Category: भाषा, लिपि व साहित्य

न्यतालय् दाये धुंकाः तुर्किस्तानया अजिज ने सीनं च्वयादीगु ब्यंग्य बाखंया संग्रह खः । अजिज ने सीनया थुपिं बाखं हिन्दी भाषाया थीथी पत्रिकाय् पिदंगु खः । थथे थीथी पत्रिकाय् हिन्दी भाषं पिदंगु बाखंयात नेपालभाषाय् भाय् हिलेगु ज्या अनुवादक रमेशकाजी स्थापितं यानादीगु खःसा सफू पिकायेगु ज्या साःमिं (भरत साय्‌मि) यानादीगु खः । न्यतालय् दाये धुंकाः बाखं संग्रहय् न्हय्‌पु बाखं दुथ्याकातःगु दु । न्यतालय् दायेधुंकाः, जंगलया कानून, मेगु ग्वःदँ लिपा, आई एम सरी, उपचारक, जिमिगु गल्लीया लाल्टेन व खिचाया न्हिपं थ्व सफुलिइ दुथ्याःगु बाखं खः ।

दया बेचैनया थुगु न्यय्‌कू हाइकु सफू ने.सं. ११२३ य् रामप्रसाद श्रेष्ठ यल पाखें पिथनादीगु खः । थुगु सफुलिइ न्यय्‌पु हाइकु दुथ्यानाच्वंगु दु । फुतिफुति वा वयाः धर्ति फू मचाःगु बाखं दु । विभेदया थीथी रूप ब्वयातःगु दु । समाजय् खनेदयाच्वंगु थीथी चित्र न्ह्यब्वयातःगु दु ।

भूषणप्रसाद श्रेष्ठया निगूगु हाइकु सफू न्याः दिगु पुजा ने.सं.११३० कछलाथ्व १० शंखधर दिवस कुन्हु ईलोहं प्रकाशनपाखें पिदंगु खः । १६१ पु हाइकु दुथ्यानाच्वंगु थ्व हाइकु सफुलिइ मानवीय संवेदना, मतिना, आर्थिक, राजनैतिक, सामाजिक आदि विषयवस्तु कःघानाः भाव अभिव्यक्त यानातःगु दु । संस्कृतिया विम्व छ्यलाः समाजय् ब्वलनाच्वंगु समस्या, शहरीकरणं हःगु विकृति विसंगति यौन, प्रेमया खँ नं न्ह्यथनातःगु दुसा भविष्यप्रति क्वातुगु आस्था नं देजायाच्वंगु दु ।

न्यामिसाया देसय् राजेन मानन्धरं च्वयादीगु छगू नियात्रा निबन्ध सफू खः । थ्व सफू ने.सं ११३२ य् लिबि च्वसा दबूपाखें पिदंगु खः । थुकी च्वमिं थःगु डेनमार्क यात्राया न्ह्याइपुगु म्हाइपुगु लुमन्तिया खँ प्वंकातःगु दु ।

महाकवि गिरिजाप्रसादं च्वयादीगु उपन्यास खः न्याल्ल ब्यां । ने.सं.१११०य् प्रसासपाखें थ्व उपन्यास प्रकाशित जूगु खः । जीवनय् सुख व दुःखं न्याल्ल्ल ब्यां यानाच्वनी धयागु क्यनातःगु थ्व समाजिक उपन्यास खः ।

न्हसला लक्ष्मण राजवंशीं च्वयादीगु च्वखँया संग्रह खः । राजवंशी परिवारं हे ने.सं. ११२९ य् थ्व सफू पिकाःगु खः । झिंन्हय्‌पु च्वखँ दुथ्यागु थ्व सफूया न्ह्यथनेबहःगु पक्ष व्यंग्य खः । छम्ह प्रवुद्ध च्वमिया च्वसां पिदंगु थ्व सफुलिइ थौं झीगु सामाजया थीथी ख्यलय् खनेदुगु विकृति, बेथिति, विसंगति आदियात व्यंग्यया माध्यमं उजागर यानातःगु निबन्धत दुथ्यानाच्वंगु दु ।

