जति नं ७ मात्राया जुइ । स्वंगू मात्राया छगू विभाग व निगू मात्राया निगू विभाग यानाः मुक्कं स्वंगू विभाग दइ । ताः थायेबलय् १ मात्राय् तिं ४ मात्राय् तिं ६ मात्राय्‌् छु जुइ । जयनमो श्री बुद्ध, नारायणजु आदि मे जति तालय् लानाच्वंगु दु । दाफा संगीतया थीथी ग्वारा चालि व पञ्चबुद्ध, महामञ्जुश्री, कुमारी आदि चचा मेय् नं जति ताल दुथ्याना च्वंगु खनेदु । जति तालयात थाय् थासय् खैजति व खस्ती नं धायेगु यानाच्वंगु खनेदु ।
मात्रा/विभाग :
१ २ ३  । ४ ५  । ६ ७
तिं तिं छु

च्वः ताल ४ मात्राया जुइ । निगू मात्राया निगू विभाग दइ । ताः थायेबलय् १ मात्राय् तिं ३ मात्राय् छु जुइ । नेपालभाषाया आपालं मे च्वः तालय् लानाच्वंगु दु । गथेकि– राजमति कुमति, वा माया वा वा, द्यःयात सिन्हाय्‌स्वां आदि ।
मात्रा/विभाग :
१ २ । ३ ४
तिं छु

चौतालया मात्रा १२ (४+२+२+४) यागु खः । थुकिया थीथी मे यल मंगःया भिंद्यःया दाफा मे सफुतिइ संग्रहित जुयाच्वंगु दु । तर थौंकन्हय् चौतालया मे हालेगु बन्द जुइधुंकल । अथे खःसां दाफा भजनय् ग्वारा हालेबलय् खासखास ग्वाराय् दथुइ चौतालया मे हालेगु थायेगु चलन आः नं दनि ।
चौतालया ताल व मात्रा विभाजन थुकथं खनेदु ।
१ २ ३ ४ ।५ ६ ।७ ८ ।९ १० ११ १२
तिं छु ।तिं ।तिं   ।तिं छु

गर्‍हः ताल १४ मात्राया जुइ । निगू मात्राया न्हय्‌गू विभाग दइ ।,, थायेबलय् १ मात्राय् तिं ३ मात्राय् छु ५ मात्राय् तिं ७ मात्राय् छु ९ मात्राय् तिं ११ मात्राय् तिं १३ मात्राय् छु जुइ । चो निताः व पलेमां छताः स्वातकि गर्‍हः ताल जुइ । दाफा संगीतया थीथी ग्वारा, चालि व चचामेया बज्रयोगिनी लगायतया मे गर्‍हः तालय् लानाच्वंगु खनेदु ।

मात्रा/विभाग :
१ २ ।३ ४ ।५ ६ ।७ ८ ।९ १० ।११ १२ ।१३ १४
तिं छु तिं छु तिं तिं छु

थ्व खट्गंगा (ष्रंगा) ताल ८ मात्रायागु खः । थ्व तालया मे हाले सःपिं स्यूपिं मदये धुंकल, तर अथे खःसां दाफा भजनय् थीथी रागया थीथी ग्वारा थाये हालेबलय् दथु दथुइ व छुं छुं ग्वाराय् षटगंगा तालं क्वछीमाः । थज्याःगु अवस्थाय् जक ष्रंगा ताल थायेगु वा मे हालेगु चलन दनि । यल भिंद्यःया दाफा भजन मे सफुती थीथी रागय् खट्गंगा ग्वारा संग्रहित जुयाच्वंगु दु । खट्गंगा तालया छुं छुं बोल थुकथं जुल ।
१ २ ३ ४ ५ ६ ७ ८
तिं — तिं तिं तिं तिं तिं तिं
नां दि नां नां नँते नां नां नां
तिं दि नां नां नँते नां नां नां
धां दि नां नां नँते नां नां नां
धां दि नां नां नँते नां नां नां

