Category: म्ये, बाजं व प्याखं

सुरेन्द्र तुलाधर छम्ह कलाकार लिसें निर्देशक नं खः । ने.सं. १०८९ यंलाथ्वः पुन्हि, बसुबारखुन्हु येँया प्याफः, ध्वाकात्वालय्‌ जन्म जूम्ह वय्‌कःया अबुया नां गणेश बहादुर तुलाधर व मांया नां शारदा देवी तुलाधर खः । ने.सं. १११० दँनिसें कलाकारिता ख्यलय्‌ थीथी नाटकय्‌ म्हिताः पलाः न्ह्याकादीम्ह वय्‌कलं ने.सं. ११३१ दँय्‌ ‘याकः म्ह्याय्‌’ नांया संकिपाया लेखन यासें अभिनय व सहनिर्देशकया रुपय्‌ पलाः न्ह्याकादीगु खः । सुरेन्द्र तुलाधरया निर्देशनय्‌ ‘अंश’, ‘जिपिं बदमाश मखु’, ‘जिगु मिखाया न्ह्यःने’, ‘पानबति’, ‘आसकुति’ थें ज्याःगु संकिपा पिदंगु दु । ‘ख्वताबजि’ नांयागु टेलिसिरियलया निर्माता, निर्देशक, लेखक व कलाकारकथं ज्या याना च्वनादीम्ह सुरेन्द्र तुलाधरं ‘म्हगसय्‌ नापलाःम्ह’, ‘तथागत’, ‘मिसातय्‌ आंग्सा’ थें ज्याःगु नाटकया नं निर्देशन यानादीगु दु । नेपालभाषा संकिपा समाजया नायः व सुखावति मल्टि प्रोडक्शनया हामा जुयाः ज्या यायेधुुंकूम्ह तुलाधरं ‘पानबति’ फिल्मया निंतिं पेजथ्री पिपुल्स च्वाइस अवार्डय्‌ बेस्ट फिल्मया सिरपाः त्याकूगु दु । अथेहे वय्‌कः तिर्थ हेरा सिरपाः ११३६, नेवाः देय्‌ दबू हना ११४३ व नेवाः जागरण मन्च संकिपा सम्मानपाखे सम्मानित जुयादीधुंकूगु दु ।

अबु बद्रि नारायण मानन्धर व मां अष्ट कुमारी मानन्धरया कोखं ने.सं. १०८६ गुंलागाः आमै, बुधबारखुन्हु येँ पुलां भन्सारय्‌ जन्म जुयादीम्ह कलाकार भाजु सुरेन्द्र मानन्धर सञ्चारकःमि व संगीतकःमि नं जुयादी । त्रिभुवन विश्वविद्यालयपाखें आइ.कम. तकया औपचारिक अध्ययन यानादीम्ह भाजु सुरेन्द्र मानन्धरं ने.सं. १११९ दँ निसें एफ एम रेडियो व टेलिभिजनय्‌ ज्या यानादीगु खः । वय्‌कलं दबू व टेलिभिजनया निंतिं यक्व नेपालभाषाया ख्यालः व टेलिसिरियल च्वयेगु, अभिनय यायेगु नापं निर्देशन नं यानादीगु दु । व थेंतुं भाजु मानन्धरं यक्व नेवाः मे च्वयेगु, हालेगु व लसय्‌ हनेगुनिसें गुलिखे मेया म्यूजिक भिडियोया प्याखंम्वः व निर्देशक नं जुयादी । संगीत ख्यलय्‌ वय्‌कःया विशेषता ध्याचू व ख्यालःमे सिर्जना यायेगुली खनेदु ।
भाजु सुरेन्द्र मानन्धरया दकलय्‌ न्हापांगु कृति ने.सं. १११७ या ‘दिस इज नेपाल’ नांया ख्यालः खःसा इमेज च्यानल टेलिभिजनया ‘समय्‌बजि’ वय्‌कःया तसकं लोकंह्वाःगु टेलिसिरियल खः । वय्‌कःया यक्व ख्वालःमे व ¥यापमे नं लोकंह्वाः । गथेकि– छिमि मां हेलेन छिमि अबु भिलेन । भाजु मानन्धर केन्द्रीय मानन्धर संघया सञ्चार उपसमितिया दुजःलिसें मानन्धर सांस्कृतिक पुचलय्‌ ज्या याना च्वनादीगु दु । वय्‌कःयात इलय्‌ ब्यलय्‌ यक्व संघसंस्थां हनातःगु दुसा टाफोन सिरपालं छाय्‌पिया तःगु दु ।

