Category: म्ये, बाजं व प्याखं

रवि डंगोल कलाकार लिसेंं निर्देशक खः । वय्‌कः जित नारायण डंगोल व नानी छोरी डंगोलया कोखं ने.सं. १०९२ सिल्लागाः चःह्रे, सोमबारखुन्हु बूम्ह खः । येँया छाउनीइ च्वनादीम्ह वय्‌कः संकिपा, प्याखं, नाटक, ख्यालः, म्यूजिक भिडियो ख्यलय्‌ निर्देशक व कलाकार जुयाः ज्या याना च्वनादीगु दु । खस नेपाली भाय्‌या संकिपा ख्यलय्‌ नं लोकंह्वाःम्ह वय्‌कलं निर्देशन यानादीगु नेपालभाषाया दकलय्‌ न्हापांगु संकिपा ‘यांमिखा’ खः । थुकी वय्‌कलं निर्देशन बीगु नापं अभिनय नं यानादीगु दु । ‘थ्व ला ग्यानापु स्टाइल’, ‘तिमिला’ लिसेंया आपालं संकिपाय्‌ म्हितादीम्ह रवि डंगोलं कुलंगार, व मिसा, वल वल फसिक्वाः, टेम्पो चालक लिसेंया संकिपाया निर्देशन यानादीगु दु । ज्यापु पुचः ओमबहाः व आज्जु पुचः लिसे आबद्ध जुया च्वनादीम्ह वय्‌कः ने.सं. १११८ या अन्तर क्याम्पस ख्यालः कासाय्‌ उत्कृष्ट अभिनेताया सिरपाः, त्वाःखलः ओम बहाःपाखें विशेष सम्मानया लिसें आपालं सिरपाःपाखें सम्मानित जुयादीधुंकूम्ह खः ।

रवि साय्‌मि संकिपा निर्देशक व क्यामेरापर्सन खः । वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०९० बछलाथ्वः द्वादसि, सोमबारखुन्हु जूगु खः । वय्‌कःया मांअबुया नां पूर्णकुमारी मानन्धर व धर्मनारायण मानन्धर खः । आपालं संकिपा व डकुमेन्ट्रिइ निर्देशक व क्यामेरापर्सन जुयाः ज्या यानादी धुंकूम्ह वय्‌कः नेपाःया ऐतिहासिक बाखनय्‌ आधारित नेवाः संकिपा ‘जामनः गुभाजु’या निर्देशक खः । ‘भिन्तुना दु भिन्तुना’, ‘यःबाः’ व ‘जीवन अनमोल खः थ्व जीवन’ लिसेंया आपालं म्यूजिक भिडियोया निर्देशन यानादी धुंकूम्ह वय्‌कलं ‘पटाचारा’ संकिपाया क्यामेरापर्सन जुयाः ज्या यानादीगु खः । वय्‌कलं ‘चाल्र्स डार्विन फिल्म फेस्टिभल २०१७’ य्‌ बेस्ट सिनेमाटोग्राफरया अवार्ड व नेपालभाषा स्टार म्यूजिक भिडियो अवार्डय्‌ बेस्ट म्यूजिक भिडियो निर्देशकया अवार्ड त्याकादीगु दु ।

ने.सं. १०८५ यंलागाः चःह्रे, सुक्रबारखुन्हु ख्वपया इताछेँय्‌ अबु नगेन्द्र हाडा व मां जानकी देवी हाडाया कोखं जन्म जुयादीम्ह म्येहालामि रवि हाडा छम्ह रेडियोकर्मी नं खः । थीथी म्येया कभर हालेज्याय्‌ नुगः क्वसाःम्ह वय्‌कलं सन् १९९५ निसें नवदुर्गा डिजिटल रेकर्डिङ स्टुडियो न्ह्याका च्वनादीगु दुसा वय्‌कः भक्तपुर एफएम १०५.४ मेगाहर्जया नायः नं खः । वय्‌कलं नेपालभाषा, खस व हिन्दी यानाः २०० पु सिबें अप्वः म्ये हालादीगु दुसा नेपालभाषा व खस भाय्‌ यानाः ३५ पु सिबें अप्वः म्यूजिक भिडियो पिथना दीगु दु । वय्‌कःया ‘द गोल्डेन गेट’, ‘परिचय’ म्येमुना पिदने धुंकूगु दुसा ‘हाडा ब्रडर्स’ नामं यूट्यूब च्यानल नं न्ह्याका च्वनादीगु दु ।

