Category: भाषा, लिपि व साहित्य

  • बुद्धमूर्ति छगू अध्ययन

    लिपिविज्ञ पं. हेमराज शाक्यया बुद्धमूर्ति छगू अध्ययन सफू ने.सं. १०९७ य् च्वसापासां पिथंगु खः । शाक्यं थ्व सफुलिइ नेपालय् दुगु बुद्ध मूर्तिया अध्ययन यानाः उकिया विस्तृत रुपं वर्णन् यानातःगु दु । थ्व सफुलिइ भारतीय पुरातत्वविद् कृष्णदेवं तकं भूमिका च्वयातःगु दु । 

    नेपालय् दुगु शाक्यमूनि बुद्धया थीथी मूर्तिया किपा सहित मूर्तिया बारे च्वयातःगु थ्व सफुलिइ शाक्यमुनिया थीथी मुद्रा, नेपाःया बुद्धधर्मया पुरातात्विक महत्व, शाक्यमुनि बुद्धया परिचय, सप्तबुद्धया जीवनी, स्वनिगः दुने लुइकूगु ल्वहंया बौद्धमूर्तितय् धलः, शाक्यमुनि बुद्धया चचा म्ये, दाफा म्ये आदि दुथ्याकातःगु दु । थौंतक स्वनिगः दुने लूगु शाक्यमुनि बुद्धयागु मूर्तिइ अंकित विभिन्न प्रकारया हस्तमुद्रा व पद्संचारण (आसन भेद) गुलि दु, ग्वताजिया दुधयागु विषय नं सफुलिइ न्ह्यब्वयातःगु दु ।

  • बुद्धाचार्य शाक्य

    भाजु बुद्धाचार्य शाक्यया जन्म ने.सं.१०५९ श्रीपंचमी कुन्हु जूगु खः । वय्‌कःया मांया नां हर्षमाया शाक्य व बाःया नां तीर्थराज शाक्य खः । वय्‌कःया थायबाय् श्रीवहाः यल खः । भाजु बुद्धाचार्य शाक्यं नेपालभाषा, खस् नेपाली व अंग्रेजीं निबन्ध, कविता व जीवनी च्वयेगु यानादी । वय्‌कःया न्हापां प्रकाशित नेपालया जातः नांगु निबन्ध खः, गुगु शान्ति विजय नांगु पत्रिकाय् ने.सं.१०९८ य् पिदंगु खः । धार्मिक, सांस्कृतिक व ऐतिहासिक विषयया निबन्ध च्वयादीम्ह भाजु बुद्धाचार्य शाक्यया लजगा पत्रकारिता खः । वय्‌कःया प्रकाशित कृति– चिनाखँ (ने.सं.१०९७), अंशुवर्मा (जीवनी, ने.सं.११०२), नेपालया मल्ल जुजुपिं (ने.सं.११११), स्वनिगलय् ल्वहँ हिति (ने.सं.१११४), म्हपुजा (ने.सं.१११७), प्रज्ञापारमिता (ने.सं.११२०) खः । भाजु बुद्धाचार्य शाक्यजुं ने.सं.१११४ य् गौरी अनन्त सिरपाः कयादीगु जुल ।

  • बुद्धिमतिम्ह धों च्वलेचा

    बुद्धिमतिम्ह धोंच्वलेचा पूधाः प्याखं सत्यमोहन जोशीं च्वयादीगु खः । थुगु सफू ११२९ य् लोकेश्वर प्रकाशन पाखें पिदंगु खः । न्यँकंबाखंया रुपय् जक दुगु बाखंयात बाखं कनाच्वंगु लु स्वानाः प्याखंया रुपं मञ्चन नं यायेधुंकूगु दु । झिगू लु दुगु थुगु प्याखनय् क्वःछेँ, लाखे, लसिं च्वलेचा पात्रत दुथ्याःगुलिं मचातय्‌त शिक्षामूलक व न्ह्यइपुसे नं च्वं ।

