Category: म्ये, बाजं व प्याखं

नेपालभाषाया संकिपा ख्यलं लूम्ह स्वतन्त्र संसार महर्जन बहुप्रतिभां जाःम्ह कलाकार खः । अबु तेजबहादुर महर्जन व मां कान्छीमाया महर्जनया कोखं ने.सं. ११०३ सिल्लाथ्वः पुन्हि, सुक्रबारखुन्हु यल महानगरपालिका २१ वडा, ख्वनाय्‌ वय्‌कःया जन्म जूगु खः ।
ने.सं. ११२६ दँय्‌ वय्‌कःया मू भूमिकाय्‌ न्हापांगु संकिपा ‘निफ्वः स्वां’ पिदंगु खः । अनंलि ‘जिपिं बदमाश मखु’, ‘इहिपाः’ संकिपाय्‌ वय्‌कलं अभिनय यानादीगु खः । संकिपाया नायः जुयाः स्वकुपिनिगु नुगलय्‌ बांलाःगु छाप त्वःतादीम्ह स्वतन्त्रं थीथी म्यूजिक भिडियोय्‌ नं मोडल जुयाः म्हितादीगु दु । वय्‌कलं खुपु नेवाः म्ये व झिपुं मल्याक खस भाय्‌या म्यूजिक भिडियो म्हितादीगु दु । ‘ग्वाज्यःचा’ संकिपा निर्माण व निर्देशन, ‘अय्‌ जि यःम्ह’, ‘हसना’, ‘पियाच्वना’ संकिपाया निर्देशन नं यानादीम्ह वय्‌कः छम्ह ग्राफिक्स् डिजाइनर अले संसार अनलाईन टेलिभिजन, संसार अनलाईन न्यूज डटकमया संचालक संचारकःमि नं खः । एम्स् इन्टरटेन्टमेन्टया पलिस्था नायः, संसार क्रियशन्स् नेपालया प्रमुख वय्‌कलं थीथी संघसंस्थाय्‌ च्वनाः संकिपा, संगीत, म्यूजिक भिडियो ख्यःया विकासया निंतिं ज्या याना च्वनादीगु दु ।
वय्‌कःयात ज्यापु महागुथिपाखें संकिपाकःमि सम्मान द्यछाःगु दुसा लहना मिडियापाखें संकिपा ख्यलय्‌ नापं संचार ख्यलय्‌ योगदान यानादीगुलिं हंगु दु ।

‘ओ प्रिय लिफः स्वयाः’, ‘जात्राया हूलय्‌ द्यः स्वः वनाः’, ‘रतन अति हे जि यःम्ह’, ‘जिके नं भतिचा माया दु छंगु लागि’, ‘छ मुसुं न्हिलाः स्वःसा जिगु’, ‘भिंद्यः गुथियागु मूसःगु अय्‌लाः माया’, ‘घण्टाघरया क्वय्‌’ थें ज्याःगु म्येय्‌ सदां लुयाच्वनीम्ह वरिष्ठ म्येहालामि स्वयम्भूराज शाक्यया जन्म अबु बुद्धिराज शाक्य व मां नानीबेटी शाक्यया कोखं ने.सं. १०७७ दँय्‌ हःखा त्वाः, यलय्‌ जूगु खः । वय्‌कलं संगीत विषयय्‌ इलाहावाद युनिभसिर्टिं डिप्लोमा यानादीगु ख । रेडियो नेपालया विशिष्ट श्रेणीया गायक वय्‌कलं गायन यात्रा वि.सं. २०२६ सालंनिसें न्ह्याकादीगु खः ।
