Category: भाषा, लिपि व साहित्य

हस्तलिखित लय्‌पौ नेपाल सफू मय्‌जु निर्मला श्रेष्ठया सम्पादनय् लोकसाहित्य परिषद्पाखें पिदंगु खः । थ्व सफू पिकायेत भाजु विराट श्रेष्ठं आर्थिक ग्वाहालि यानादीगु खः । वि.सं १९९७ सालया राजनैतिक पर्वय् नेपालभाषाया तःम्ह च्वमिपिं जेलय् लातसा थ्व इलय् जेलय् मलाःपिं छपुचः ल्याय्‌म्हतय्‌सं रत्नध्वज जोशीया नेतृत्वय्, भैरबगोपालया सक्रियताय् नेपाल नामं ९ ल्याः तक हस्तलिखित पत्रिका पिकाल । थथे पिदंगु पत्रिका मध्ये १, ३, ५, ६, ७ व ९ यानाः ब्याक्कं खुगू ल्याः जक लुइकेफत । थुपिं हे खुगू ल्याखय् दुथ्याःगु रचनातय्‌गु विधागत ब्वथलेगु, विश्लेषण यायेगुया नापं पत्रिकाय् च्वसु दुथ्याःपिं च्वमिपिनिगु परिचय नं बीगु ज्या थ्व सफुलिइ यानातःगु दु । थ्वहे कथं थ्व खुगू ल्याखय् दुथ्याःगु च्वसुया च्वमिपिं खः— रत्नध्वज जोशी, भैरव गोपाल वैद्य, हरिशंकर लाल श्रेष्ठ, रुद्रवहादुर श्रेष्ठ, चक्रधर शर्मा, पूर्णप्रसाद अमात्य आदिपिं खःसा विधागतरुपं कविता निबन्ध अप्वः पिदंगु खनेदु ।

थ्व नेपाल धर्मदर्शनया खँत नांगु सफूया च्वमि भाजु रेवतिरमणानन्द श्रेष्ठ वैद्यजु खः । थ्व सफू ने.सं. १११३ अनलाय् नेपालभाषा परिषद्पाखें पिदंगु खः । थ्व झीगु नेपाःगालय् छ्यलावयाच्वंगु धर्म दर्शननाप स्वापू दुगु आपालं तथ्य खँत दुथ्याकातःगु सफू खः । थथे सनातन धर्म दर्शन निसें शैव दर्शन, वैष्णव दर्शन, बौद्ध धर्मदर्शन व थ्वया कचामचा दर्शन चवार्क दर्शन, षटदर्शन (सांख्य, योग, मीमांसा, वेदान्त, न्याय, वैशेषिक ) दर्शनया संक्षिप्त विवरण व व्याख्या दुथ्याकाः च्वयातःगु थ्व सफू छगू बःचाधंगु धर्मकोष हे धायेबहजू ।

नेपाल बौद्ध कला निबन्ध सफू बुद्ध सम्बत् २००० य् वाङमय शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीं च्वयादीगु खः । धर्मोदय सभापाखें पिदंगु थ्व सफुलिइ नेपाःया बौद्धकला अन्तर्गत बौद्ध धर्मयागु परम्परा, बौद्ध धर्मनाप नेपाःया कला, नेपाली बौद्ध कलाय् सांकेतिकता वा रहस्यवाद, बौद्ध प्रदर्शनी, बौद्ध कलाया संरक्षण, नेपालं पिने नेपाली बौद्ध कलाकारतय् देन बारे च्वयातःगु दु ।

नेपाल मण्डलया स्वँकचा बुद्धधर्म छस्वाः सफू भाजु पूर्णकाजी ताम्राकारं बुद्ध धर्म व उकिया पुनरुत्थान, बौद्ध जागरण, स्वयम्भू, लुम्बिनी आदि विषयय् च्वयादीगु प्रबन्धात्मक व निबन्धात्मक निबन्ध मुना खः । नेपालभाषा परिषदं् ने.सं. ११२३ य् पिथंगु थ्व सफुलिइ ३७ पु च्वसु दु ।

नेपाल संवत व शंखधर साख्वाः सफू ने.सं ११२७ य् न्हूदँया लसताय् तत्कालिन न्हूदँ समारोह समितिया नायः मय्‌जु प्रेमशान्ति तुलाधर व नरेशवीर शाक्यया सम्पादनय् न्हूजः गुथि पाखें पिदंगु सफू खः । नेपालभाषा, नेपाली व अंग्रेजी यानाः स्वंगू भाय्‌यात नं थाय् बियातःगु थ्व सफुलिइ शंखधर व नेपाल संबतसम्बन्धी जः ह्वलीगु थीथी विद्वानपिनिगु खुइछपु लेखत दुथ्यानाच्वंगु दु।