बहुप्रतिभां जाःम्ह सुरोज महर्जनया जन्म अबु जोगलाल महर्जन व मां अष्टमाया महर्जनया कोखं ने.सं. १०९२ थिंलागाः आमै, सुक्रबारखुन्हु यलया गःछेँ त्वालय्‌ जूगु खः । प्याखंहुलामि, स्यनामि सुरोज महर्जनयात छम्ह बांलाःम्ह म्यूजिक भिडियो निर्देशककथं नं म्हस्यू । दबुलिइ हुलाप्याखं, प्याखं, ख्यालःलिसें नेपालभाषाया संकिपाय्‌ थीथी भूमिका म्हिताः अभिनय गुण नं न्ह्यब्वया दीम्ह वय्‌कलं ने.सं. ११२४ पाखे नेपालभाषा टेलिभिजन ज्याझ्वः ‘आः स्वयेगु मखु ला’य्‌ नं कलाकारकथं ज्या याना दिलसा ने.सं. ११२५ य्‌ ‘छंगु हिसि दुगु ख्वाः स्वस्वं’ म्यूजिक भिडियो निर्देशन यानादिल । वय्‌कलं २०४० सालय्‌ न्हापांखुसी दबूप्याखं म्हितादीगु खः ।
‘सिरसाया हेकू’, ‘जोवनया गाच्वः ब्वयेकाः’, ‘सुं मदुगु ताक स्वयाः वा’ थें ज्याःगु म्येया नेपालभाषाया म्हसीका जुयाच्वंगु म्यूजिक भिडियोया निर्देशन यानादीम्ह वय्‌कःया निर्देशनय्‌ ‘मय्‌जुया हिसि’, ‘हिसि दुगु मिखा’, ‘हिसि दुगु पहः’, ‘ब्वयेका यन ब्वयेका यन’ नामं म्यूजिक भिडियो मुनातःगु प्यंगू सिडी÷डिभिडि पिहां वःगु दु । वय्‌कलं नेपालभाषा व खस नेपाली भाय्‌या यानाः ११५ पु म्येया म्यूजिक भिडियो निर्देशन याना दीधुंकूगु दु ।
नाट्य सरगम डान्स एकेडेमी, नासः स्यनाकुथि, झीगु नासः दबू, गःछेँ मंकाः खलःपाखें हुलाप्याखं स्यनेगु ज्या यानादीम्ह वय्‌कलं धिमे ब्वज्या, नेवाः वसः व तिसा ब्वज्या यानाः नेवाः तजिलजिया प्रचारय्‌ नं योगदान यानादीगु दु । स्वदेशी जक मखसे जर्मनी, जापान, नेदरल्याण्डया नागरिकतय्‌त नं नेवाः प्याखं स्यनादीम्ह सुरोजं कला प्रचारया निंतिं जापानय्‌ हे निकः ब्वज्या नं यानादीगु दु ।
वय्‌कलं ‘ल्याय्‌म्हम्ह दाजु’ म्येपाखें पेजथ्री पिपल्स च्वाइस अवार्ड ११३० य्‌ बेष्ट कोरियोग्राफर, ‘यौवनया गाच्वः ब्वयेकाः’ म्येपाखें पेजथ्री पिपल्स च्वाइस अवार्ड ११३० य्‌ बेष्ट म्यूजिक भिडियो निर्देशक, स्टार नेपालभाषा म्यूजिक भिडियो अवार्डय्‌ बेष्ट म्यूजिक भिडियो निर्देशकया सिरपाः त्याकादीगु दु । वय्‌कः थ्रीस्टार क्लब, ज्यापु समाज यल, झी मुना पुचलय्‌ नं आबद्ध जुया च्वनादीगु दु ।