सांस्कृतिक संस्थानय्‌ सहायक गायन प्रवन्धक पदय्‌ २५ दँ सेवा यानाः अवकाश कयादीम्ह वय्‌कलं रेडियो नेपाल आधुनिक संगीत सम्मेलन (२०३८)य्‌ ल्यू सिरपा, रत्न रेकर्डिङ संस्थानया ग्वसालय्‌ जूगु ‘प्रतिभाको खोजी’ (२०३८) य्‌ न्हाप सिरपाः, रत्न रेकर्डिङ संस्थानया हे ग्वसालय्‌ जूगु मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय लोकगीत प्रतियोगिता (हैटौंडा २०४२) य्‌ न्हाप सिरपाः, बागमती अञ्चलव्यापि नेपालभाषा गीत प्रतियोगिताय्‌ ल्यू सिरपाः, यल अध्ययन मण्डल गोष्ठी नेपालभाषा गायन धेंधेंबल्लाः कासाय्‌ ल्यू सिरपाः, पोखराय्‌ जूगु भिडियो चलचित्र महोत्सव (२०४८)य्‌ ‘शंका’ संकिपां सर्वोत्कृष्ट गायकया सिरपाः, सर्वोत्कृष्ट गायक (युगल गीत) – पेजथ्री पिपुल्स च्वाइस अवार्ड त्याकादीगु दु ।
वय्‌कलं न्हापांगु सार्क शिखर सम्मेलन (बंगलादेश – २०४२) य्‌ नेपाःपाखें म्येहालामिकथं प्रतिनिधित्व यानादीगु खःसा सांगीतिक यात्राया हे झ्वलय्‌ तिब्बत, श्रीलंका, साउदी अरेबिया, जापान, हङकङ, बैंकक, भारत, बंगलादेशय्‌ थःगु प्रतिभा न्ह्यब्वया दीगु दु । वय्‌कःया लोकं ययेकूगु सृजना न्ह्यब्वयेगु निंतिं स्वयम्भूराज शाक्य एकल साँझ २०६१ नं जूगु खः । अथेहे आरोह सन्ध्या (स्वयम्भूराज शाक्य एकल गायन प्रस्तुति), नारायण गोपालको सम्झनामा….. (एकल साँझ) व “जुजु वेयर्स ओ प्रिय लिफः स्वयाः स्वयम्भूराज शाक्य एकल साँझ’ जूगु दु । वय्‌कः कोरोना संक्रमण जुयाः ने.सं. ११४१ चौलागाः त्रयोदसि, आइतबारखुन्हु ६४ दँया वैशय्‌ थुगु संसारं बिनावन ।

ने.सं. ११३८ दँय्‌ निर्माण जूगु थुगु संकिपाया निर्माता गोपालकृष्ण नकःमि व अजः महर्जन अले बाखं व निर्देशक अमृत मान महर्जन खः । संकिपाया छायाँकार लूजः सिं, कलाकारकथं अमृतमान महर्जन, भिन्तुना जोशी, सुशिला तण्डुकार, रणेन्द्र महर्जन, सुरज व्यञ्जनकार व लक्ष्मी गिरीपिं दुथ्याः । संकिपाय्‌ मतिनाय्‌ थःगु ज्यान पानावंपिं स्वम्ह मतिनामिया बाखं ब्वयातःगु दु ।

म्येहालामि स्वस्ती महर्जनया जन्म किपूया मान त्वालय्‌ ज्ञानबहादुर महर्जन नेवाः व शान्ति महर्जनया क्वखं वि.सं. २०४७ सालय्‌ जूगु खः । वय्‌कलं हालादीगु ‘अन्ति पनाः’, ‘सलिं ज्वनाः’ म्ये तसकं लोकंह्वाः । इन्द्रेणी सांस्कृतिक समाज लिसे आवद्ध दुम्ह वय्‌कलं पेजथ्री नेपालभाषा पिपल्स च्वाइस अवार्ड ११४२ य्‌ उत्कष्ट मिसा सःया अवार्ड त्याकादीगु दु ।

