खःमू तिबां थाइगु छताजि थल खः । थुकी थीथी कथंया सरसामान तयाः कुबी । न्वःया निखे च्वतय् निपा खःमूया गाखि तक्यंकाः ब्वहलय् न्वः दिकाः कुबीगु याइ । खःमू थीथी कथंया दइ । दोलाखःमू, गाःखःमू, चखःमू, द्यःलाखःमू, धौखःमू, थ्यमिखःमू आदि कथंया खःमू खनेदु । खःमू थाइगु तिबा बालांगुति ब्या व स्वकु स्वकुत्याति हाकः जुइ । खःमू थायेत तिबा नाइसे च्वनीकथं माःफ्वइ । चकंगु थासय् च्वनाः खःमू थायेत ग्वइ । ग्वयेत स्वबाला तिबाया दथुया ब्व ल्वाकाः स्वखे स्वकाः छगुलिं मेगुयात अतःबतः यानाः ल्हाकी । थुकी दकलय् तःलय्या तिबानाप तप्यंकाः मेगु तिबा छबा तइ । थुकियात नं अतःबतः यानाः ल्हाकी । थुकथं छखेया निबा निबा यानाः खुबा तिबा तयेधुन धायेव काचाक्क स्वयेबलय् प्यकूं लूथे खनेदुगु खुकुं लूगु ह्वःचा छह्वः लुइ । थनं लिपा छबाला तिबा तयेबलय् छह्वः अप्वः दइ ।
थुकथं निगू अतःया तिबानाप तप्यंकाः मेगु तिबा ततं घडिया सुइ ह्यूपाखें चाःहिलाः थानायंकी । थथे जुइबलय् निबाला अतःया तिबा छगू हे दिशाय् लाइ । थथे यानाः चाः हिह्युं गपाय् चाः माः अपाय्चाः तक थाइ । तचाः यायेमाःसा ह्वः अप्वः तइ, चिचाः जक दयेवं गाःसा म्ह्व जक तइ । ह्वः ल्या याइबलय् सिथं मयासे दथुं याइ । जवं खवं ल्याः खाःसां च्वं क्वय् ल्याः खाःसां उति जुइकी । स्वखेयां तिबाया ल्याः बरोबर जुल धायेव ह्वः नं बरोबर जुइ ।
चाः थाये गात धायेव जाः थायेगु याइ । जाः थाइबलय् चाकुलाकेगु याइ । चाकुलाकेत कुंवाः पियाः कुनं निसें मेगु तिबा छबा तयाः थपियाः चाकलं वाकाः थानायंकी । चाः क्वचायेकाः ल्यंगु तिबा द्यतनाः थायेगु नं याइ, चाना छ्वयेगु नं याइ । खःमूया ताजिकथं जाः याइ । जाः थाये गात धायेव सि मुलाः लिल्हाइ । लिल्हाये धुन धायेव कंलाय् सिधःगु जुइ । थुकी प्यनय् प्वता धलिं तयाः ताकां काकी । प्वताधलिं झ्वःलाक स्वंगः तयेगु नं याः, छगलं मेगुयात द्यतंकाः उखें निगः थुखें निगः नं तयेगु याः । प्यंचालय् व च्वय् सिइ प्वता तइ । थुकियात नं ताका तयाः काकी । थथे याइबलय् खःमूया स्वरुप खनेदयावइ ।
खःमूया स्वरुप वयेकाः प्वता व प्वताधलिंयात क्वातुक हिनाः काकेगु याइ । काकीबलय् च्वय्या प्वतांंनिसें काकी । काकागु तिबाया छखेया च्वः ह्वतय् अतःबतः यानाः हिनाः क्वय्या प्वता प्वताधलिंयात नं काकी । ब्यक्वयेक यंकाः कताकेगु याइ मखु । तप्यंक यंकी । थथे काकागु च्वः हानं च्वय्या प्वताय् नं अथे हेयानाः हिनेयंकी । हिनीबलय् च्याथासं हिनाः च्याथाय् क्वचायेकी । थथे जुइबलय् प्वताय् भिंmखुथाय् हिनातःगु खनेदइ । हिनातःगुया निथाय्त्या अतः गाखि चिनाः खःमू कुबीगु याइ ।
कुंवाः पिये
कुनय्या छह्वः पियाछ्वये । खःमूया चाः थाये गात धायेव चाकलं वाकेत कुनय्या ह्वः पीगु याइ । ह्वः पीधुंकाः चाकलं वाकाः जाः थानायंकेगु याइ ।
थपिये
च्वयेपाखे स्वके । खःमू थाइबलय् चाकुलाके गात धायेव जाः थानायंकेगु याइ । जाः थाइबलय् तिबा छबा तयाः चाः थाइबलय् थें हे ह्वः लुइकाः थाइ ।
थ्यमिखःमू
चसू मिचः आदि तरकारि कुबीगु छताजि खःमू । प्यंचाः भचा चिचाः यानाः जँचाः भचा तचाः यानाः च्वय् चकंकातइ । यक्व तजाः जुइ मखु । च्वय् व क्वय्या सी प्वता व प्यंचालय् प्वताधलिं तयातइ ।
द्यःलाखःमू
लँय् बँ पुनाः वःगु धू तयाः कुबीगु खःमू । जँचाः भचा भ्वरि खाकाः च्वय् व क्वय् अपाइँचाः यानाः निखें सी प्वता व प्यंचालय् प्वताधलिं तयातइ । द्यः गमय् तये यंकीबलय् द्यः तयाः नं कुबीगु याइ ।
धौखःमू
धौ कुबीगु खःमू । पाः धौभ्यगः स्वंगः न्ह्यं ज्वलंया चाः जुइ । निखें सी प्वता व तःलय् प्वताधलिं बल्लाक तयाः कसय् जुइक तिबां हिनातइ । च्वला क्वलाछिति जाः जुइ ।
लिल्हाये
तिबा लथ्यानाः सि दयेकाः थानायंके । खःमू थाइबलय् जाः थाये गात धायेव ल्यंगु तिबा लथ्यानाः नीकाः ह्वतय् अतःबतः यानाः स्वचाकाः लिल्हायेगु याइ ।