  • बुँबाली

    स्वनिगलं पिने पाल्पाय् च्वनाः मदिक्क नेपालभाषाया सेवा यानादीम्ह भाजु चिनियालाल बज्राचार्य थ्व उपन्यासया उपन्यासकार खः । ने.सं.१११५ य् पलेस्वां पिथनाया लुखां थ्व उपन्यास प्रकाशन जूगु खः । उपन्यासकार भाजु चिनियालाल वज्राचार्यं थ्व सिबय् न्ह्यः नसंचा नांगु उपन्यास नं च्वयादीगु दु । थ्व बुँबाली उपन्यास गांया जनजीवनयात लिधंसा दयेकाः च्वयातःगु छगू प्रगतिवादी उपन्यास खः । थुकी गांया अशिक्षित, निर्धा, व सोझापिं मनूतय्‌त छपुचः धूर्त शोषकतय्‌सं गुकथं शोषण याना वयाच्वंगु दु धयागुया बांलाःगु चित्रण दु ।

  • बुलुमि

    बुलुमि पद्मरत्न तुलाधरं च्वयादीगु लोकंह्वाःगु नेपालभाषाया निबन्ध पुचः खः । च्वमिं बुलुमिइ समाविष्ट निबन्धत ने.सं. १०७९ निसें १०८१ दुने च्वगु खः । ने.सं. १०८३ इ लूजः प्रकाशनपाखें पिदंगु थ्व सफुलिइ स्वर्गया अभियान, चुरोटया कुँ, कुमाया घःचा, ख्वबि, प्रेम, सीगु मत, खबरदार, निपा न्हाय्‌कं, कुसि व जितः न्हूगु यो शीर्षकया झिपु आत्मपरक च्वखँ दुथ्यानाच्वंगु दु । उकीमध्ये चुरोटया कुँ व कुसि निबन्ध नेपाल भाषाया एम.ए.या पाठय्‌क्रमय् नं दुथ्यागु दु । 

    स्वर्गया अभियान च्वखँय् स्वर्ग छु धैगु खँय् कस्सीगु बिचाः प्वंकादीगु दु । चुरोटया कुँ निबन्धय् जीवन दर्शन क्यना तःगु दु । थुकी जीवन संघर्षयात कुला जीवनया अर्थ ब्वया तःगु दु । कुमाया घःचा निबन्धय् सीमाःगु जीवन ज्वना वःम्ह मनू व स्यनीगु, भथ जुइगु सृष्टियात ध्याचू दु । ख्वबि निबन्धय् मानव मनया स्वभावयात बांलाक वाःगु दु । प्रेम छःगु पत्रात्मक च्वखँ खः । अथेहे सीगु मत छगू चेतनामूलक च्वखँ खः । खबरदार निबन्धय् रुस, ब्रिटेन व अमेरिकाया निशस्त्रीकरणया झ्यल्या खँयात च्वमिं काल्पनिक विरोध याःगु दु । निपा न्हाय्‌कं निबन्धय् भविष्यया निगू धार क्यनातःगु दु । कुसि च्वखँ नं जीवन संघर्षबारे खः । अथेहे जित न्हुगु यो निबन्धय् न्हूया अर्थ न्हू हे जक जुइक छ्याना तःगु दु । बुलुमिया निक्वगु संस्करण साहित्यया मूलुखाःपाखें ने.सं. ११०० य् पिदंगु दु ।

  • बुलुमि

    थ्व लक्ष्मण राजवंशीया झिंन्हय्‌पु बाखं मुनातःगु सफू खः— बुलुमि । लुमन्ति खलकं ने.सं. ११११ य् पिथंगु थ्व सफूया द्यबः किपा हरिप्रसाद वैद्यं कियादीगु खः । प्रा. माणिकलाल श्रेष्ठं थुगु सफुलिइ थःगु भूमिका च्वयादीगु दु । छगू न्ह्यसः, बुलुमि, जुजु सिद्धिनर्सिं, म्ह्याय्‌या किपाय् तक्यंगु मिखा, बर्लिनया क्रिसमस, सुपाचं भुनाच्वंगु दे, मंकाः छेँ, मां माजु व भौमचा, भ्वखाचं ल्हाःम्ह चिरिमैं, हिलावंगु ख्वाःपाः आदि बाखंत थुकी दुथ्यानाच्वंगु दु । थुगु सफुलिइ यःम्ह पासाया नामय् पौ छपु च्वयातःगु दु । पतिइ प्रजातन्त्र वयाः थितिरिति मदुगु खँ कुलातःगु दु । बाखनय् नेवाः जनजीवनया घटनाक्रम उलातःगु दु ।