नेपालभाषाया संकिपा निर्देशन ख्यलय्‌ ल्हाः न्ह्याःम्ह संकिपामि खः राज शाक्य । अबु भाइराजा शाक्य व मां इन्द्रलक्ष्मी बज्राचार्यया कोखं ने.सं. १०९२ तछलागाः दुतिया, बुधबारखुन्हु येँया इतुंबहालय्‌ वय्‌कःया जन्म जूगु खः । राज शाक्यया मू विधा संकिपा निर्देशन खःसां वय्‌कलं संकिपाया मेमेगु विधाय्‌ नं थःगु कुशलता न्ह्यब्वया दीगु दु । विशेष यानाः अभिनय व संकिपा सम्पादनय्‌ वय्‌कःया ल्हाः ज्वः । वय्‌कलं दकलय्‌ न्हापां लोकंह्वाःगु संकिपा ‘सर्गःमिला’या निर्देशन यानादीगु खःसा थ्वयां लिपा वय्‌कःया निर्देशनय्‌ ‘भलसा’, ‘मिजं’ व ‘नखः’ नांया संकिपा पिदने धुंकूगु दु । खस नेपाली भाय्‌या संकिपाया नं निर्देशन यानादी धुंकूम्ह राज शाक्यया ‘बारासी’ नांयागु नेपाली संकिपा नेवाः भासं भाय्‌ हिलाः पिकाःगु खः । वय्‌कलं तःगू म्यूजिक भिडियोया नं निर्देशन यानादीगु दु ।

भाजु राजन साही ने.सं. ११०४ चिल्लागाः द्वादसि, बसुबारखुन्हु येँ, मरु ध्वाखाय्‌ जन्म जुयादीगु खः । वय्‌कःया बाःया नां राजु साही व मांया नां सरोजा साही खः । वय्‌कः नेपालया लोक व आधुनिक प्याखनय्‌ समर्पितम्ह व्यक्तित्व खः । बि.सं.२०६२ निसें वय्‌कः नेपाल भाषाया संकिपा ‘गज्याः गज्याःपिं मनू दै थन’ पाखें न्ह्यज्याना दीगु खः । नेपालभाषा सिरियल ‘समय्‌बजि’ ७०० गू ब्वतक नृत्य निर्देशक व कलाकार जुयादीम्ह वय्‌कलं यक्व हे म्यूजिक भिडियो, सांस्कृतिक ज्याझ्वः, संकिपाय्‌ कलाकार व नृत्य निर्देशक जुयादीगु दु ।

वय्‌कलं उत्कृष्ट निर्देशक म्यूजिक भिडियो पेज थ्री पिपुल्स एवार्ड न्हाप सिरपाः, बेष्ट डान्सर सिरपाः, नेशनल बक्स अफिस म्यूजिक भिडियो अवार्ड, हिरालानि ताम्राकार संगीत सिरपाः कयादीगु दु । अथे हे वय्‌कः खड्गी सेवा समिति, हेटौंडा मानन्धर संघ, वीरगंज नेवाः महोत्सब आदिपाखें सम्मानित जुयादीम्ह व्यक्तित्व खः । वय्‌कः इन्द्रविनायक, इन्द्रजात्रा दशअवतार, नेवाः फिल्म सोसाइतिलिसे आवद्ध जुयादी ।

