Category: भाषा, लिपि व साहित्य

निबन्ध रत्न नेपालभाषाया झिंनिम्ह नांजाःपिं च्वमिपिनिगु च्वखँ मुना खः । नेपालभाषा समितिपाखें ने.सं. १०७८ य् प्रकाशित जूगु थ्व निबन्ध मुनाय् नेपालभाषा समितिपाखें न्ह्याकूगु तत्कालिन निबन्ध धेंधेंबल्लाः कासाय् मुंवःगु स्वीन्हय्‌पु निबन्धमध्ये उत्कृष्ट जूगु फणीन्द्ररत्न वज्राचार्यया धौ भेगः नं दुथ्याकातःगु दु । अथेहे रत्नध्वज जोशीया फेशन व वसः, मा. हेमलाल जोशीया नां, ठाकुरमान शाक्यया अनुशासनया विरोधे, सत्यमोहन जोशीया ख्वपया पुलां प्याखं व भगवती प्रसाद श्रेष्ठया झीगु प्याखं, मा. लक्ष्मीभक्त जोशीया थःगु छेँ, रामहरि जोशीया सर्वोदय विचार, भुवनमान कायस्थया नखः, स्वयम्भुलाल श्रेष्ठया वनस्पती जगतया छगू झलक, माधवानन्द वैद्यया नेपाल कला, मा. पुण्यरत्न वज्राचार्य अनुशासन निबन्ध नं थुकी संग्रहित जुयाच्वंगु दु । थथे दुथ्याःगु निबन्ध मध्ये गुलिं फेशन व वसः थेंज्याःगु बस्तुपरक निबन्ध खःसा गुलिं अनुशासनया विरोध थेंज्याःगु आत्मपरक निबन्ध दुथ्यानाच्वंगु दु । अथेहे अनुसन्धानमूलक व सांस्कृतिक विषयया निबन्ध नं दुथ्याःगु दु ।

विचारपरक निबन्धया नायः रत्नध्वज जोशीया मेगु विचारप्रधान संग्रह च्वखँया निबन्ध स्वपुचः खः । ने.सं. १०९९ य् नेपालभाषा परिषद्पाखें पिदंगु थ्व सफुलिइ झिंच्यापु च्वखँ दुथ्याःगु दु । च्वमि जोशीं थ्व निबन्ध सफू पिकायेत शर्मिष्ठा जोशीयागु ग्रन्थ सूची, डा. केशरीया आर्थिक ग्वाहालि लिसे थः याना स्वपुचः संलग्न जूगु जुयाः सफूया नां नं निबन्ध–स्वपुचः तःगु खः ।

निबन्ध–परिचय दर्बार हाई स्कुलया अध्यापक मास्टर काशीलाल दलीं च्वयादीगु चिःहाकःगु न्यय्‌छपु बस्तुगत निबन्धया संग्रह खः । नेपालभाषा परिषदपाखें ने.सं १०७२ य् पिदंगु थ्व निबन्ध–परिचय स्कूलया मचातय्‌त अर्थात् ब्वँमिपिंत लक्षित यानाः च्वयातःगु सफू खः । थ्व निबन्ध सफू स्कुल स्कुलय् पाठ्यपुस्तकया रुपय् दुथ्याकुसें लिपा लिपा नं थुकिया संशोधित संस्करण पिहांवःगु दु । थ्व सफूया मू लक्ष्य मचातय्‌त निबन्ध गथे च्वयेगु धैगु ज्ञानबीगु खः ।

उपन्यास सम्राट भाजु धुस्वां साय्‌‌मिं च्वयादीगु उपन्यास खः – निभाः । थ्व सफू देगः म्हिचा सफूया लुखां ने.सं. ११०५ स पिदंगु खः । थ्व उपन्यासया सम्पादन भाजु भरत साःमिं यानादीगु खः । थ्व उपन्यास धुस्वांया न्हापा न्हापाया उपन्यास सिबय् बिषयगत रुपय् नं, शैलीगत रुपय् नं बिस्कं खः । थौंतकया अलिखित लेखन खः । थःत छ्याछ्यायानाः म्वानाच्वनेमाःगु बाध्यता व बौद्धिक छटपटी थ्व उपन्यासय् न्यनाच्वंगु दु ।

तुयु पुंया निभाः जः सफूचा ने.सं. ११२७ सिल्लागा सिलाचःह्रेकुन्हु कुतः पिकाकः पाखें पिथंगु खः । पीनिपु हाइकु दुथ्यानाच्वंगु थ्व सफुलिइ दुःख पीडाया सः थ्वयाच्वंगु दु । मसीतले सुख जुइमखु, नुगः ख्वया च्वनीबलय् जहां थीगु थासय् च्वंसां नुगः सिचुसे च्वनीमखु धयागु सन्देश थुकी दुथ्यानाच्वंगु दु ।