नृत्य निर्देशक हरिकृष्ण दर्शनधारीया जन्म मोतिलाल दर्शनधारी व हरिमाया दर्शनधारीया कोखं ने.सं. १०६८ कछलागाः चौथि, सोमबारखुन्हु येँया भ्वताहितिइ जूगु खः ।
मचाबलय्‌निसें प्याखं हुलेगुली नुगः क्वसाःम्ह वय्‌कलं वि.सं. २०१७ सालय्‌ रेडियो नेपालय्‌ ओपेरा प्याखंपाखें थःगु प्रतिभा न्ह्यब्वया दीगु खः । वय्‌कलं नारायणप्रसाद शर्मापाखें कत्थक, मृगेन्द्रमान सिं प्रधानपाखे भरतनाट्यम, अले सप्तमुनि वज्राचार्यपाखें चर्या नृत्य सयेकादीगु दु ।
वि.सं. २०१९ सालय्‌ राष्ट्रिय नाचघरय्‌ कलाकार जुयाः ज्या यानादिलसा २०२१ सालय्‌ नेपाल एकेदेमिइ नृत्य कलाकारया रुपय्‌ ज्या यानादिल । वय्‌कलं चर्याप्याखं नापनापं ब्याले, अपेरा, गीतिनाटक निसें थीथी जनजातिया नृत्यय्‌ यक्व सहभागी जुयाः थःगु प्रतिभा न्ह्यब्वया दीगु दु । राल्फा, बेदना, इसासया दुजः वय्‌कःया लसय्‌ हंगु विरोध म्येप्याखं तसकं लोकंह्वाःगु खः ।

वय्‌कःया जन्म वि.संं १९८२ सालय्‌ येँया इकुबहालय्‌ जूगु खः । नेपाःया संगीत थपू यायेगु ज्याय्‌ तःधंगु योगदान दुम्ह वय्‌कःया रेडियो नेपाल पलिस्था यायेगु ज्याय्‌ तःधंगु योगदान दु । वय्‌कः नेपाःया लोकसंगीतया तःधंम्ह ज्ञाता खः । वय्‌कलं कर्णाली अञ्चल व गण्डकी अञ्चल झायाः लोकसंगीत संकलन, अध्ययन, अनुसन्धान यानाः सपूm पिथना दीगु दु । वय्‌कः ‘द्यःयात सिनाय्‌ स्वां मय्‌जुयात ह्याउँगु स्वां’, ‘नाप च्वने मदुसां ख्वाः जक जूसां क्यं वा रे’ थें ज्याःगु लोकंह्वाःगु म्येया स्रस्ता नं खः । अथेहे वय्‌कःया पिहांवये ल्यं दनिगु नेवाः म्येत यक्व दनि । वय्‌कःया संगीतय्‌ व सलय्‌ रेकर्ड जुयाच्वंगु खस भाषाया म्येत रेडियो नेपालय्‌ आपालं दु ।

नेवाः कलाकारिता ख्यःया लोकंह्वाःम्ह कलाकारकथं हरिमान दिवाकर न्ह्यःने लाः । वय्‌कःयात यक्वसिनं “जोस पिहांवइ” धकाः न्ववाइगु खँग्वलं म्हस्यू । ९०० इपिसोड सिबें अप्वः हे क्यनेज्या जुइधुंकूगु नेपालभाषाया टेलिसिरियल ‘ख्वताबजि’या छम्ह पात्रं न्ववाइगु थ्व खँग्वः हे थौं वय्‌कःया म्हसीका जुयाब्यूगु दु । अबु कृष्णबहादुर दिवाकर व मां साइली दिवाकरया कोखं ने.सं. १०९० कौलागाः द्वादसि, सोमबारखुन्हु जन्म जुयादीम्ह वय्‌कलं दकलय्‌ न्हापां ‘अस्पतालय्‌ बूम्ह मचा’ नांयागु प्याखनय्‌ अभिनय यानादीगु खः । वि.