Category: भाषा, लिपि व साहित्य

ल्वहंमा नेपालभाषाया नांजाःम्ह श्रष्टा गिरिजाप्रसाद जोशीं च्वयादीगु महाकाव्य खः । देगः म्हिचा सफूपाखें ने.सं ११३७ य् पिदंगु थ्व महाकाव्य नेपालभाषाया खुगूगु महाकाव्य खः । खय्‌त ला च्वयेसिधःगु ल्याखं थ्व महाकाव्य तःदँ न्ह्यः हे पिदने माःगु खः तर च्वमिया असामयिक निधनं सफू पिकायेगु ज्या स्वीदं मयाक लिहांवंगु खः । गुंगू सर्ग दुगु थ्व महाकाव्य नेपालभाषाय् आःतक पिदंगु महाकाव्य मध्ये न्हूगु कथंया महाकाव्य खः । थ्व महाकाव्यय् गनं महाकाव्यया शास्त्रीय नियमयात पालना यानातःगु दुसा गनं हाचां गायातःगु दु । ल्वहंमा महाकाव्यया नायक सुं जुजु राजकुमारया मजुसे ल्वहंमा करुवा थेंज्याःगु निर्जिब वस्तुयात प्रतिकात्मकरुपं पात्र दयेकातःगु दुसा, वीर रस वा शान्त रसयात मखु विभत्स रसयात प्रधानता बियातःगु दु । थौंया ह्रासोन्मुख असहज परिस्थितिइ नं थःगु नैतिक मूल्य व मान्यता ज्वनाः संघर्ष यानाच्वंम्ह सामान्य मनूया जःखः थ्व महाकाव्य चाःहिलाच्वंगु दु । साधारण मनूया महाकाव्य जूगुलिं थुकी थौंया मनूया पीडा दु, मुक्तिया चाहना दु नापं मुक्तिया लँपु नं यचुक क्यनातःगु दु । नापं महाकाव्यया भाषा नं सहज व सरल जू । पूर्विय महाकाव्यया नियम कथं सर्गया अन्तय् छन्द हिलेगु व लयात्मकत संगीतात्मकता थेंज्याःगु विशेषतायात धाःसा च्वमिं थ्व महाकाव्यय् कायम यानातःगु दु ।

ल्वाकःब्वाकः सफू श्रीभक्त जोशीं च्वयादीगु बाखंमुना खः । मणिचूड युवा क्लब सक्वं ने.सं. ११३२ य् पिदंगु थ्व सफुलिइ गुपु बाखं दु ।

ल्हाःचिं नेपालभाषा एकेडेमिपाखें ने.सं ११४० य् पिदंगु प्रा. डा. चन्द्रमान वज्राचार्यं च्वयादीगु सैद्धान्तिक नापं व्यवहारिक समालोचनाया संग्रह खः । थ्व सफुलिइ दुथ्याःगु झिपु समालोचनाया लेखमध्ये आलोचनात्मक यर्थाथवाद, मात्रिक/जाति छन्द सिइकेगु विधि, अनुसन्धान विधिइ ब्ए पद्धति आदि थेंज्याःगु स्वपु सैद्धान्तिक समालोचना सम्बन्धी च्वसु दुथ्यानाच्वंगु दुसा मेगु फुक्क रचना अर्थात् मेगु न्हय्‌पु च्वसु थीथी सफू व च्वमिया बारे समिक्षा यानातःगु व्यवहारिक समालोचनाया च्वसु खः ।

ल्हाप्सा कविता सफूया च्वमि कवि पुष्परत्न तुलारधर खः । नेपालभाषा मिसा खलःया लुखां थ्व कविता सफू ने.सं. ११२७ य् पिदंगु खः । थ्व सफुलिइ कविया पीन्हय्‌पु न्हूचिनाखँ दुथ्यानाच्वंगु दु । थ्व सफुलिइ च्वंगु कविताय् कविया थःगु हे मौलिक शैली दु । फयांफत्तले नेवाः पहःया खँग्वः छ्यलातःगु दु । जीवनया अनेक थथ्याः क्वथ्याःयात यइपुक कविताय् कियातःगु दु । समसामयिक सः थ्वयाच्वंगु दु ।

ल्हाप्सा भाजु पूर्ण ताम्राकारं च्वयादीगु समालोचना च्वसु मुना सफू खः । रत्नदेवी प्रजापति साहित्य ट्रस्टया प्रकाशनय् ने.सं. ११३४ य् थ्व सफू पिदंगु खः । थ्व सफुलिइ सिद्धहस्त साहित्यिक स्रस्तापिं स्वम्हेसिया साहित्यिक व्यक्तित्व व कृतित्वया विवेचनाया नापं कविता, निबन्ध, गद्यया विकास व समालोचना बारेया न्हय्‌पु विवेचना दुथ्याःगु व्यावहारिक व सैद्धान्तिक च्वसु दुथ्यानाच्वंगु दु ।

ल्हाबसा लोककवि राजभाइ जकःमिया न्यापु छधाः प्याखं मुना सफू खः । थ्व पांगाया जनकृति प्रकाशनपाखें ने.सं. ११०५ य् पिथनेज्या जूगु खः । थ्व सफुलिइ नांजाःम्ह प्याखं च्वमि ईश्वरानन्द श्रेष्ठाचार्यया नीनिगू पेज ताहाकःगु प्याखं सिद्धान्त सम्बन्धी भूमिका दुथ्यानाच्वंगु दु । थुकी च्वंगु फुक प्याखं न्हापा किपू पांगा लागाय् दबुलिइ क्यनेज्या जुइ धुंकूगु खः । थ्व जकःमिजुया जनपक्षीय विचारधारां जाःगु छधाः प्याखं खः । थुकीया देबः किपूया नांजाःम्ह मदुम्ह कलाकार ज्ञानबहादुर महर्जनं च्वयादीगु खः ।

थ्व श्याम आशाया चिबाखं मुना खः । तिबः प्रकाशन ख्वपं ने.सं. ११०१ य् पिथंगु थ्व सफूया द्यबः किपा केदार प्रसाद जोशीं कियादीगु खः । सरकार व मन्त्रीतय्‌गु आगं प्वलेगु व थिके भाःपाखें तिया च्वंपिं व चीमिपिनि मर्का थकी न्ह्यब्वया तःगु दु । शान्ति, म्हसिल, मत, ग्वंगः यात ?, थःथःगु बाखं, नानीमाया, सिरपा, नेता, झोलुंगा ताः, स्वीकृत? पाठ, जागीरया विज्ञापन, पत्रकारिता, ट्रान्जिष्टर, आरोप, भाषण, लय्‌ता, शहिद, न्ह्यसःया लिसः, सत्ता, फाँसी, न्ह्यलं दुने व पिने, प्रदर्शन व मथूगु खँ थुकी दुथ्याना च्वंगु बाखं खः ।