Category: भाषा, लिपि व साहित्य

नेवाः संस्कार परिचय सफूया च्वमि वज्रमुनि बज्राचार्य खः । थुगु सफू वय्‌क:या दकलय् न्हापांगु प्रकाशित सफू खः । थ्व सफू ने.सं. ११२० य् नेपालमण्डल घःचाः धुकूपाखें पिकाःगु खः । संस्कृति विधानाप स्वापू दुगु थुगु सफुलिइ नेवाःतय्‌सं यानावयाच्वंगु जीवन संस्कारयात ब्वयातःगु दु । थुकी संस्कार परिचय, नेवाः संस्कार व खास संस्कार परिचय यानाः स्वंगू ब्वय् ब्वथलातःगु दु । थुकिया मू विशेषता धैगु नेवाःतय्‌गु संस्कार ब्वयेगु खः । नेपालभाषा स्नातकोत्तरय् शोध—प्रबन्धकथं न्ह्यब्वःगुयात लिपा सफूया रुपय् पिथंगु खः ।

अनुसन्धानकर्मी भाजु पूर्णराम मुनकर्मिं च्वयादीगु नेवाः संस्कार म्हसीका व विधि नांगु झी नेवाःतय्नाप स्वापू दुगु सफू ने.सं. ११४२ ञलाथ्व दशमी कुन्हु कुतः पिकाकः पाखें पिदंगु खः । थ्व सफुलिइ नं भाजु मुनंकर्मिं झी नेवाःतय्‌सं याना वयाच्वंगु झिंनिगू संस्कारया दथुइ नं प्यंगू मुख्यगु संस्कार– मचाया मां जुइम्हेसित धौबजि नकेगु, जात कर्म, नामकरण व निष्क्रमणया विधि व थ्व संस्कार यायेमाःगु हुनि नापं दुवालाः झीगु न्ह्यःने ब्वयादीगु दु ।

नेवाः संस्कार व उकिया विधि सफू बलदेव जुजुं च्वयादीगु खः । ने.सं १११९ य् पिहांवःगु थ्व सफूया पिकाकः वैदिक प्रतिष्ठान खः । थुकी बुसांनिसें बुराबुरी जुइधुंकाः तक्क यायेमाःगु संस्कारया कर्मतय् बारे अध्ययन यानाः थुकीया दार्शनिक सिद्धान्त दुथ्याकाः च्वयातःगु दु । अथेहे गुगु संस्कारय् छुछु वस्तु ज्यरय् यायेमाःगु खः, उकिया धलः नं तयातःगु दु । थ्व सफू दुने जीवनया संस्कारया महत्व, नामाकरण संस्कार, मचा जंक्व सस्कार, बुस्खा संस्कार, कय्‌तापुजा संस्कार, इहि संस्कार, बाह्राः संस्कार, इहिपा संस्कार, ज्याःजंक्व कर्म व थीथी संस्कारया ज्वलंत बारे च्वयातःगु दु ।

भाजु रत्नकाजी वज्राचार्यं च्वयादीगु नेवाः संस्कार संस्कृतिया ताःचा सफू बज्राचार्य प्रकाशनपाखें ने.सं ११०९ य् प्रकाशित जूगु खः । थ्व सफुलिइ थीथी नेवाः जातिया मचा प्वाथय् दयाः मचा बूबलय् निसें सीबलय् तक याइगु कर्मया विधि च्वयातःगु दु । उमिगु संस्कार विधि थुकी दु । थ्व थीथी जात जातितय् संस्कार विधिया न्हाय्‌कं खः ।

नेवाः संस्कारय् अन्त्यष्टि विधि व पितृमोक्षा भाजु पूर्णराम मुनंकर्मिं च्वयादीगु नेवाः संस्कार संस्कृति विषयया सफू खः । थ्व सफू ने.सं. ११३९ सिलाचःह्रे कुन्हु मुनंकर्मि समाज, नेपाःपाखें पिदंगु खः । थ्व सफुलिइ झीसं हना च्वनागु थीथी संस्कार संस्कृति छाय् हनाच्वनागु ? थुकिया भाव व मूल्य छु ? हनेमाःगु हुनि व आदर्श छु ? आदि झीसं थुइकेमाः धैगु खँ न्ह्यब्वसें झी नेवाःतय्‌सं याना वयाच्वनागु झिंखुगू संस्कार मध्ये दकलय् लिपाया अन्त्येष्टि कर्म व उकिं लिपाया पितृमोक्षाया लागि यायेमाःगु विधि विधान छसिकथं न्ह्यब्वयातःगु दु ।