सं. २०४५/४६ सालय्‌ जन–आन्दोलन न्ह्यानाच्वंगु इलय्‌ थःगु सक्रिय पलाः न्ह्याकादीम्ह दिवाकरजुं अबाय्‌ती ख्वपय्‌ व येँय्‌ थीथी नाटकय्‌ अभिनय यानादीगु खः । उगु इलय्‌ वय्‌कलं म्हितादीगु ‘शहिद’, ‘बिडम्बना’ लिसेंया नाटकत तसकं बय्‌बय्‌ जुल । येँय्‌ ‘बिडम्वना’ नांयागु नाटक क्यनाच्वंगु इलय्‌ आन्दोलन चर्के जूबलय्‌ बिस्युं वनाः लैनचौरय्‌ सुलेमाःगु खँ कनादीम्ह हरिमानजुं ‘विवश’, ‘शहिद’, ‘अर्थ न बर्थ’, ‘जनता जनार्दन’, ‘आयाँ क्वात’, ‘साइड इफेक्ट’या लिसें नीन्यागुलिं मल्याक नाटक व दबू प्याखनय्‌ अभिनय याना दीधुंकूगु दु । ‘आयाँ क्वात” ला पलिस्था ख्यालः कासाय्‌ सिरपाः त्याकेत तकं ताःलाःगु खः । वय्‌कलं ‘झ्वक मनीम्ह’, ‘न्हिसुतु’, ‘चकना’, ‘मि. फन्टुस’, ‘ख्वताबजि’, ‘स्वयेगु मखु ला’, ‘धाःसा धाल धाइ’, ‘ड्याड एण्ड सन्स’, ‘फय्‌गं’ नापं याना छगू दर्जनं मल्याक नेवाः सिरियलय्‌ नं म्हिता दीधुंकल । व लिसें ‘पानबती’, ‘अंश’, ‘जिपिं बदमास मखु’, ‘याकः म्ह्याय्‌’, ‘माया’, ‘तारेमाम’, ‘बांलाः मय्‌जु’, ‘पटाचारा’, ‘कृषा गौतमी’, ‘मुद्दा’, ‘तानांज्यः’ लिसेंया स्वंगू दर्जनं मल्याक नेवाः संकिपाया थीथी भूमिकाय्‌ म्हिता दीधुंकूगु दु । वय्‌कलं खस नेपाली भाय्‌या छुं छुं नाटक व टेलिफिल्मय्‌ नं अभिनय यानादीगु दु । उकी मध्यय्‌ ‘मदनबहादुर हरिबहादुर’ व ‘हिजो आजका कुरा’ थन न्ह्यथने बहःजू । वय्‌कलं भक्तपुर एफ.एम.य्‌ “कुचुकुचुु” नांयागु ज्याझ्वः नं न्ह्याकादी धुंकूगु दु । थथे आपालं नाटक, टेलिफिल्म, संकिपाय्‌ म्हितादी धुंकूम्ह हरिमान दिवाकरयात नेवाः जागरण मञ्च अन्तर्गतया संकिपा समितिपाखें ने.सं. ११३२ या लोकंह्वाःम्ह कलाकारकथं हंगुया नापनापं आपालं संघसंस्थांं थीथी सिरपाः व सम्मानपाखें छायेप्यूगु दु ।

म्येच्वमि हरिराम महर्जन ‘थेचो’ अबु मोहनलाल (कान्छा) महर्जन व मां धनकुमारी महर्जनया कोखं ने.सं. १०८८ कछलाथ्वः पन्चमि, सोमबारखुन्हु गोदावरी नगरपालिका, थेचो तःननि, यलय्‌ जन्म जुयादीम्ह खः ।
ने.सं. ११४० प्वहेलाथ्वः नःमि, सनिबारखुन्हु वय्‌कःया नेपालभाषाया खुपु म्ये दुथ्याःगु ‘मन’ पिदंगु खः । म्येचाः ‘मिखाभाय्‌’य्‌ तेजवती जोशीया सः व जुगल डंगोलया संगीतय्‌ ‘यःमां जितः बियाछ््वये म्वाःल’ म्ये नं पिदंगु दु । वय्‌कःया न्हापांगु म्येमुना ‘मेरो माटो’ खः । थुकी ८ पु राष्ट्रिय भावनां जाःगु म्ये दुथ्याना च्वंगु दु ।