कर्षा (कर्खा) ताल ६ मात्रा (३+३) यागु खः । येकताल नाप मिले जू । कर्षातालया थीथी मे (ग्वारा/चाली) यल लाय्‌कूया भिंद्यःया दाफा भजन सफुती संग्रहित जुयाच्वंगु दु । थ्व मे हालेगु थायेगु चलन मदये, मसये धुंकल । तर यलया काति प्याखनय् महाद्यः व कृष्णया युद्ध जुइगु इलय् कर्षायुद्ध धकाः कर्षा ताल थायेगु (युद्ध चाकः) थायेगु चलन धाःसा दनि ।

दापा संगीतय् यक्व छ्यलाबुला दुगु छगू ताल खः– एकताल । एकताल स्वंगू स्वंगू मात्राया निगू विभाग जुयाः मुक्कं खुगू मात्राया ताल खः । थ्व तालय् ताः थायेबलय् १ मात्रा तिं व ४ मात्रा छु कथं थायेमाः । यल, ख्वप व किपू लागाय् एकताल च्वयातःगु दापाम्येया ताल येँय् लंताः च्वयातःगु दुसा अन लंताःकथं हे म्ये हाली, बाजं थाइ । एकताल मात्राया ल्याखं लंताः स्वयाः पाःगु खनेदुसा दादरा व कर्षा ताललिसे ज्वःलानाच्वंगु दु ।
१ २ ३ । ४ ५ ६
तिं । छु

अस्तरा १० मात्राया जुइ । निगू मात्राया न्यागू विभाग दइ । ताः थायेबलय् १ मात्राय् तिं ३ मात्राय् छु ५ मात्राय् तिं ७ मात्राय् तिं ९ मात्राय् छु जुइ । चो व पलेमां स्वातकि अस्तरा ताल जुइ । दाफा संगीतया थीथी ग्वारा, चालिइ जक अस्तरा ताल दुथ्याना च्वंगु खनेदु ।
मात्रा / विभाग :
१ २  । ३ ४  । ५ ६  । ७ ८ । ९ १०
तिं छु तिं तिं छु

संगीतया स्वंगू कच्चा मे हालेगु, बाजं थायेगु व प्याखं हुलेगु न्ह्याबलें तालय् लाक्क यायेमाः । ताल धयागु संगीतया ख्यलय् ईयात दायेगु इकाइ खः । हाकनं उथें उथें दोहरे, तेहरे जुया वयाच्वनीगु समयचक्र वा ईया आवर्तनया हाकःयात मात्राया ल्याखं इनी, अर्थात मात्रा धयागु तालया छगू आवर्तनया इकाइ खः । नेवाः संगीत ख्यलय् तालया मात्रा क्यनेत छ्यलीगु प्रमुख बाजं ‘ताः’ थायेबलय् ताली दुगु मात्राय् ‘तिं’ व खाली दुगु मात्राय् ‘छु’ कथं थायेमाः ।

सा स्वर निसें नि स्वरतक न्हय्गू स्वरया छगू पुचःयात सप्तक धाइ । छगू सप्तकदुने प्यंगू कोमल स्वर व छगू तीव्र स्वर नं दइ । छुं नं संगीत रचनाय् सामान्यतया स्वंगू सप्तकदुने लानाच्वंगु दइ । स्वंगू सप्तक धयागु तार सप्तक, मध्य सप्तक व मन्द्र सप्तक खः । दसुया निंतिं हार्बिनया दथुइच्वंगु मध्य सप्तक खः । मध्य सप्तकया स्वरया आखलय् छुं नं चिं दइ मखु । जवय् च्वंगु तार सप्तक खः । तार सप्तकया स्वरया आखःया च्वय् सिन्हःफुति दइ । मध्य सप्तकया खवय् च्वंगु मन्द्र सप्तक खः । थुकी स्वरया क्वय् सिन्हःफुति दइ ।
गथे कि –
पÞ धÞ निÞ सा रे ग म प ध नि सां रें गं मं