अबु योग शाक्य व मां कयो शाक्य बज्राचार्यया कोखं ने.सं. ११०५ गुंलाथ्वः द्वादसि, मंगलबारखुन्हु यलया भाष्करवर्ण महाविहार, न्याखाचुकय्‌ बूम्ह म्येहालामि शुलिन शाक्य (शुलिन्द्र) कर्मं छम्ह टिभी व रेडियो पत्रकार नं खः ।
म्येहालामि, संंगीतकार व रचनाकारया गुणं नं जाःम्ह वय्‌कःया ‘जिमिगु पलाः’ क्यासेट (ने.सं. १११९), ‘जिमिगु पलाः’ सिडी (ने.सं. ११२५), ‘संगीत ख्यलय्‌’ क्यासेट (ने.सं. ११२१), ‘संगीत ख्यलय्‌’ सिडी (ने.सं. ११२३), ‘संगीत ख्यलय्‌’ सिडी (ने.सं. ११२९), ‘नुगःया खँ सुचुकाः तया’ सिडी (ने.सं. ११२४), ‘खनेमरु खनेमरु ’ सिडी (ने.सं. ११२७), ‘हुंकन पुखूचाय्‌’ सिडी (ने.सं. ११३३) पिदंगु दुसा खस नेपाली भाय्‌या म्येचाः लिसें मेमेगु आपालं म्ये थीथी म्येमुनाय्‌ पिदंगु दु । म्यूजिक भिडियो ‘झी आजु बाज्या’, ‘मय्‌जु छकःसां’ पिदंगु दुसा ‘हाय्‌काः सिमाहः’ व ‘पिया जिं पिया’य्‌ मोडल जुयाः नं अभिनय यानादीगु जुल । अथेहे वय्‌कलं नेपालभाषाया संकिपा ‘भलसा’, व ‘मणि–रमा’य्‌ नायः जुयाः अभिनय यानादीगु दु ।
संचार कर्मं नं नेपालभाषा सेवा यानादीम्ह शुलिन इमेज व मेट्रो च्यानलपाखें नेपालभाषाया बुखँ ब्वनादीम्ह खःसा वय्‌कलं केएटिएच एफएम ९७.९ मेगाहर्जय्‌ नेपालभाषाया ज्याझ्वः नं न्ह्याकादीगु दु । रेडियोकर्मीतय्‌ दथुइ म्ये कासा जूबलय्‌ वय्‌कलं न्हाप सिरपाः त्याकादीगु खः । वय्‌कःयात थीथी खलःपुचःपाखें हना व मतिनाया चिं नं द्यछाःगु दु ।

