कः ज्वःमदुम्ह प्रतिभा खः । नेपालभाषा साहित्यय् वय्‌कलं बाखं कविता लिसें थीथी संस्कृति व कला सम्बन्धी च्वसु च्वयादीगु दु ।

वय्‌कः छम्ह नांजाःम्ह कलाकार व संस्कृतिविद् नं खः । नेपाः राष्ट्रिय पार्टीया ध्वाँय् वय्‌कलं हे च्वयादीगु खः । वय्‌कःया प्रकाशित कृति भद्रकालि (किपाहना बाखं, ने.सं.१११०), महासत्व (किपाहना बाखं), मूर्ति बनायो, हात गुमायो (किपाहना बाखं) खः । वय्‌कलं राष्ट्रिय चित्रकला प्रदर्शनीइ उत्कृष्ट सिरपाः त्याकादीगु दु ।

कुम्हाः कृष्ण साहित्यिक नां दुम्ह भाजु कृष्ण प्रजापतिया जन्म ने.सं २०२९ साल मंसीर १२ गते मां मोहनमाया प्रजापति व अबु बुलाल प्रजापतिया कोखं ख्वपया क्वँय्‌लाछि त्वालय् जूगु खः । बहुआयामिक व्यक्तित्व भाजु कृष्ण प्रजापति छम्ह संचारकःमि, कलाकार, भाषिक अभियन्ता, सामाजिक कार्यकर्ता, अनुवादकया नापं छम्ह सर्जक नं खः । थथे खःसां वय्‌कःयात मूलतः छम्ह संचारकःमि कथं आपाःस्यां म्हसीकेगु याः ।

बि.सं २०५२ निसें पत्रकारीताया ख्यलय् पलाः तयादीम्ह भाजु कृष्ण प्रजापतिं न्हापां सन्ध्या टाइम्स (नेपालभाषा न्हिपौ) लिपा वि.सं २०७३ निसें थौं तक नेपालभाषा टाइम्सया उपसम्पादक जुयाः ज्या यानाच्वनादीगु दु । अथेहे वय्‌कलं मजदुर, सिटी टाइम्स, नेवाः पोष्ट, ङातापोल एक्स्प्रेस, नेपाल समाचारपत्र, गोरखापत्र राष्ट्रिय न्हिपौ (नेपालभाषा ल्याः), देशय्मरु झ्याः लकस, न्यूज अपडेट वाःपौ आदिइनं ज्या यानादीगु दु । थ्वय्‌कलं परिवर्तनशील आवाज वाःपौ, शुभारम्भ वाः पौै, सुरक्षा, क्रान्ति आदि लय्‌पौया सम्पादक, प्रचेष्टा लय्‌पौया प्रकाशक, दबाब, बयान, स्वतन्त्र सञ्चार आदि वाःपौया स्तम्भकार जुयाः मुद्रण पत्रकारीताया ख्यलय् सक्रिय जुयादीगु दु । मुद्रण पत्रकारीताया नापं थीथी एफ. एम. गथे — स्वनिगः सछि (रेडियो नेपा), टाइम्स एफ. एम., भक्तपुर एफ. एम., रेडियो जनसञ्चार एफ. एम. आदिइ नं गनं समाचारवाचक, गनं ज्याझ्वः न्ह्याकामि आदि जुयाः ज्या यानादीगु दु ।

भाषा साहित्य ख्यलय् वय्‌कलं नेपालभाषा, नेपाल लिपि स्यनेगुया नापं नुगः दुनेया मि (नेपालभाषा), पिने लाःवंम्ह मिसाचा व नेपाली भाषं मेगु निगू उपन्यास च्वयाः उपन्यासकारकथं नं थःत म्हसीके बियादीगु दु । उपन्यास च्वयेगु बाहेक वय्‌कलं तःगु सफूया अनुवाद व सम्पादनया ज्या नं यानादीगु दु । गथे— राज्य राष्ट्र : सिद्धान्त व अवधारणा, धनमाया श्रेष्ठया ल्यया बाखं, खड्गी समुदायको मृत्यु संस्कार आदि सफूया अनुवाद जिं लुमं थें थःगु खँ (भीमबहादुर नकर्मि), प्रजापति म्हसीका, सजिलै नेपालभाषा सिकौं आदि सफूया सम्पादन नं यानादीगु दु । नेवाः संकिपा ख्यलय् नं थ्वय्‌कः — लिधंसा, क्वाति, तापलय्, आशाकुति आदिइ कलाकार जुयाः अभिनय यानादीगु दुसा वय्‌कलं अरनिको श्वेत चैत्य, वैद्यबाः आदी चीहाः संकिपाया सह– निर्देशक जुया नं ज्या यानादीगु दु ।