‘राजमति कुमति जिके वःसा पिरती’ बोलया लोक मेया लिधंसाय्‌ बाखनय्‌ राजमति नांया छम्ह मिसा राजमतिया पूमवंगु मतिनाकथं बाखं न्ह्यब्वया तःगु दु । नेवाः फिल्म्स व नेशनल स्टुडियोया ब्यानरय्‌ लोकमेया लिधंसाय्‌ ने.सं. १११६ दँय्‌ दयेकूगु नेपालभाषाया निगूगु सेलुलोइड संकिपाया नां राजमति खः । थुगु संकिपाया निर्देशक नीर शाह, निर्माता लक्ष्मीकुमार नेवाः व नीर शाह खः ।
कलाकारपिं हिसिला महर्जन, श्रीकृष्ण श्रेष्ठ, मणिराज लवट, मदनकृष्ण श्रेष्ठ, हरिवंश आचार्य, राजेन्द्र खड्गी, सुभद्रा अधिकारी व गणेश राम लाछि खः ।

ने.सं. १०८९ कौलागाः सप्तमि, सनिबारखुन्हु यलया गाःबहाः त्वालय्‌ मां सुभद्रा राजोपाध्याय व अबु हेरम्बानन्द राजोपाध्यायया कोखं जन्म जुयादीम्ह कलाकार राजीव राजोपाध्याय छम्ह धिसिलाःम्ह संगीतकःमि खः । त्रिभुवन विश्वविद्यालय पाटन कलेजपाखें स्नातक व बाल्मिकि क्याम्पसपाखें संस्कृत शिक्षाय्‌ पूर्व मध्यमातक शिक्षा कयादीम्ह राजोपाध्याय यलया थीथी भजन मण्डलय्‌ च्वनाः नेवाः परम्परागत व आधुनिक संगीत थपू यायेगु निंतिं सेवा याना च्वनादीम्ह खः । थुकिया नापनापं थीथी ब्वनेकुथी संगीत प्रशिक्षण नं याना च्वनादीगु दु ।
थ्वय्‌कः छम्ह संगीतकार नापं म्येहालामि, म्येच्वमि नं खः । ने.सं. ११२१ स नेपालभाषाया ‘अन्ति ज्वनाः’ म्येचाः पिदंगु दु नापं थम्हं हे च्वयादीगु आपालं म्ये दुथ्याःगु म्येमुना ‘भक्ति गीति संग्रह’ सफू सरस सांस्कृतिक कुञ्जपाखें प्रकाशित जूगु दु । थ्वय्‌कः तबला थायेगुली नं उत्तिकं हे जाः । अबुजु हेरम्बानन्द राजोपाध्याय, होमनाथ उपाध्याय, व अच्युतराम भण्डारीपाखें थ्वय्‌कलं तबलाया शिक्षा कयादीगु खः । थ्वय्‌कःया थीथी सामाजिक व धार्मिक संस्थाय्‌ नं संलग्नता दु । सरस सांस्कृतिक कुञ्जया नायः, राजोपाध्याय समाजया संस्थापक दुजः, युवा जागृति समाजया दुजः व जगन्नाथ भजन मण्डल लपुस छ्याञ्जे जुयाः ज्या याना च्वनादीगु दु ।

म्येच्वमि, म्येहालामि व संगीतकार राजु कर्माचार्यया जन्म अबु चक्रवीर कर्माचार्य व मां गोपालक्ष्मी कर्माचार्यया कोखं ख्वप कमलविनायकय्‌ ने.सं. १०९५ तछलागाः नःमि, बसुबारखुन्हु जूगु खः ।
वय्‌कलं न्हापांंगु म्ये ‘त्वःताः वन’ २०५७ य्‌ रेकर्ड यानादीगु खः व ने.सं. ११३९ गुंलाथ्वः तृतियाखुन्हु नेपालभाषाया म्येचाः सिडी ‘न्हापांगु पलाः’ पिथना दीगु खः । वय्‌कःया ‘द्यपमैं’ ‘भ्यालेन्टाइन’, ‘हिसिदुगु ख्वाः’, ‘नु रे नु’, ‘स्वयम्भू द्यइके’ लोकंह्वाःगु म्ये खः । संगीत ख्यलय्‌ जक मखसे स्वास्थ्य ख्यलय्‌ नं समर्पित वय्‌कः पाटन अस्पतालय्‌ ल्याब टेक्निसियनकथं ज्या यानादी ।

