Author: Pratik Sthapit

करखिं, पास्तः, धाःचा, धिमय्‌चा, नाय्‌खिं, पछिमा, धलक, कोखिङ, नगरा/दबदब

क्वंचाखिं, बय्, ताः, बभू

काहा, नाय्‌खिं, छुस्याः

म्हुतुं पुइगु बाजं दक्वं थुकिइ ब्वथले फइ । गथेकि न्यकू, शंख, प्वंगा/पँय्‌ताः, मुहालि, बय्, बाँसुरी आदि 

तारया बाजं दक्वं थ्व ब्वय् ब्वथले फइ । तारयात ल्हाःया पतिं बाय् मिराजं थाइगु बाजं दक्वं तत् बाजं खःसां नेवाः परम्परागत बाजनय् थजाःगु बाजं मदु । तारयात गजं किइगु बाजं वितत् बाजं खः । नेवाः परम्पराय् पिवांचा छता जक वितत् बाजं दु ।

थवंथवय् ल्वाकेगु धातुया बाजंयात थ्व ब्वय् ब्वथले फइ । गथेकि ताः, बभू, झ्यालि, चिम्ताझ्यालि, गं, कँय्‌पु, सिँन्याल, स्वकुंलाः, घंगला आदि ।

सिँग्वंयात छ्यंगुलिं भुनाः उकी खौ इला मतःगु बाजं थ्व ब्वय् लाइ । गथेकि– धाः, धिमय्, नाय्‌खिं, दमोखिं, ध्वंध्वंचा, नगरा, दह, दबदब, क्वताः, याकुपिंचा, खञ्जनि आदि ।

दथुइ फुसुलुगु सिँग्वं, चा बाय् धातुयात निखेरं तं सायेकाः छ्यंगुलिं भुुनाः बांलाःगु सूर वयेकेत खौ इलातःगु बाजं खौ दुगु बाजं खः । बाजंया ताजिकथं निखे निगू सूर वयेक निखें बाय् छखे जक खौ दइ । गथेकि खिं व मगःखिं निखें खौ दुगु बाजं खःसा क्वंचाखिं व पछिमा छखे जक खउ दुगु बाजं खः । गुगुं बाजनय् खौया थासय् वखय् च्वकाबजि फ्वयाः, छुचुं न्हायाः बाजं थायेन्ह्यः जक छ्यंगुलिइ तिकी । गथेकि पछिमा, दंगः (दमोखिं) आदि । खौ दुगु बाजंयात खौ ब्वला मवयेकेया निंतिं यक्व म्हालासाला यायेमाः । खौ दुगु छुं नं बाजं कथिं थाइ मखु । अथेहे गथांमुगः चःह्रेनिसें सिथिनखः तक खौ दुगु नेवाः परम्परागत बाजं थाइ मखु ।

छ्यंगुलिं भुनातःगु बाजं दक्वं थ्व ब्वया बाजं खः । नेवाः पहलं धायेबलय् छ्यंगुलिं भुनातःगु अवनद्ध बाजंयात नं नब्व थलेज्यू — खौ दुगु बाजं व खौ मदुगु बाजं ।