Category: भाषा, लिपि व साहित्य

नेपालभाषाया आधुनिक व प्रगतिवादी कवि त्रिरत्न शाक्यया च्वसां पिज्वःगु न्ह्यलं पाचिने मफुगु विश्वास चिनाखँ सफू ने.सं. ११०९ मोहनिया इलय् विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन गुथि पाखें पिदंगु खः । थुकी मुक्कं नीन्यापु चिनाखँ दुथ्यानाच्वंगु दु । थुकी दुथ्याःगु फुक्क धयाथें चिनाखँ गद्यकविता खयां नं छपु पद्य कविता नं दुथ्याकातःगु दु । थ्व कविता संग्रहया मूल स्वर विद्रोह खः । विद्रोहया कारणं थौंया देशय् विद्यमान विकृति विसंगति खः गुकिं यानाः थौं देय् भज्यंक स्यनाच्वंगु दु । देश स्यंगु हुनिं कवि शाक्यं विद्रोहया सः थ्वयेकाच्वंंगु खः । थुकथं वर्तमानप्रति असन्तोष, विद्रोह व न्हूगु परिवर्तनप्रति आशक्ति थ्व कविता संग्रहया मूल स्वर जूगु दु ।

न्ह्यलं ल्हायेमफुगु सत्य उपन्यासकार भाजु रास जोशीया उपन्यास खः । थ्व उपन्यास ने.सं. ११३३ य् नागार्जुन पब्लिकेशन प्रा.लि. पाखें पिदंगु खः । थ्व नेपालभाषा उपन्यास साहित्यया स्वंगूगु ऐतिहासिक उपन्यास खः । छगू सत्य गुगु इतिहासया पानां पिने लानाच्वन, वहे सत्य उपन्यासया माध्यमं न्ह्यथनातःगु दु । पित बिइगु ज्या जूगु दु । स्वनिगः त्याकेधुंकाः पृथ्वीनारायण शाहं थनया नेवाःतय्‌त गुकथं दमन यात, सास्ना यात, सिमाय् सिमाय् यखानाः स्यात । उपिं लिसे इहिपाःया स्वापू तयेमखु धायेवं गुकथं सामुहिकरुपय् नेवाःतय्‌त मि छ्वयेकाः स्यात आदि इत्यादि न्हापा जुयावंगु सत्य तर इतिहासया पानाय् च्वयामतःगु खँ हे थ्व उपन्यासया बिषयवस्तु खः । छगू पक्षं राष्ट्रनिर्माता धकाः द्यःया रुप बियाच्वंम्ह पृथ्वीनारायण शाहया मेगु घच्चायापुगु रुप– त्रूरता, धूर्तता, बिस्वासघाति, स्वार्थी व छलकपटं जाःगु ख्वाःपाः उलेगु ज्या थ्व उपन्यासय् जूगु दु । थ्व छगू ऐतिहासिक सार्थक उपन्यास खः ।

सृजना श्रेष्ठया च्वसां पिज्वःगु न्ह्यसः चिं निसें लिसः चिं तक व सुपाँय् नं छु स्यू चिनाखँ सफू ने.सं. ११४२ य् नेपालभाषा फाउण्डेशनपाखें पिदंगु खः । थुकी निगू ब्व कथं छ्यलातःगु दु । न्हापांगु ब्वय् ४४ पु चिनाखँ दुथ्याकातःगु दुसा लिपांगु ब्वय् ५२ पु चिनाखँ दुथ्याकातःगु दु । चिनाखँ दुने जीवनया विकृति व विसंगति मखु परिस्कृति व संगति दु । कुण्ठा व संत्राश मखु मुक्त यथार्थया अभिव्यक्ति दु । लिसें अस्तित्वबोधयात मूल्य बियातःगु नं खनेदु । अले संवेदना तंगु देशया परिस्थिति नं लुयावइ । संवेदनहीन अवस्थाय् सुनां नं सुनाप हार्दिकताया अपेक्षा यायेफइमखु धयागु सन्देश न्ह्यथनातःगु दु ।

न्ह्यानाच्वंगु खु कृष्णमोहन श्रेष्ठया च्वसां पिज्वःगु थ्व हाइकु सफू ने.सं. ११२९ कछलाथ्व पारू कुन्हु थिमिया न्ह्यज्या खलः पाखें पिदंगु खः । ३०६ पु हाइकु दुथ्यानाच्वंगु थ्व सफू दुने जनताया शक्तियात सुनानं पने मफइगु क्रान्तिया सः थ्वयाच्वंगु ताये दु । अन्याः, अत्याः व विकृति न्हंकेमाःगु सः थ्वयाच्वंगु दु । श्रष्टा कविपिंत श्रद्धां लुमंकाः चिनातःगु हाइकु नं थ्व संग्रहय् दुथ्याकातःगु दु । लिसें भविष्यप्रति आस्था ज्वनाः नं क्यनातःगु दु ।

न्ह्यानाच्वंगु लः खुसि जुइ उपन्यास सम्राट भाजु धुस्वां साय्‌‌मिं च्वयादीगु उपन्यास खः । थ्व उपन्यास हःपाः गुथिया लुखां ने.सं. ११२५ पोहेलां पिदंगु खः । थ्व उपन्यासय् जीवनया यथार्थता व खायुगु सत्ययात च्वसाया माध्यमं सः थ्वयेकेगु, जीवनया मचाः मगाः व विसंगतिया दुने जीवन हनाच्वंपिं विवश मनूतय्‌गु सास्ना जीवन्त रुपय् न्ह्यथनादीगु दु ।

न्ह्याय्‌दुगु सर्गः उपन्यासकार राज साय्‌मिया नेपालभाषां पिदंगु खुगूगु उपन्यास खः । कुतः पिकाकःपाखें ने .सं ११३६ य् पिदंगु थ्व उपन्यास राज साय्‌मिया न्हापा लिपाया उपन्यास थें जासुसी उपन्यास मजुसे सामाजिक उपन्यास खः । झिंप्यद्याय् ब्वथलातःगु थ्व न्हयाय्‌दुगु सर्गः उपन्यास जासुसी उपन्यास मखया नं जासुसी उपन्यास पहःवःगु अर्थात् हत्या हिंसाया घटना दुगु उपन्यास खः । थ्व उपन्यासं आर्थिक विसंगति, गरिबी आदिं भिंपिं मनूतय्‌त नं मखुगु मभिंगु लँय् यंकेफु धैगु सन्देश बीगु याःगु दु ।