न्हापा सुं छम्ह विदेशीं पलाः तये मजिउगु दे सफू भाजु पूर्णकाजी ताम्राकारं सँदेया थीथी पक्षया विषयय् च्वयादीगु प्रबन्धात्मक निबन्ध मुना खः । नेपालभाषा परिषद्ं ने.सं. ११२४ स पिथंगु थ्व सफुलिइ पीस्वपु च्वसु दु ।

न्हाय्‌कं समालोचना सफूया पिकाकः कुतः पिकाकः खः । थुकी नेपालभाषा साहित्यया झिंछम्ह साहित्यकारपिनिगु विविधि विधाया साहित्यया झिंखुपू समालोचना दुथ्याः । उकी मध्ये संस्कृतिविद् ज्ञानकाजी मानन्धरया खस (नेपाली) भाय्‌या रचनायागु छपु समालोचना नं दुथ्याः । नेपाली भाषाया कृति सामान्य चलन कथं नेपालीं हे याइ । तर अपर्णाजुं नेपालभाषां यानादिल । थ्व वय्‌क:या नेपाली भाषाया सम्मान व मांभाय् प्रति मतिना खः ।

नेपालभाषाया संकिपा ‘न्हिलाः न्हिलाः हुँ’ आर. के. प्रोदक्शनयापाखें निर्माण जूगु व श्यामकृष्ण श्रेष्ठं निर्देशन यानादीगु खः ।
थुकी श्यामकृष्ण श्रेष्ठ व किरणलाल श्रेष्ठया बाखं, छायाँकार राजभाई सुवाल व एम एस माइकल, संगीतकार गोविन्द ह्यूमत खः । कलाकार श्यामकृष्ण श्रेष्ठ, किरणलाल श्रेष्ठ, तुलसी डंगोल, मोहनकृष्ण श्रेष्ठ, तिमिला श्रेष्ठ, रजनी शाक्य, रामलाल मानन्धर, करण खडगी व पुनम खः ।

भाजु न्हुछेकाजी महर्जनया बुदिं ने.सं.१०८६ गुँलागा १४ खः । वय्‌कःया बाःया नां कुलनारायण महर्जन व मांया नां सानुमैंया महर्जन खः । वय्‌कः येँ महानगरपालिका १८ वडाया वडाअध्यक्ष खः । वय्‌कः न्यतपाःच्वः न्यतय् च्वनादी । वय्‌कः नेवाः अभियन्ता लिसें बाखं व म्ये च्वमि नं खः । वय्‌कःया पिदंगु कृति थुकथं दु— च्वसां पिज्वःगु सः (म्ये मुना अडियो, ११२८), च्वसां पिज्वःगु सः भिन्तुना (म्ये मुना अडियो, ११३४), श्रद्धान्जली (बाखं मुना, ११३९) । अथेहे वय्‌कःया नेपालभाषाया न्हय्‌गू व खस् नेपाली भाय्‌या निगू म्युजिक भिडियो पिदनेधुंकूगु दु ।

प्रेमध्वज प्रधान स्मृति सम्मान २०७८ पाखें सम्मानित जुयादीधुंकूम्ह वय्‌कलं निक्वःगु नेपालभाषा स्टार म्युजिक भिडियो अवार्ड ११४३य् उत्कृष्ट रचनाकारया सम्मान कयादीगु दु । स्थानीय सेवा गौरव, महानगर सेवा पदकं नं कयादीगु धुंकूगु दु । नेपालभाषा मंकाः खलःया १८ वडा कचा खलः नीस्वनाः वय्‌कः नेपालभाषा ख्यलय् न्ह्यज्यानादीगु खः । नेवाः देय् दबू येँ जिल्लाया निक्वः तक नायः जुयादीधुंकूम्ह वय्‌कः नेवाः देय् दबूया संघीय बिधान समितिया दुजः, नेवाः देय् दबू केन्द्रीय सचिवालयया दुजः, ज्यापू महागुथि येँ महानगरसमितिया दुजः व लिपा न्वकू, ज्यापू पौया व्यवस्थापक, ज्यापु महागुथिया केन्द्रिय छ्यान्जे व महागुथिया विधान समितिया कजि, नेकपा एमालेया जः, प्रदेश कमिटी व महानगर कमिटीया न्वकू, ताम्सिपाखा सामुदायिक अध्ययन केन्द्रया नायः, पुष्पलाल स्मृति केन्द्रया नायः नं जुयादी ।