अथे हे वय्‌कलं थीथी सामाजिक, भाषिक, सांस्कृतिक संस्था गथे — राष्ट्रिय प्रजापति समाज, भक्तपुर शाखा (अध्यक्ष), नेवाः पत्रकार दबू, भक्तपुर शाखा (अध्यक्ष), हलिं नेवाः गुथि, ख्वप कचा (सचीव), नेवाः देय् दबू ख्वप नगर समिति (सल्लाहकार) आदि यानाः बागू दर्जन स्वयाः अप्वः संघसंस्थाया थीथी पदय् आवद्ध जुयाः नं ज्या यानादीगु दु । भाजु कृष्ण प्रजापतिया थज्याःगु ज्याया कदर स्वरुप वय्‌कःयात थीथी संघसंस्थां हनेगुया नापं थीथी सिरपाः देछाःगु दु । गथे — मोति पत्रकारिता पुरस्कार (वि.सं २०६५,) मैयादेवी शिल्पकार स्मृति पत्रकारिता पुरस्कार (वि.सं २०६९), प्रेस काउन्सिल युवा सशक्तिकरण पुरस्कार (वि.सं २०७४), विराट सम्मान २०७२, नेपालभाषा साहित्य तःमुँज्या व इन्द्रेणी सांस्कृतिक समाजपाखें साहित्य व सांस्कृतिक विधाय् निगू दर्जन स्वयां अप्वः सिरपाः व सम्मान लःल्हाःगु दु ।

गणेश साय्‌मि कलाकारिता ख्यलय्‌ पलाः न्ह्याका वयाच्वंम्ह छम्ह कलाकार व निर्देशक खः । विशेष यानाः दबू प्याखं, ख्यालः, संकिपा ख्यलय्‌ पलाः न्ह्याकादीम्ह गणेश सायमिया जन्म ने.सं.१०६५ दँया कतिं पुन्हिखुन्हु जूगु खः । येँया थँहितिइ जन्म जूम्ह गणेश सायमिया अबुया नां पन्चनारायण मानन्धर व मांया नां कृष्णदेवी मानन्धर खः । थँबहीया जे पि हाइस्कुलय्‌ आखः ब्वनाः अबलय्‌या अण्डर मेट्रिकतक ब्वनाः आखः ब्वनेगु त्वःतूम्ह खः । वि.सं.२०२२ सालय्‌ तत्कालिन सरकारं रेडियो नेपालं नेपालभाषाया समाचार चीकूगुलिं जूगु आन्दोलनय्‌ सहभागी जूम्ह खः । नेवाःतय्‌गु मंकाः संस्था नेपालभाषा मंका खलः पलिस्था यायेगुली संस्थापक दुजः जुयाः ज्या यानादीम्ह गणेश साय्‌मि भाषिक आन्दोलनया छम्ह सक्रिय अभियन्ता नं खः । वि.सं.२०१८ सालया बुद्ध जयन्तिया लसताय्‌ स्वयम्भुया आनन्दकुटि विद्यापिठय्‌ जूगु छगू ज्याझ्वलय्‌ दकलय्‌ न्हापां छपु ख्यालः ज्वनाः दंझाःगु खःने.सं. १०९२ दँय्‌ नबिन चित्रकार, मदनकृष्ण श्रेष्ठ, श्रीराम श्रेष्ठपिं जानाः पलिस्था याःगु मुनासःपाखें ग्वसाः ग्वःगु ख्यालः कासाय्‌ श्रीकृष्ण अणुया निर्देशनय्‌ ‘तांतिंग्वःजा’ नांयागु ख्यालः म्हितादीगु खः । वयां लिपा श्रीकृष्ण अणुया हे निर्देशनय्‌ ‘खिखांमुगः’ म्हिता दिलसा पद्मरत्न तुलाधरं च्वःगु ‘ह्वाइट मार्केट’या निर्देशन यानाः निर्देशनपाखे पलाः न्ह्याकादिल । हाछिकाः मैंया ब्याहाः, मन्त्रीया ख्वबिं प्याःगु सः, जिं लातकि, सरदारयन छेँय्‌ बजेट भाषण, सनां गुथि लिसेंया आपालं ख्यालःया निर्देशन यानादीगुया नापनापं अभिनय नं यानादीगु दु । टेलिफिल्म ‘तंबैंक’ व ‘१२ बजे’या लिसें छुं छुं फिल्मय्‌ नं म्हितादिल । मुनासःया च्याकःगु ख्यालःकासाय्‌ ‘सनां गुथि’पाखें न्हाप सिरपाः, ‘तांतिंग्वःजा’ ख्यालकं न्हाप सिरपाः त्याकेत ताःलागु दु । वय्‌कः नेपालभाषा मंकाः खलःया संस्थापनया ईनिसें आःतक नं नेपालभाषा मंकाः खलःलिसे स्वापू दुम्ह व्यक्तित्व खः ।