सुशिला कंसाकार छम्ह प्याखं हुलामिलिसें नांजाःम्ह म्येहालामि खः । थ्वय्‌कःया जन्म येँया कःमिलाछिइ ने.सं. १०६७ तछलागाः दुतिया, सुक्रबारखुन्हु जूगु खः । थ्वय्‌कःया अबुया नां निलरत्न कंसाकार व मां हर्षदेवी कंसाकार खः । वि.सं. २०३८ सालय्‌ थ्वय्‌कःया सुरेशराज दलिनाप इहिपाः जूगु खः । थ्वय्‌कःपिनि निम्ह काय्‌पिं दु ।
थः हे अबुया प्रेरणां मचा इलय्‌ हे नासः खलःलिसे स्वापू ब्यानाः ‘ल्याय्‌म्हम्ह दाजु तं चाया ला छु’ धैगु म्ये हालाः प्याखं हुलाः नेवाः दबुली दुहां झाःम्ह खः । न्हापा थ्वय्‌कलं दबुली आपालं नेवाःम्ये हालादीसां रेकर्ड जुयाः म्येचालय्‌ ल्यनाच्वंगु खने मदु । तर वि.सं. २०२० पाखे वय्‌कःयात थन हे हायेकाः भरे यानाः विदेशय्‌ यंकूगु ‘हथाय्‌ चाये मते यः मैं म्वाय्‌लिं पुयाः काःवइतिनि’ छपु म्ये अमेरिकाया Ethnic Folkways Library सुरक्षित जुयाच्वंगु दुसा Song and Dance या Nepal म्येचालय्‌ नं दुथ्याना च्वंगु दु । थ्वय्‌कलं लोकम्ये ‘बालख जि पनि थुलि दुःख छाय्‌’ व राममान तृषित्या नं नेवाः म्ये हालादीगु सीदु ।
कन्या मन्दिरय्‌ हाइस्कुलं एस.एल.सी., त्रिचन्द्र कलेजं स्नातक व त्रिभुवन विश्वविद्यालयपाखें स्नातकोत्तर यानाः वि.सं. २०३२ सालं सडक विभागय्‌ लजगाः न्ह्याकादिल । अनयाम्ह हे इञ्जिनिय्‌ सुरेशराज दलिलिसें यःत्यः जुयाः वि.सं २०३८ सालं इहिपाः यानादिल । लजगाः व इहिपाःलिपा संगीत ख्यलं तापाये नं मफु अले सत्ती नं मफु जुजुं हे अष्ट्रेलियाय्‌ इञ्जिनिय्‌रीङ्ग ब्वं झाल ।
वय्‌कलं वि.सं. २०१८ साल पाखे रेडियो नेपालया वार्षिकोत्सवया लसताय्‌ जूगु ज्याझ्वलय्‌ रत्नशम्शेर थापां च्वयादीगु प्रेममाणिकया लसय्‌ खस भाय्‌या म्ये हालाः न्हाप जुयाः स्वर्ण पदक त्याकादीगु खः । थनंलि खस संगीत ख्यलय्‌ थ्वय्‌कः लोकंह्वाना वन । नातिकाजि श्रेष्ठ, अम्बर गुरुङ्ग, प्रेममाणिक व गोपाल योञ्जनलिसें आपालं सर्जकतय्‌ म्ह्व जक म्ये हालाः नं अतिकं लोकंह्वाःम्ह थ्वय्‌कःयात लुमंकीगु म्ये मध्यय्‌ छपु ‘मलाई मर्नु न बाच्नु बनायो पिरतीले’ नं खः । थ्वय्‌कलं लोक, आधुनिकलिसें फुक्क कथंया म्ये हालादीगु दु ।

गायिका सृजना श्रेष्ठया जन्म वि.संं २०२३ य्‌ अबु सुशील कुमार श्रेष्ठ व मां छोरीदेवी श्रेष्ठया कोखं जूगु खः । प्रकाश गुरुङपाखें संगीत शिक्षा कयादीम्ह वय्‌कलं २०४६ सालं गायन सुरु यानादीगु खःसा २०५० सालय्‌ रेडियो नेपालया स्वर परीक्षा ताःलाका दिल । वय्‌कलं नेपालभाषाया संकिपा ‘हारे रे रतन’, ‘अजः मिखा’, ‘अंस’, ‘इहिपाः’ य्‌ थःगु सः बियादीगु दुसा नेवाः व खस नेपाली भासाया यानाः निसलं मल्याक म्येय्‌ थःगु सः बियादी धुंकूगु दु । वय्‌कः वि.सं. २०५३ य्‌ जूगु नेवाः पप म्ये कासाय्‌ न्हाप जुयादीम्ह खः ।