मय्‌जु निभाः बज्राचार्यया जन्म ने.सं.१११० पौष कृष्ण पक्ष ४ कुन्हु येँय् जूगु खः । वय्‌कःया मांया नां विजयलक्ष्मी तुलाधर व बाःया नां नारद बज्राचार्य खः । नेपालभाषा साहित्यय् वय्‌कलं विशेष यानाः नियात्रा साहित्यया च्वसु च्वयेगु यानादी । वय्‌कःया न्हापांगु नियात्रा च्वसु माइ जर्नि टु जापान खः । थ्व वय्‌कः सन् २००० य् जापानय् अन्तराष्ट्रिय मचातय्‌गु सम्मेलनय् ब्वति कयाः वयेधुंकाः च्वयादीगु नियात्रा च्वसु खः । थ्व च्वसु इकेदा इन्टरनेशनल स्कूलया ख्वाःपतिइ सन २००१य् पिदंगु खः । वय्‌कःया नेपालभाषाया न्हापांगु नियात्रा च्वसु राफ्टीङ्ग२ भोतेकोसी खः । थ्व नियात्रा सन्ध्या टाइम्स न्हिपतिइ ने.सं.११२९ चौलागा १ य् पिदंगु खः ।

लजगाया सिलसिलाय् वय्‌कः थीथी देशय् झायादी । अथे झाइबलय् अनया विशेष न्ह्यथनेबहःगु खँयात कयाः वय्‌कलं नियात्रा च्वसु च्वयादी । कृतिगत रुपय् सफू पिमदंनिगु खःसां वय्‌कःया नियात्रा च्वसु नेपालभाषा टाइम्स, थाय्‌भू, नःलि पत्रिकाय् पिदना वयाच्वंगु दु । नियात्रा लेखनय् वय्‌कःया थःगु कथंया मौलिक पहः दु । जीवन्तता दु । वातावरण व मानविय समवेदनयात वय्‌कलं थःगु च्वसुइ ब्वयेगु यानादी । वय्‌कलं ने.सं.११२७ स ईल्वहँ च्वखँ सिरपाः त्याकादीगु खः।

निभाःया पलाखय् सफू भाजु श्यामदासं च्वयादीगु बाखं मुना खः । चक्रवति पुस्तकालयं ने.सं. ११०४ स पिथंगु थ्व सफुलिइ झिंछपु बाखं दु ।

निमन्त्रणा म्येहना प्याखंया रचनाकार दुर्गालाल श्रेष्ठ खः । झिंस्वंगू दृश्य दुगु थुगु सफू नेपालभाषा म्ये गुथिपाखें ११०६ स पिदंगु खः । प्याखं बौद्धकालिन घटनायात कयाः च्वयातःगु दु ।

निमन्त्रणा म्येहना प्याखं संस्कृति विभाग नेपाली युवक बौद्ध परिषद्पाखें ने.सं. १०८८ व १०९६ बछलाबलय् पिदंगु खः । झिगू दृश्य दुगु थुगु सफुलिइ बौद्धकालिन घटनाया लिधंसाय् राजनर्तकी बासवदत्ता व भिक्षु आनन्दयागु खँचु दुथ्याकातःगु दु ।

निरञ्जन ताम्राकार अबु पन्ना मान ताम्राकार व मां चिनिलानी ताम्राकारया कोखं ने.सं. १०८६ तछलागा चौथि मंगलवाः कुन्हु मरु, इलाछेँय् जन्म जूगु खः । वय्‌कः नेपाल लिपि, रञ्जना लिपि व नेपालभाषा च्वन्ह्याकेगु अभियानय् न्हयचिलाच्वनादीम्ह व्यक्तित्व खः । नेसं ११०१ निसें नेपाल लिपि गुथिइ आवद्ध जुयाः नेपाल लिपि व रञ्जना लिपि स्यनेकने यायेगु व नेपाल लिपि प्रवद्र्धनय् युवापुस्तायात नुगः क्वसायेकेगु ज्याझ्वः न्ह्याकेत नं न्ह्यचिलादीगु दु । वय्‌कः ने.सं. ११३७ निसें ११४२ तक नेपाल लिपि गुथिया नायः जुया नेपाल लिपि संरक्षण व प्रवद्र्धन यायेगु ज्याय् न्ह्यचिला दीगु दु । ईञ्जिनियरिङ्ग विषयया स्नाकोत्तर तगिं अध्ययन क्वचायेकादीम्ह वय्‌कः ईञ्जिनियर पेशा नालाः नेपाल सरकार व थीथी अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाय् ज्या यानादीगु दु । वय्‌कः नेवाः जातिया व्यवसायिक उत्थान व समृद्धिया निंतिं थीथी संस्था व पुचलय् आवद्ध जुयादीगु दु । अमृत साईन्स क्याम्पसया निभाः साहित्य पाःलाःया नायः जुयादीम्ह वय्‌कलं ‘निभाः दँपौ’या न्हापांगु ल्याः सम्पादन नं यानादीगु दु ।