ख्वप जिल्लां पश्चिमपाखे लाःगु चित्रपुर छगू पुलांगु बस्ती खः । थिमिं दक्षिणपाखे च्वंगु थ्व नेवाः बस्तीयात थौंकन्हय् चित्रपुर धाइ । थ्वयागु पुलांगुं नां धाःसा चोपुर खः । थनया गणेद्यःया देगलय् ने.सं. ८७० (१७४९ ई.) स तयातःगु जुजु रणजित मल्लया सिजःपतिइ थ्व बस्तीयात चोपुर धयातःगु दु । चोपुरया शाब्दिक अर्थ दकलय् सिथय् (च्वकाय्) च्वंगु बस्ती धाःगु खः । थ्व बस्ती ख्वप व थिमि निगुलिं थाय्या च्वकाय्पाखे लाः । उगु नां अपभ्रंश जुयाः लिपा चोपुर व चित्रपुर जूगु सीदु । थन न्हापांनिसें राजथला, राजपुतवार व प्रजापति थरयापिं मनूत च्वनाच्वंगु दु । चित्रपुरया राजथलातय्सं थःत ख्वपया मल्ल जुजुपिनि सन्तान धायेगु याः ।
पञ्चायतकालय् चित्रपुर नापं मेगु चिचीधंगु थाय्त छथाय् तयाः दधिकोट नां तल । थुकिया लिच्वःकथं चित्रपुर बस्ती गौण जू वन । थौंकन्हय् दधिकोटयात सूर्यविनायक नगरपालिका वडा ४ दुने तयातःगुलिं चित्रपुर नं वहे वडा दुने लात । थन च्वंपिं सकसिनं थिमिइ हनीगु बालकुमारी खः जात्रा स्वयाः थःपिनि नखः हनेगु याइ ।

दाप्चा काभ्रेपलाञ्चोकया नमोबुद्ध नगरपालिका वडा ९ दुने लाःगु छगू प्राचीन नेवाः बस्ती खः । थ्व थाय्यात दाप्चा छत्रबाँझ अर्थात् दाप्चा काशीखण्ड नं धाः । दाप्चा मल्लकालय् हे विकास जूगु बस्ती खः । थ्व थाय् धौख्यलं करीब १५ किमि दक्षिणपूर्वय् लाः । दाप्चा पूर्व वनेगु मू लँपु अर्थात् मू व्यापारिक केन्द्र नं खः । लिपा सिन्धुली राजमार्ग खुले जुइवं थनया मू लँपु बन्द जुल । २०६८ सालया जनगणनाकथं थनया जनसंख्या २९,९२६ दु ।
दाप्चाय् नेवाः, तामाङ व पहाडी ब्राम्हणतय्गु बाहुल्यता दु । थनया कुल १२ प्रतिशत नेवाःत मध्ये ११.२ प्रतिशतं नेवाः भाय् ल्हाःनि । दाप्चा छत्रबाँझ येँ लाय्कुलिं ४२.३ कि.मी. दक्षिण–पूर्वपाखे लाः ।
थनया नमोबुद्ध चैत्य अतिकं नांजाः । दाप्चा बजारय् कृष्ण देगः व यक्व फल्चात दु । थन कृष्ण जन्माष्टमी कुन्हु कृष्ण द्यःयात खतय् तयाः जात्रा याइ । थन हिले जात्रा, भिमसेन जात्रा व थीथी देवदेवीपिनिगु प्याखं नं ल्हुइकी । नेवाःतय्सं मोहनि, स्वन्ति, सिथि नखः, योमरि पुन्हि, सकिमना पुन्हि, गथांमुगः आदि नखःचखः थौंतक नं माने यानाच्वंगु दु ।

मनूत छथासं मुनाः त्वाः, बहाः, लाछि, ननिया कथं बस्ति दयेकाः च्वनेगु याना वयाच्वंपिं नेवाःतय् मू सामाजिक प्रवृत्ति धैगु समुदायगत समन्वय व सहयोग खः । गुथि, सर्वसंघ वा आगंया संरचना दुने च्वनाः न्ह्यागु कथं नं ज्या खँय् समुदायगत ग्वाहालि व सहभागिताय् न्ह्यज्याये फैगु नेवाःतय् मू सामाजिक प्रवृत्ति खः । थुज्वःगु समुदायगत सहयोगया प्रवृतिया लिधंसाय् द्वलंद्वः दँ न्ह्यवंनिसें अनेक कथंया जात्रा, पर्व, सामाजिक, सांस्कृतिक ज्याखँ न्ह्याना वयाच्वंगु खः । नापनापं गुगुं नखः, जात्रा, लसताया इलय् छम्हेस्यां मेम्हेसित ग्वाहालि वा इनाः नयेगुयात नं नेवाःतय्सं सामाजिक प्रवृत्तिकथं नाला वयाच्वंगु दु । योमरि इनेगु, धौबजि इनेगु, समय्बजि इनेगु आदि थुज्वःगु प्रवृत्तिया व्यवहारिक स्वरुप खः ।
थःगु हि–चःति हायेकाः जीवन निर्वाह यायेमाःपिं मनुखं माःसां म्वाःसा कर्पिनिगु पारिवारिक वा निजी मामिलाय् उप्वः च्यूताः क्यने मज्यु धैगु मानसिकताय् थःपिं असंलग्न जुयाच्वनेगु नेवाःतय् प्रवृत्ति खः । नापनापं न्ह्यागु नं खँय् ‘म्वाःल का’ धयाः सहिष्णुता वा क्वमिलु जुइगु, भद्रता व मेपिं प्रति आक्रामक ब्यववहार मक्यनेगु नं सामान्य प्रवृत्ति खत ।