Category: भाषा, लिपि व साहित्य

लाखे क्वःथैगु पूधाः प्याखंया च्वमि सत्यमोहन जोशी खः । नेपालभाषा फाउण्डेशन होप होमपाखें ने.सं. ११३९ य् पिदंगु खः । लु स्वंगू दुगु थुगु प्याखं मां इन्द्रयणीं लाखेयात बध याइगु बाखनय् केन्द्रीत जू ।

लाखे पाः प्याखं वाड्मय शताब्दीपुरुष सत्यमोहन जोशीजुं च्वयादीगु लोकबाखनय् (धोंच्वालेचिया बाखं) आधारित पूधाः प्याखं खः । थ्व प्याखं सफू ने.सं ११३९ य् नेपालभाषा फाउण्डेसन होप होम मानभावनपाखें पिदंगु खः । न्हापां तक्वः प्याखंया रुपय् दबुली क्यनेधुंकाः जक थ्व प्याखंयात सफू कथं पिकाःगु खः ।

लागाय् जि केशरमान ताम्राकारया २० पु चिबाखं दुगु सफू खः । पिकाकः शोभा प्रकाशनं ने.सं. ११०० य् पिथंगु थ्व सफुलिइ भाजु पद्मरत्न तुलाधरं सफूया बाखं ब्वनाः लुदंगु खँ न्ह्यथसें भिंतुना देछाया तःगु दु । देछा, छिमि काय् जिमि काय्, नागपास, सिंचु, दुघाः, बालवर्ष, मोटरसाइकल आदि थुकी दुथ्यानाच्वंगु बाखं खः । थीथी घटनाक्रमय् खनेदइगु विरोधाभाषपूर्ण खँ बाखंया रूपय् न्ह्यथनातःगु दु ।

ने.सं १०६९ कछलागा त्रयोदशी कुन्हु जन्म जूम्ह भाजु लाभरत्न तुलाधर नेपालभाषा साहित्य व बुद्धधर्मया ख्यलय् नांजाःम्ह म्ये च्वमि व च्वसु च्वमि खः । मां दानलक्ष्मी तुलाधर व बौ शुभरत्न तुलाधरया कोखं जन्म जुयादीम्ह वय्‌कः गुम्ह मस्त मध्ये दकलय् तःधिकःम्ह काय् खः । ५० दँ न्ह्यवनिसें नेपालभाषा व नेपाली पत्रपत्रिकाय् लेख, प्रबन्ध, कविता, म्ये च्वयादीया व थीथी म्येचाकय् ज्ञानमाला म्ये प्रकाशित यानाः नेपालभाषाया सेवा यानाच्वनादीम्ह व्यक्तित्व खः ।

वय्‌कलं च्वयादीगु लेख, म्येय् प्रमेय, स्वयम्भू रत्न, स्वयम्भूर सौरभ, सारीपुत्र, तुयुभाजु, सुगत शरण उपासक उदास आदि थीथी उपनामं पिदंगु दु । वय्‌कः न्हसला दँपौ, थौंकन्हे लय्‌पौया नं सम्पादक जुयादीधुंकूगु दुसा गुलिभरया यात्रा, म्हिगःया लुमन्ति, त्रिआंगिक लोकोत्तर प्रज्ञाज्ञान दर्शन व परमार्थ पद्यपुचः, जगतो हिताय निर्वाणया त्वाथः सफूया सम्पादन यानादीगु दु । अथेहे बौद्ध स्तोत्र संग्रह झी तुतःया अनुवाद व सम्पादन नं यानादीगु दु ।

वय्‌कः थीथी संस्था गथे— पासामुना (ने.सं. १०९१) अन्नपूर्ण ज्ञानमाला भजन खलकय् (ने.सं.१०९४–११००) लय् सचिव जुयादीगु दुसा असन सेवा समिति व उदाय समाजया संस्थापक सदस्य खः । अथेहे श्री दिगुख्यः गुथि आदिइ आवद्ध जुयाः नेपालभाषा, नेवाःजाति व बौद्धधर्मया उत्थानया नितिं आपालं ज्या यानादीगु दु । वय्‌कलं यानादीगु ज्याया कदरस्वरुप वय्‌कःयात ने.सं. १११३ य् नारायण इनाप परिवारपाखें सम्मान (ने.सं. ११०१), धालासिक्व परिवारपाखें अन्नपूर्ण ज्ञानमाला सम्मान (ने.सं. ११२५), उदाय समाजपाखें रश्मी बीरसिंह कसाः हःपाः सिरपालं (ने.सं. ११४२) छाय्‌पिउगु दुसा काठमाडौं नगरपालिका २७ वडापाखें हनापौ देछासें सम्मान याःगु दु ।

लाय्‌लामा भाजु उद्धव मास्केया बाखं मुना सफू खः । जिपिं मुना येँ पाखें ने.सं. १०९४ य् पिदंगु थ्व सफुलिया बाखं धलखय् न्हय्‌पु दुसां छपु बाखं सिडिओ अफिसं सेन्सर यानाः लिकयातःगुलिं थ्व खुपु जक बाखं दु । नोबल पुरस्कार, मत पूजा, छ्यांग, मास्टर साहेब, तह्रं ब्यासी, जिमिगु लसतां पूजा थ्व सफुलिइ दुथ्याःगु बाखं खः । जेलय् दुने तज्याःगु कफ्र्यू नांया छपु बाखं सेन्सर जूगु बाखं खः ।

स्वनिगः पिनें पिदंपिं नेपालभाषाया भाषिक अभियन्तापिं मध्ये भाजु लालचन्द्र राजभण्डारी नं छम्ह खः । वय्‌कःया जन्म वि.सं.१९९९ पुष १२ गते जूगु खः । वय्‌कःया मांया नां रत्नदेवी व बाःया नां तेज बहादुर राजभण्डारी खः । वय्‌कःया थाय्‌बाय् बागलुङ नगरपालिका वडा नं ३ राजभण्डारी रोडय् खः । भाजु लालचन्द्रजु बागलुङया सक्रिय नेवाः न्ह्यलुवाः खः । वय्‌कः नेपालभाषा मंकाः खलः बागलुङया ने.सं.११२४–११२९ तक नायः जुयादीगु खःसा वय्‌कः तेज–रत्न स्मृति प्रतिष्ठान बागलुङया संस्थापक नायः (ने.सं.१११४) नं जुयादी । वय्‌कः थीथी शैक्षिक व सामाजिक संघसंस्थाय् नं आवद्ध जुयादी ।

स्वनिगः पिनें पिदंपिं नेपालभाषाया च्वमि नापं भाषिक अभियन्तापिं मध्ये लालधन शाक्य नं छम्ह खः । वय्‌कः भोजपुरया छम्ह सामाजिक व शैक्षिक अभियन्ताया नापं नेपालभाषा व थ्वया साहित्यया ज्ञाता खः । वय्‌कःया जन्म बि.सं. १९८१ इ जूगु खः । वय्‌कलं अन सत्संग हे स्वर्ग खः धयागु च्वसु च्वयादिल । धर्मादेय लाभ नांगु कविता धर्मादेय पत्रिकाय् छापे याकादिल । अथेहे वय्‌कःया भोजपुरय् नेपालभाषा व संस्कृति नांगु अनुसन्धात्मक च्वसु धर्मादेय पत्रिकाय् बि.सं. २०१६ स पिदंगु दु । वय्‌कः बि.सं. २०६० स दिवंगत जुयादिल ।