Category: भाषा, लिपि व साहित्य

उपन्यासकार भाजु रत्नवहादुर साय्‌मिया प्यंगूगु उपन्यास खः थ्व गुँ पुलेवं । रुवि नेपालभाषा गुथिपाखें ने.सं. ११०६ य् थ्व उपन्यास पिदंगु खः । थ्व छगू पारिवारीक उपन्यास खः । छकूचा मखुथें जुइवं परिवार गुकथं छिन्नभिन्न जुइ धयागु खँ थुकी क्यनातःगु दु ।

गुँच्व मूपुली बाखं मुना सफूया च्वमि मय्‌जु सुवर्णकेशरी चित्रकार तुलाधर खः । थ्व सफू ने.सं. १०९४ म्हपुजा कुन्हु एच.आर. तुलाधर पिकाकः पाखें पिदंगु खः । थ्व सफुलिइ झीगु समाजय् मिसामस्तय्‌त स्वइगु बांमलाःगु दृष्टि नापं थीथी सामाजिक, राजनैतिक व आर्थिक विसंगति विकृतियात उलाः च्वयातःगु झिपु बाखं दुथ्यानाच्वंगु दु ।

गुरु, मण्डल व गुरुमण्डल यज्ञमानपति वज्राचार्यं च्वयादीगु सफू खः । मणिसिंह विहारपाखें ने.सं. ११२४ य् पिदंगु थ्व गुरुजुपिं, जजमानपिं, तीर्थय् तीर्थय् दना सेवा याइपिं व अध्ययन अध्यापन याइपिनिगु निंति महत्वपूर्ण सफू खः । थुकी गुरुया अर्थ, परिभाषा व महिमा, गुरुमण्डल छ्यलेगु अवसरत, गुरुया वरण, शिष्य परिक्षण, गुरु शिष्य परम्परा, मण्डलया अर्थ मण्डल सिर्जना रत्नमण्डल, गुरुमण्डल आदि बारे च्वयातःगु दु ।

गुरुदक्षिणा सफूया च्वमि कुन्दन प्रशाद श्रेष्ठ खः । कुतः पिकाकःया पिथना थ्व सफू नेपाल संबत् ११४१ कछलाथ्व म्हपुजाकुन्हु पिदंगु खः । थ्व सफुलिइ पूर्णबहादुर बैद्यया स्वंगू सफू सरासु, छगू अभिव्यक्ति युगया व लःलःखःया बिवेचना यानातःगु दु ।

उपन्यासकार भाजु रत्नवहादुर साय्‌मिया स्वंगूगु उपन्यास थ्व गुँसिघाँय् खः । रुवि नेपालभाषा गुथि पाखें थ्व उपन्यास ने.सं. ११०३ य् पिदंगु खः । लँजुवाःतय्‌सं न्हुयाः अथवा पुयाः गुँसिथय् च्वंगु घाँय्‌यात ब्वलंके बीमखु । अथेहे लँजुवाःतय्‌गु निर्दयीतां व्यवस्थित छगू परिवार चुंचुंदलावंगु किपा हे थ्व गुँसिघाँय् खः ।

नेपाल संवत् १०५३ आश्विनकृष्ण ११ कुन्हु बाः बिरञ्चीनारायण मानन्धर व मां मोतिमाया मानन्धरया कोखं जन्म जुयादीम्ह भाजु गुह्यश्वरी साय्‌मिया मेमेगु नां गुह्य साय्‌मि, गुह्यश्वरी राज मानन्धर खः । इन्जिनियरींग यानादीम्ह भाजु साय्‌मिं नेपालभाषाय् कविता, निबन्ध व बाखं च्वयादी ।

धर्मादेय पत्रिकाय ने.सं.१०७१ य् वय्‌कःया आः जि वने नांया कविता दकले न्हापां प्रकाशित जूगु खः । वय्‌कःया पिदंगु कविता सफूया नां वेँ (ने.सं.१०७१) खः । पासा नांया पाक्षिक पौया न्हापांम्ह सम्पादक भाजु साय्‌मि च्वसापासाया सक्रिय कार्यकर्ता व सचिव नं जुयादीधुंकूम्ह खः ।

पेसां इन्जिनियर जुयादीम्ह वय्‌कः यक्व हे बुद्ध धर्मया सफू अनुवादय् नं संलग्न जुयादीगु दु । वय्‌कः संलग्न जुयादीगु सफूत थुकथं खनेदु– प्रतीत्य समुत्पाद व्यवस्था, बुद्ध धर्म श्रवनार्थ अभ्यनार्थ, मध्यमकावतार, चैत्य महिमा, श्रुत महामुक्ति ग्रन्थ, संघरत्न व्यवस्था पुरुषोत्तम प्रकाश, महामुद्रा नितार्थ प्रदीप, सद्धर्म चिन्तामणि मोक्ष रत्नालंकार आदि । वय्‌कः नेपाल ईन्जिनियर्स एशोसियसन व नेपाल जियोलोजिकल सोसाइटीया जिवंकाछि दुजः खः । अथेहे वय्‌कः महावोधि धर्म विकास द्वीप (गुम्बा), त्रियान धर्म संघ, बुद्धविहार कुलेश्वरय् नं आवद्ध जुयादी ।