गायक सेतुराम श्रेष्ठया जन्म वि.सं. १९४० य्‌ अबु कृष्णचरण श्रेष्ठ व मां करिदेवी प्रधानया काय्‌या रुपय्‌ असंया कमलाछिइ जूगु खः । वय्‌कः छम्ह प्रसिद्ध गायक व संगीतकार खः । आःतकया प्राप्त अभिलेख कथं वय्‌कः खस नेपाली व नेपालभाषाया आधुनिक संगीतया न्हापांम्ह गायककथं कयातःगु दु । नेपाःया अति प्रसिद्धगु ‘राजमति कुमति’ म्ये नं वय्‌कःया सलय्‌ डिस्क रेकर्ड जूगु अभिलेख दु । वय्‌कःया सन्तान मध्यय्‌ नारायणदेवी श्रेष्ठ नं छम्ह नांजाःम्ह कवियत्री खः । वय्‌कः वि.सं. २००२ सालय्‌ मन्

सिलु व राजमति सेलुलोइड प्रबिधिं दयेकूगु संकिपा खः । नेपाल सरकार सूचना तथा संचार मन्त्रालय व चलचित्र बिकास बोर्डय्‌ दर्ता नापं सेन्सर पास यानाः हलय्‌ नियमित प्रर्दशन जूगु संकिपा ख । व हे कथं थुगु निगुलिं संकिपा स्वनिगलय्‌ थीथी इलय्‌, थीथी हलय्‌ प्रदर्शन जूगु ख 

अबु प्रेमबहादुर श्रेष्ठ व मां सुवर्ण श्रेष्ठया कोखं ने.सं. १०९८ चौलागाः पन्चमि, बसुबारखुन्हु येँया पुतलीसतकय्‌ बूम्ह सोनी राजभण्डारी मचांनिसें म्ये हालादीम्ह खः । वय्‌कलं ने.सं. १११८ दँय्‌ रेडियो नेपालं भ्वाइस टेष्ट ताःलाका दीगु खःसा ने.सं. १११३ पाखे हे रेडियो नेपालय्‌ मचाम्ये रेकर्ड यानादीगु खः । लिसें म्येहालामि सुरेश प्रधाननाप ने.संं १११७ दँय्‌ दकलय्‌ न्हापां निपु नेपालभाषाया म्ये ‘वइगु छं बचं बियाः’ व ‘गुम्ह खः न्ह्यःने वल कि’ म्ये पिथनादीगु खः ।
वय्‌कःया नेपालभाषाया याकःसः व ज्वःम्ये यानाःझिं निपु व पुचःम्ये न्यापु यानाः ब्याक्कं झिंन्हय्‌पुति म्ये पिदनेधुंकूगु दु ।
वय्‌कलं ने.संं. ११३८ दँय्‌ ‘मिखां छन्त न्ह्यःने’ म्येपाखें बेष्ट फिमेल भोकल इन नेपालभाषा – नेशनल क्यापिटल अवार्ड, ने.सं. ११३९ दँय्‌ ‘लुमन्ति छंगु वइगु इलय्‌’ म्येपाखें इण्डष्ट्रियल पिस नेपाल म्यूजिक नेपाल – बेष्ट फिमेल सिंगर, थ्व हे म्येपाखें नेशनल पावर न्यूज – पब्लिक च्वाइस अवार्ड, ‘वा रे भाजु वा’ म्येपाखें जर्मन ट्यालेन्ट अवार्ड २०७८, थ्व हे दँय्‌ ‘जिगु मन स्वां’ म्येपाखें नेपाली आर्टस्, कल्चर एण्ड म्यूजिक अवार्ड – बेष्ट कल्चरल म्ये अवार्ड त्याकादीगु दु । अथे हे ने.सं. १११६ दँय्‌ जुजु वीरेन्द्रया गद्दी आरोहण पदक नं कयादीगु दु ।
वय्‌कःया खस नेपाली भाय्‌या छगू व राई भाय्‌या छगू एल्बम नं पिदनेधुंकूगु दु । वय्‌कलं राइ भाय्‌, खय्‌ भाय्‌ व नेवाः भाय्‌या यानाः आःतकया दुने ५० पु म्ये हाला दीधुंकूगु दु ।