राजु तुलाधर छम्ह म्येहालामि, म्येच्वमिलिसें लय्‌चिनामि नं खः । थ्वय्‌कःया जन्म अबु पुष्परत्न तुलाधर व मां माया तुलाधरया कोखं येँया ङत त्वालय्‌ ने.सं. १०७३ यंलाथ्वः पुन्हि, बुधबारखुन्हु जूगु खः । थ्वय्‌कःया इहिपाः पुष्पा शाक्यलिसें वि.सं. २०३२ सालं जूगु खःसा थ्वय्‌कःपिनि निम्ह म्ह्याय्‌ व छम्ह काय्‌ दु ।
मचा इलंनिसें अबुलिसें बाज्या सप्तरत्नपाखें संगीतया ज्ञान कयाः थ्व ख्यलय्‌ झाम्ह खः । लिपा थ्वय्‌कलं रंगराव कादम्बरीलिसें प्रेमध्वज प्रधान व नोर्मा खर्बर्ग ( Normal Kearbearg) नं संगीतया ज्ञान कयादिल । रेडियो नेपालय्‌ वि.सं. २०२८ सालं स्वर परीक्षा पास यानादीम्ह थ्वय्‌कलं वहे दँय्‌ रेकर्ड यानादीगु न्हापांगु नेवाःम्ये ‘ल्यासे मय्‌जु बांलाः बेमान यायेमते न्हां’ (सः राजु तुलाधर, च्वमि व लय्‌ः लक्ष्मण नेवाः) खः । थुगु म्येया च्वमि व लय्‌चिनामि लक्ष्मण नेवाः खः । थ्वलिसें मेमेगु आपालं नेवाःम्येत रेडियो नेपालय्‌ रेकर्ड जूगु दु । थ्वय्‌कलं थःम्हं हे दकलय्‌ न्हापां म्ये च्वयाः लसय्‌ हनाः हालादीगु ‘गुलि जिं सःता वैत गुबलें लिसः मब्यू वं’ खः । थ्वय्‌कलं च्वयादीगु, लसय्‌ हनादीगु व हालादीगु आपालं म्येत थीथी म्येचालय्‌ पिदना च्वंगु दु । लोकम्येलिसें मतिनाया म्येत दबुली हालादीम्ह थ्वय्‌कलं लिपा लिपा प्रगतिशील धारया म्ये चिनाः हालेगु यानादीगु खः । थ्वय्‌कःया थज्याःगु लोकंह्वाःगु म्येत मध्यय्‌ ‘याकः किजा ततायाम्ह लासाय्‌ लानाच्वन’, ‘छम्ह फ्वगिं बुराचाम्ह तुतां चुयावल’, ‘मांअबु मदुपिं नाबालकत’ खः । वय्‌कःया मेगु थीथी नेवाः म्येत थुकथं दु– ‘लँय्‌ जूम्ह ल्यासेचा गाच्वः बँय्‌ लुल खं ला’ (सः, च्वमि राजु तुलाधर, बसन्त लसय्‌), ‘अबिरया होलि तंचाया ला ल्यासे’ (सः, च्वमि राजु तुलाधर), ‘थथिंजाःगु रसबस तोलताओ’ (सः राजु तुलाधर, च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ, घातु लय्‌), ‘जिमिगु छेँया लिक्कं दु छम्ह मचा’ (च्वमि लाल, लय्‌ राजुु तुलाधर), ‘हुं च्वय्‌ दु कञ्चन हिमाल क्वय्‌ दु कलकल सेती’, ‘स्वय्‌म्भुया ल्यूने लाःगु होल्च्व धैगु छगू गामय्‌’ (सः किरण प्रधान, च्वमिःलाल, लय्‌ राजु तुलाधर), ‘आः वइगु बुधबाः यः मैं लः त्वनेगु करुवा यः मैं’ (सः अशोक तुलाधर, लोकम्ये, मुंम्ह राजु तुलाधर) ।
नेवाः भाषा आन्दोलनया झ्वलय्‌ थ्वय्‌कः नं छम्ह सक्रियम्ह म्येहालामि खः । थ्वय्‌कलं म्येपिनिगु लिसें थःम्हं च्वयादीगु, हालादीगु व लसय्‌ हनादीगु नेवाःम्येत झिेंन्यापुं मल्याक दु । उकी मध्यय्‌ मदनकृष्ण श्रेष्ठ व हरिवंश आचार्यं हालातःगु म्ये यूट्यूबय्‌ नं दुसा मेगु छपु म्ये मदनकृष्ण श्रेष्ठं हालादीगु म्ये ‘दखिनकालि छेँ जिगु तापाः जि ला छंके माया आपाः’ छगू नेवाः संकिपाय्‌ दुथ्याका तःगु दु ।
थ्वय्‌कलं नेवाःम्ये जक मखु, खस भाय्‌या नं आपालं म्येत हालेगु व चिनेगु यानादी । नेवाः संगीत ख्यलय्‌ थ्वय्‌कःया म्येमुना म्येचाः पिमदंसां खस भाय्‌या म्येचाः ‘प्रारम्भ’ (वि.सं.२०५९) पिथना दीगु दु । थ्वय्‌कलं तामाङ्ग भाय्‌या नं म्ये हालादीगु दु ।
वि.सं. २०३० सालपाखे येँया प्रकाश पुस्तकालयया ग्वसालय्‌ जूगु नेवाः म्ये धेंधेंबल्लाःस थ्वय्‌कलं संगीतपाखे न्हाप सिरपाः त्याकादीगु खः । अथे हे अन्तर क्याम्पस लोकगीत सम्मेलनस नं हःपाः सिरपाः त्याकादीगु दु । लोक, मतिना धुंकाः प्रगतिशीलया म्ये ख्यलय्‌ दुहां झाःम्ह थ्वय्‌कलं लजगाःकथं थीथी ज्या यानादीगु दुसा सामाजिक विकासया ज्याकथं थीथी वैदेशिक संघसंस्थाय्‌ नं ज्या याना च्वनादीगु दु ।