वय्‌कलं गुक्वःगु रमपम विन्ध्यवासिनी म्यूजिक अवार्ड २०७५ य्‌ ‘वर्षको सर्वोत्कृष्ट राष्ट्रिय भावना ओतप्रोत गीत’ या अवार्ड त्याकादीगु दु । जुगल डंगोलया संगीत व मनोजराजया सलय्‌ ‘आमा’ म्येपाखें थुगु सिरपाः त्याकादीगु खः । वय्‌कलं पेजथ्री पिपल्स च्वाइस अवार्ड ११४२ स ‘सर्वोत्कृष्ट म्येचाः’या सिरपाः नं त्याकादीगु खःसा जुगल डंगोलया संगीत व प्रवेशमान शाक्यया सलय्‌ ‘मां अबु दत्तले’ म्येपाखें ‘निम्स अवार्ड प्यक्वःगु संस्करणय्‌ ‘सर्वोत्कृष्ट नेपालभाषा गीत’या अवार्ड त्याकादीगु खः ।

कलाकःमि हरिवंश आचार्यया जन्म बिसं २०१४ साल कार्तिक १४ गते जूगु खः । वय्‌कःया अबुया नां होमञ्जय आचार्य व मांया नां गणेशकुमारी आचार्य खः । प्याखंम्वः, म्ये हालामि, च्वमि व निर्देशककथं लोकंह्वाःम्ह कलाकःमि हरिवंशं आचार्यं बिसं २०३८ सालं नेपाल राष्ट्र बैंकया रजत वर्ष पूवंगु लसता ज्याझ्वःया निंतिं मदनकृष्ण श्रेष्ठ लिसे जानाः “बैंकेश्वर” नांया ख्यालः ह्यब्वःगु खः । अनंनिसें मदनकृष्ण श्रेष्ठ व हरिवंश आचार्य नापंनापं पलाः न्ह्याकुगु खः । लिपा थुपिं निम्हेसिगु जोडि मह जोडिया नामं तसकं लोकंह्वाःत । कलाकःमि मदनकृष्ण श्रेष्ठलिसे जानाः भाजु हरिवंश आचार्यं नेवाः संगीत व कलाख्यलय्‌ नं यक्व योगदान यानादीगु दु । वय्‌कःया किसि न्याइम्ह मदनमान व किपालुं लिनाच्वंम्ह मनू नांयागु निगु नाटक दुसा नेवाः संकिपा “सिलु” व “राजमति” नं म्हितादिल । मह जोडिं यक्व खस नेपाली भाय्‌या ख्यालि, प्रहसन, टेलिफिल्म व संकिपा म्हितेगु जक मखु गुलिखे थ्व जोडिं च्वयेगु व निर्देशन नं याःगु दु । टेलिफिल्मय्‌ १५ गते, रात, लक्ष्मी, चिरञ्जीवि, वनपाले लगायत यक्व टेलिफिल्म तसकं लोकंह्वाःगु खः । अथे हे के घर के डेरा, लोभीपापी, फिलिम, बलिदान, शत्रु गते, महापुरुष आदि भाजु हरिवंश आचार्यया लोकंह्वाःगु खस नेपाली भाय्‌या संकिपा खः । वय्‌कलं तँ त सार्‍है बिग्रिस नि बद्रि, महाजात्रा आदि संकिपाय्‌ मदनकृष्ण श्रेष्ठ मदयेक याकःचां नं म्हितादीगु दु । संसारया आपालं आपा देशय्‌ थःगु कला न्ह्यब्वये धुंकुम्ह हरिवशं आचार्यं “महापुरुष” संकिपाया निंतिं २०७८ सालया राष्ट्रिय चलचित्र पुरस्कार या नापनापं लकि फिल्मी अवार्ड त्याकादीगु दु । राज्यस्तरं बिइगु थीथी विभुषणपाखें नं विभुषित जूइधुंकूम्ह हरिवंश आचार्य नेपाःया छम्ह ज्वःमदुम्ह कलाकःमि खः ।

