नेपालभाषाया मचाबाखं, मचाचिनाखँ, मचा– म्येया इतिहास गुलि ताःहाकः जू उलि मचाउपन्यासया इतिहास ताहाकः मजू । दकलय् न्हापां ने.सं. ११०१ य् लक्ष्मी व सरस्वतिया नामं महाकवि गिरिजाप्रसाद जोशीजुं मचा उपन्यास च्वयाः झीगु नेपालभाषाय् मचा उपन्यासया श्रीगणेश यानादीगु खः । झीगु पुलांगु लोकबाखंया लिधंसाय् च्वयातःगु थ्व उपन्यास तय्‌जु प्रकाशनपाखें पिकायेगु ज्या जूगु खः । थुकी लक्ष्मी व सरस्वति निम्ह लिथु व न्ह्यथु मू पात्र खः । लक्ष्मी धनया प्रतिक खःसा सरस्वति विद्याया प्रतिक खः । लक्ष्मीं धन तःधं धैगु भाव ब्वयेगु याइसा सरस्वतिं विद्या तःधं धैगु भाव प्वंकेगु याइ । धन व विद्या दथुया ल्वापु वा द्वन्द्व हे थ्व उपन्यासया मू विषयवस्तु खः । यक्व ल्वापु जूसां अन्तय् निम्हं मिले जुइ । थुकथं थ्व मचा उपन्यास बियोगान्त मजूसे संयोगान्त जुयाः क्वचायेकातःगु बांलाः जू । मचाउपन्यास वा प्याखं वियोगान्त मजूसे संयोगान्त जुइगु हे बाल मनोविज्ञानकथं बांलाः जू । धन नंं थःगु थासय् तःधं, विद्या नं थःगु थासय् तःधं, झीतः धन नं माः, विद्या नं माः धैगु सन्देश थ्व मचाउपन्यासं बियाच्वंगु दु ।

थ्व लक्ष्मी व सरस्वति धुंकाः नेपालभाषाया न्हापांम्ह मिसा उपन्यासकार शशिकला मानन्धरजुं ने.सं. ११३१ य् चिचिपागु ल्हाः नांगु मचा उपन्यास च्वयादीगु खः । अन्तर्राष्ट्रिय मचा न्हिया लसताय् कन्सर्नं नेपालं थ्व सफू पिथंगु खः । थुकी मचातय्‌त ल्वःगु विज्ञान व संस्कृतिया खँ दुथ्याकाः बाखंचु न्ह्याकातःगु बांलाः जू । अथेहे थुकी बालश्रम शोषण विषययात नं कःघाना .तःगु दु । बालश्रम शोषण याये मज्यू, झी मस्तय्‌त बांलाःगु संस्कृति व संस्कार स्यनेमा नापं अन्धविश्वास मखु विज्ञानया खँ नं मस्तय्‌त स्यनेमाः धैगु थ्व मचा उपन्यासया मू सन्देश खः । मिसा च्वमिं च्वयादीगु थ्व नेपालभाषाया दकलय् न्हापांगु मचा उपन्यास खः । थुकथं हे च्वमि मय्‌जु रितादेवी प्रधानजुं न वाइम्ह छुँ उपन्यास च्वयाः पिथनादीगु खः । साहित्यकार ध्रुव मधिकर्मिया सम्पादनय् थ्व उपन्यास सिर्जना अभियान ख्वपं पाखें ने.सं. ११३१ दिल्लाय् पिहां वःगु खः । थ्व उपन्यासय् भाजु केदार जोशीजुं किपा च्वयादीगु खः । थ्व छगू कथं नेपालभाषाया न्हापांगु किपाहना उपन्यास खः । लोकबाखयां लिधंसा कयाः च्वयातःगु थ्व मचा उपन्यासय् नेवाः पहः वयेक न्हूकथं न्हूगु खँत छ्यलाः मस्तय्‌त ब्वने यइपुक बाखंचु न्ह्याकातःगु तसकं बांलाः जू । आखः ब्वनेमाः, मेपिन्त फूचाःगु ग्वाहालि यायेमाः लिसें मभिं मनू जुइ मज्यू धैगु थ्व उपन्यासया मू सन्देश खः । थुकी तताकेहेँ निम्ह मिसामचात नापं छुंयात नं पात्रकथं दुथ्याकातःगु दु । तताम्ह कय्कुं नुगःम्ह आसाकुति पात्र खःसा केहेंम्ह नुगः चकंम्ह करुणां भय् ब्यूम्ह पात्र खः ।

नेपालभाषाय् आःतक पिहां वःगु मचा उपन्यास च्वय् न्ह्यथनागु थ्वहे स्वंगू जक खः । थ्व स्वंगू उपन्यासं नं न्हूगु रेकर्ड तयेत ताःलाःगु दु । लक्ष्मी व सरस्वति नेपालभाषाया दकलय् न्हापांगु उपन्यास खः । चिचिपागु ल्हाः मिसा च्वमिं च्वःगु नेपालभाषाया दकलय् न्हापांगु मचा उपन्यास खःसा नवाइम्ह छुँ किपाहना तःगु नेपालभाषाया दकलय् न्हापांगु मचा उपन्यास खः ।