राजु महर्जन जुजु छम्ह कलाकार व साहित्यकार खः । वय्‌कःया अबुया नां शंखलाल महर्जन व मांया नां माया महर्जन खः । यलया कुति सौगलय्‌ ने.सं. १०९२ सिल्लाथ्वः नःमि, सोमबारखुन्हु बूम्ह वय्‌कः साहित्यपाखे च्वसा न्ह्याःम्ह खः । वय्‌कःया निगू चिनाखं मुना सपूm “ह्वयेत्यंगु स्वां” व “ह्वयाच्वंगु स्वांं” नापं यानाः खस नेपाली भायया “कोपिला” कविता संग्रह सपूm नं पिदंगु दु । ने.सं. ११४४ दँय्‌ थःगु तःदँया अनुभवयात मुनाः ‘नृत्यकलाया बःचाहाकलं म्हसीका’ नामं छगू दुग्यंगु सपूm नं पिथनादीगु दु । कलाकारिता ख्यलय्‌ ने.सं. १११८ दँनिसें हुलाप्याखं (नृत्य), गीत संगीत, अभिनय याना वयाच्वंम्ह खः । वय्‌कःया न्हापांगु नेवाः संकिपा ‘ग्वाज्यःचा’ ने.सं. ११११ य्‌ पिदंगु खः । वय्‌कःया ‘भिंतुना’ संकिपा नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय आदिबासी चलचित्र महोत्सव २००७ य्‌ क्रिटिक्स अवार्डया लिसें थीथी अवार्ड त्याकेत ताःलागु खः । वय्‌कः आपालं आपाः नेवाः संकिपा, ख्यालः, प्याखं म्हितातःम्ह खः । लुँझ्याः कला कुन्ज व कल्चरल थिएटर अनलाइन, ज्यापु समाज यल, वाद्य शिरोमणि गणेशलाल प्रतिष्ठान, चन्द्रसूर्य पुस्तकालय कुति सौगः, नेपालभाषा मंकाः खलः यल, थिमि कला परिषद, कुति सौगः मंकाः खलः व हलिं नेवाः दबू नेपाः देय्‌ यल कचालिसे वय्‌कः आबद्ध जुयाच्वंम्ह खः ।