मां दिव्यलक्ष्मी व बौ ज्ञानरत्न तुलाधरया कोखं ने.सं. १०६० सिल्लाथ्व १५ कुन्हु येँया न्हाय्कंतलाय् पद्मरत्न तुलाधरया जन्म जूगु खः । वय्कलं स्कूलया विद्यार्थी जीवनकाल निसें नेपालभाषाय् पलाः छिनाः च्वसा न्ह्याकूगु खः । दकलय् न्हापां वय्कलं पद्मोदय हाइस्कूलय् जूगु न्हापांगु अन्तर हाइस्कूल नेपालभाषा साहित्य सम्मेलनय् कविता ब्वनाः ब्वति कयादीगु खः । स्वक्वःगु अन्तर हाइस्कूल नेपालभाषा साहित्य सम्मेलनय् वय्कलं विश्व सम्राट हाइड्रोजन बम निबन्ध च्वयाः न्हाप सिरपाः त्याकूगु खः । नेपालभाषा साहित्यया ख्यलय् वय्कःया पिदंगु कृति कथं वय्कः निबन्धकार, नाटककार, उपन्यासकार, समालोचकया नापं पत्रकार नं खः । अथे खयाः नं वय्कःयात छम्ह निबन्धकार व ख्यालः च्वमि कथं अप्वः म्हसीकेगु याः । वय्कःया नेपालभाषाय् पिदंगु सफू खः – बुलुमि (निबन्ध मुना ने.सं. १०८३), आः जितः नं तनतन दइवल (ख्यालः मुना, ने.सं. १०९७), हसिना (उपन्यास, ने.सं. ११०९), झ्वाः मजुइगु स्वां (जीवनी, सह–लेखक ने.सं. ११०१), ख्याः बछि नि बछि (ख्यालः मुना, ने.सं. १०९४), जिं लात कि …. (ख्यालः मुना, ने.सं. ११३५), बाथरुम व मेमेगु निबन्ध (ने.सं. ११३२), लुमं लुमं न्ह्याइपुसे च्वं (संस्मरण, ने.सं. ११३५), ग्वय्दां व मेमेगु छधाः प्याखं मुना ।
पद्मरत्न तुलाधर नेपालभाषा पत्रिका न्हिपौया सम्पादक जुयाः ने.सं. १०९७–११०२ तक नियमित कथं पत्रिका पिथंगु खः । पत्रिका पिथनेगु झ्वलय् उगु इलय् हे वय्कलं निगू लाख तका द्यापं च्वनेमाःगु खः । नापं वय्कलं नेपाल ऋतुपौ (१०९६–११०२)या सह–सम्पादक व झी लय्पौया न्हापां व्यवस्थापक लिपा प्रकाशक जुयाः तःदँ तक साहित्यिक पत्रिका पिथनादिल । थथेहे नेपालभाषा मंकाः खलःया संस्थापक नायःया नापं च्वसापासा, आशा सफूकुथि गुथि, प्रतिभा समाजया नायः जुयाः थुगु संस्था न्ह्याकादीगु दु ।
पद्मरत्न तुलाधर कलेजया विद्यार्थी जीवनकालय् थःगु छेँय् ने.सं. १०८३ स लूजः नागु संस्था नीस्वनाः उकिया संस्थापक दुजः जुयादिल । थ्वया नापं वय्कः त्रिचन्द्र कलेजया जः साहित्य पाःलाः, नेपालभाषा परिषद्, नेपालभाषा डिक्सनरी कमिटी, नेपालभाषा एकेडेमिया नं दुजः जुयादीगु दु । अथेहे वय्कः साहित्य गुथि, नेपाल लिपि गुथि, नेपाल शान्ति प्रतिष्ठानया संरक्षक व नेपाली भाषाया युगधारा साप्ताहिकया वरिष्ठ सम्पादक, मुल्यांकन मासिक पत्रिकाया सल्लाहकार नं खः ।
नेपालभाषाया भाषागत आन्दोलन, मानवाधिकार, जनजाति आन्दोलन, नागरिक आन्दोलनया अभियन्ता पद्मरत्न तुलाधर माओवादी जनयुद्धया इलय् शान्ति प्रक्रिया व द्वन्द्व व्यवस्थापनय् नं सक्रिय भूमिका म्हितादीम्ह खः । स्वतन्त्र कथं वामपन्थि राजनीतिइ सक्रिय जुयाः पद्मरत्न तुलाधरं झिदँ तक सांसद व प्र.म. मनमोहन अधिकारीया मन्त्रिपरिषद्य् गुला तक स्वास्थ्य व श्रममन्त्री (सन १९९५–९६) जुयादिल । पद्मरत्न तुलाधरयात नेपालभाषा परिषद्ं भाषाथुवाः (ने.सं. ११२३) व अमेरिकाया इउभल क्ष्लतभचलबतष्यलब िगलष्खभचकष्तथ सन् २००५ य् मानार्थ विद्यावारिधी बियाः हंगु खः । थथेहे ३२ गू थीथी संघसंस्थां वय्कःयात तःजिक हंगु खः ।
बहुप्रतिभाशाली बहुआयामिक व्यक्तित्वं जाःम्ह पद्मरत्न तुलाधर नेपालभाषा ख्यः व देशय् जक मखुसे हलिमय् हे मानवअधिकारवादी अभियन्ता कथं नां जाः । नेपालभाषा व साहित्य ख्यः चकंकेगुलिइ पद्मरत्न तुलाधरया योगदान दु थें देशय् थीथी आन्दोलन न्ह्याकेगुलिइ नं वय्कःया भूमिका दु ।