हरिशरण साय्‌मि
अबु ज्ञान बहादुर मानन्धर व मां सानु मानन्धरया कोखं ने.सं. १०८६ चौलागाः दसमि, सुक्रबारखुन्हु किपुली जन्म जुयादीम्ह वरिष्ठ संगीतकःमि भाजु हरि शरण साय्‌मि लोकंह्वाःम्ह लय्‌चिनामि, बाजं ग्वसाःमि (संगीत संयोजक) व रेकर्डिष्ट जुयादी । त्रिभुवन विश्वविद्यालयपाखें बी.ए. तगिंतक अध्ययन यानादीम्ह भाजु साय्‌मिं भारतया प्रयाग संगीत समिति इलाहाबादपाखें तबला थायेगुली स्नातकोत्तर (एम. म्यूज.) ताःलाका दीगु दु ।
संगीतकःमि भाजु हरि शरण साय्‌मिया लजगाः म्ये हालेगु, लय्‌ चिनेगु, म्येय्‌ बाजंया ग्वसाः ग्वयेगु, रेकर्डिंग यायेगु खः । वय्‌कः नेवाः राष्ट्रिय म्येया बाजं ग्वसाःमिलिसें नेसं.११४२ या कीर्तिपुर आइदलया संयोजक जुयादी । भाजु साय्‌मिं ५ गू नेवाःम्येया एल्बम, ४ गू खस् नेपालीम्येया एल्बम व सत्यां मल्याक फुतकर म्येय्‌ लय्‌ चिनेगु व बाजं ग्वसाः ग्वयादी धुंकूगु दु । नेवाःलिसें खस नेपाली भाय्‌या म्येय्‌ नं उतिकं योगदान दुम्ह भाजु हरि शरण साय्‌मिया न्हापांगु कृति ने.सं. १११८ या ‘जितः लुमंकाः’ म्येचाः खः । थ्वलिसें वय्‌कःया सिर्जनाकथं ‘यःसिंद्यः’, ‘छफ्वः मतिनाया स्वां’, ‘वा म्हिते वा,’ ‘आहा’ नेवाःम्येया एल्बम पिहां वःगु दुसा खस् नेपाली भासं ‘म्येलोडी पप एण्ड लोक कलेक्शन’, ‘नौलो तरंग’, ‘तर्कना’, ‘बोली मनप¥यो’ वय्‌कःया एल्बम खः । नेपाल संगीतकार संघया दुजः जुयादीम्ह भाजु हरि शरण साय्‌मियात नेसं. ११२२ य्‌ दकलय्‌ बांलाःम्ह संगीत संयोजक द ट्यालेण्ट नेपालभाषा संगीत सिरपाः, ने.सं. ११३९ स दकलय्‌ बांलाःम्ह पप संगीत संयोजक थर्ड आय्‌नुअल नेशनल ओएस नेपाल म्युजिक एवार्ड, अले दकलय्‌ बांलाःम्ह संगीत संयोजककथं ने.सं. ११३९ स व ने.सं. ११४२ स नेपालभाषा स्टार म्युजिक एवार्ड सिरपालं छाय्‌पिया तःगु दु । व थेंतुं वय्‌कःयात शान्ति र विकासको लागि नागरिक आवाज सम्मान, वनिताश्री सम्मान व विश्व नेपाली साहित्य प्रज्ञा प्रतिष्ठानपाखें हनापौ लःल्हानातःगु दु ।