रुकमिणी श्रेष्ठं च्वयादीगु नेवाः संस्कृतिया छपुलु सफू नेपाल साहित्य मन्दिरपाखें ने.सं. ११३५ सिल्लागाय् पिदंगु खः । थ्व सफुलिइ नेवाः संस्कृतिया थीथी पक्ष सम्बन्धी स्वीपु च्वसुत दुथ्यानाच्वंगु दु । नेवाः तजिलजि, संस्कार, जात्रा, पर्वनाप स्वापू दुगु तःगू हे सफूत पिदनेधुंकूगु खःसां च्वमि मय्‌जुया थ्व सफू तजिलजि हनेमाःगु जक मखुसे जात्रा, पर्व गुगु इलय् गुकथं हनेमाः धयागु खँ दुथ्याकाः थःगु हे बिस्कं पहलं न्ह्यब्वयातःगु सफू खः ।

नेवाः संस्कृतिया इतिहास संस्कृतिविद् सुरेन्द्रमान श्रेष्ठं च्वयादीगु खः नेवाः संस्कृति विषयक सफू खः । ने.सं. ११२९ य् पिहांवःगु थ्व सफूया पिकाकः इन्द्र–जवाहर सहयोग गुथि खः । थ्व सफुलिइ नीस्वपु च्वखँ समावेश यानातःगु दु । थ्वः सफू ब्वने धुंकाः नेवाः संस्कृति व इतिहासबारे यक्व ज्ञान हासिल यायेफइ ।

नेवाः संस्कृतिया नखः चखः सुरेन्द्रमान श्रेष्ठया वृति खः । थ्व सफू ने.सं ११२१ य् रामभक्त भोमिं पिकयादीगु खः । थुकी झिंन्यापु च्वखँ दुथ्याःगु दु । थुकी च्वमिं स्वनिगःया उत्पतिबारे थीथी विद्वानतय्‌गु धापू उद्ढृत यानाः खस भाषां च्यागू पृष्ठ भूमिका नं च्वयादीगु दु ।

नेवाः सांस्कृतिक म्हसीका भाजु लक्ष्मण राजवंशीं च्वयादीगु नेवाः संस्कृति विषयया सफू खः । थ्व नेवाः भाय् मसःपिसं नं नेवाः संस्कृति म्हसीकेफयेमा धकाः तातुनाः छगू पानाय् नेपालभाषा मेगु पानाय् उकिया नेपालीं भाषं अनुवाद यानाः च्वयातःगु सफू खः । ने.सं ११२८ य् नागार्जु पब्किलेशनपाखें पिदंगु थ्व सफुलिइ झिंस्वपु च्वखँ दुथ्याःगु दु । सफुलिइ नेवाः संस्कृतिया थीथी पक्षया वर्णन् जक मखु थीथी संस्कार व थीथी नखःचखःबलय् छ्यलीगु थीथी थलबल तिसा आदिया नां सहित चित्र नं ब्वयातःगु दु ।

नेवाः स्वायत राज्य नेवाः न्ह्यलुवा भाजु मल्ल के सुन्दरं च्वयादीगु नेवाःतय्‌त थःगु अस्तित्वया निंतिं मदयेकमगाःगु नेवाः स्वायत्त राज्यया सम्बन्धय् ध्वाथुइकेत कुतः यानातःगु सफू खः । नेवाः जागरण संचार मञ्च पाखें भाजु रमेश महर्जनया आर्थिक ग्वहालिं ने.सं ११३० य् पिदंगु थ्व सफुलिइ खुगू ब्व दु । न्हापांगु ब्वय्– नेपाः व नेवाः परिचय बीगु यानातःगु दुसा निगूगु ब्वय् संघीयता व संघीयताया आज्जुयात थुइकेबीगु यानातःगु दु अथे हे स्वंगूगु ब्वय् नेवाः स्वायत्त राज्यया अवधारणा व प्रस्ताव न्ह्यब्वयातःगु दु, प्यंगूगु ब्वय् नेवाः स्वायत्त राज्यया मान्यता व स्वरुपमा विषय् न्ह्यथनातःगु दु, न्यागूगु ब्वय् नेवाः स्वायत्त राज्यया संरचना व हाथ्याया बारे खँ दु । अथेहे खुगूगु ब्वय् तँसा धकाः नेवाः स्वायत्त राज्यया मेगु राज्य ताम्सालिंग नापया स्वापू गथे जुइ धैगु खँ दु । दकलय् लिपांगुली लितंसा धकाः नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समिति, नेवाः ध्वाँय्, नेवाः राष्ट्रिय म्येया चर्चा यानातःगु दु । थुकथं थ्व सफूया उद्देश्य नेवाः स्वायत्त राज्य धयागु नेवाःतय् नितिं आधारभूत अधिकार सुनिश्चित याकीगु मू लँपु खः धैगु थुइकाः थुकिया प्राप्तिया निंतिं नेवाःतय्‌त न्ह्यचीकेगु बीगु, संकल्परत जुइकेगु हे ख ।