नेपाल संस्वृति कविकेशरी चित्तधरं हृदयया सांस्वृmतिक निबन्ध मुना सफू खः । ने.सं. १०९२ य् नेपालभाषा परिषदपाखें थ्व सफू पिथंगु खः । कविकेशरी चित्तधरं हृदयं नेपाल–संस्वृति विषयय् च्वयादीगु च्वसु, भाषण व मानपत्र आदि मुंकाः नेपालभाषा परिषदं थुकियात सफूया रुप ब्यूगु खः । थ्व सफुलिइ – म्हपूजा, झी, जात्रा, गुथि, महिला, यइगु (प्रेम), नेपाल–संगीत, झीगु नगरपालिका, छपौ पौ, यथा राजा व प्रजा, ख्येँ, जिगु मिखाय् उसैको लागि पर्सिया बाखं, छम्ह पासायात पौ, श्रद्धाञ्जली, झीगु समाजय् मिसातय् स्थान, पुंज्या, मातृभाषां शिक्षा, झी जुजु, लप्ते, नेपालया जागरणय् राहुलजुया ल्हाः, उखे–थुकेया छुं व नेपाल–संस्वृति विषयय् निबन्ध दुथ्याकातःगु दु । नेपाल–संस्वृति निबन्धयात श्री मकबुल लारीं उर्दू भाषं अनुवाद यानादीगु दु गुगु चित्तधर हृदयया अभिनन्दन ग्रन्थय् प्रकाशित जूगु दु ।

नेपाल संस्वृतिया छगू झलक सफू नांजाःम्ह च्वमि मदनमोहन मिश्रं च्वयादीगु नेवाः संस्कृति विषयया छगू अनुसन्धानमूलक सफू खः । छन्दबद्ध कविता च्वइम्ह कविया रुपय् परिचितम्ह मदनमोहन मिश्रं गद्य विधाय् नं ल्हाः न्ह्याकूगु दसु खः । थ्व च्वखँ सफू – नेपाल संस्वृतिया छगू झलक जूगु दु । ने.सं १०८५ य् श्रेष्ठ प्रकासनपाखें पिदंगु थ्व सफुलिइ नेपाःया पुरातत्व व संस्कृतिसम्बन्धी जः ह्वलीगु अनुसन्धानात्मक च्वसु दुथ्यानाच्वंगु दु । थुकी छुं नं देय्‌या संस्वृतिया मुख्य हा देय्‌या भौगोलिक परिस्थितिनाप स्वचानाच्वनी धकाः कनेगु कुतः यानातःगु दु । थ्व सफुलिइ नेवाः त्वाःत्वाःया नां गथे अपभ्रंश जुया वन धकाः बांलाक विश्लेषण नं यानातःगु दु ।

पं. हेमराज शाक्यं च्वयादीगु नेपाल–संस्वृतिया मूलुखा निबन्ध मुना मय्‌जु चन्द्रलक्ष्मी देवी शाक्यं ने.सं. १०८९ सिल्लाथ्व श्रीपञ्चमीकुन्हु पिथंगु खः । थ्व झिंखुपु निबन्धया मुना खः । निबन्धकार शाक्यं धार्मिक, सांस्वृतिक चिउताः तयाः थःगु अनुसन्धानया बः कयाः थ्व निबन्ध च्वःगु खनेदु । नेपाल–संस्वृतिया मूलुखाय् सांस्वृतिक वस्तुयात व्यवहारोपयोगी जक मखु उकी दुने दुसुलाच्वंगु कलात्मक भावयात उजागर यानातःगु दु । थ्व निबन्ध मुना नेपाल संस्वृतिया अध्ययन याइपिंत लँ क्यना बीगु सफू खः । थ्व निबन्ध मुनाय् अष्टमङ्गल, शिलापत्र, तोरण, गजू, ञँ, रञ्जनालिपि, सप्ताक्षरी कूताक्षर, अवलोकितेश्वर, बुंगद्यःया खः जला, सुकुन्दा, घण्ट, वज्र, चन्द्रहास खड्ग, ॐ मणिपद्मे हूँ, चैत्य व पूर्णकलश विषयय् दुथ्याकातःगु दु । थ्व सफूया लिउने पतिइ हरेक विषयया किपा नं न्ह्यब्वयातःगु दु ।

नेपाल साहित्य मन्दिर म्हसीका सफू ने.सं ११३८ य् नेपाल साहित्य मन्दिरया लुखां पिदंगु सफू खः । मय्‌जु सुमा श्रेष्ठ च्वयादीगु थ्व सफुलिइ छगू पृष्ठय् नेपालभाषा सा छगू पृष्ठय् नेपाली भाषा छ्यलातःगु दु । नेपाली भाषाया अनुवादक अगिव बनेपाली खः । थ्व नेपाल साहित्य मन्दिर म्हसीका सफू नेपालभाषाया छगू पुलांगु संस्था नेपाल साहित्य मन्दिरया संक्षिप्त परिचय लिसें थ्वया साहित्यिक, सांस्कृतिक व भाषिक योगदानयात विस्तृत रुपं चर्चा यानातःगु छगू अनुसन्धानमूलक सफू खः ।