तिर्थकुमारी नेवाः लिसें खस संगीत ख्यलय् तसकं लोकंह्वाःम्ह वरिष्ठ म्येहालामि खः । थ्वय्कःया जन्म ने.सं. १०७३ अनलागाः चौथि, आइतबारखुन्हु यलया थसिइ जूगु खः । थ्वय्कः अबु हर्षबहादुर सिंह व मां ज्ञानीकुमारी सिंहया न्याम्ह मस्त मध्यय् निम्हम्ह म्ह्याय् खः ।
थ्वय्कःया बाज्या व अबु नं संगीतय् सोख दुपिं जुयाः मचाबलय् निसें थ्व ख्यलय् वयेत थाकु मजुल । बाज्या शास्त्रीय संगीतया गुरु अले अबु भजन व लोक संगीतय् दख्खल दुम्ह गुरु खः । वय्कःयात उबलय् शास्त्रीय संगीत मयःगुलिं अबुया म्ये न्यनेगु अले हालेगु यानादिल । अबुं नं स्यनेगु यानाबिल । न्ह्याम्हेसिनं म्ये हालेत इनाप यातकि उघ्रिमय् म्ये हालीम्ह खः थ्वय्कः । थः न्यादँति दुबलय् हे मंगःया काति दबुली म्ये हालागु थ्वय्कःयात लुमं । म्ये ख्यलय् न्ह्यज्यायेत थ्वय्कःयात रत्न बेहोशीपाखें नं आपालं ग्वहालि जूगु खः । थ्वय्कः नेवाःम्ये ख्यलय् नं अतिकं लोकंह्वाःगु म्ये हालादीम्ह खः । सदां लुमना च्वनीगु थ्वय्कःया लोकंह्वाःगु म्येत मध्यय् ‘सुं मदुगु ताक स्वया वा जि यःम्ह दाइचा’, ‘छंगु हिसि दुगु ख्वाः स्वस्वं’ व ‘नकतिनि ह्वःगु स्वां थें जाःगु जोबन सितिकं छ्वये मते न्हां’ खः । नेवाः ख्यलय् थ्वय्कलं मचाइलंनिसें म्ये हालाझाःम्ह खःसां थ्वय्कःया म्ये दुथ्याःगु न्हापांगु म्येचाः ‘लाय्लामा’ (ने.सं.११०६) खः । थुकी वय्कलं कृष्णमान डंगोललिसे हालादीगु ‘आलुब्वय् लैंब्वय् पिवाः च्वनेत कपाय् फ्यनेगु ञंचा यदाइ’ व विष्णु जल्मिलिसे हालादीगु ‘ध्वःदुक्क नापलात चूलाक्क मिखा ल्वात’ म्ये दुथ्याना च्वंगु दु । खयेत ला थ्वसिबें न्ह्यः हे रेडियो नेपाललिसें थीथी दबुली लोकंह्वाःगु म्येत हालादी धुंकूम्ह खः थ्वय्कः । लिपा बुलुहुं थ्वय्कःया म्येत झिंप्यचाः थीथी म्येचालय् पिदनादंगु जुल । वय्कःया म्ये दुथ्याःगु म्येचाः थुकथं दु– लाय्लामा (ने.सं. ११०६, ११०८, ११०९, १११०), पियाच्वना (ने.सं. १११०), जात्राया हुलय् (ने.सं. १११०), ग्वय्स्वांमाः (ने.सं. १११२), रश्मी (ने.सं. १११२), बुद्धया रश्मी (ने.सं. १११५), यःत्यः (ने.सं. १११६), मिजला (ने.सं. १११६), विडम्बना (ने.सं. १११७), दँ दँ सकलें दँ (ने.सं. ११२२), मिखा ल्वात (ने.सं. ११२३) ।
थ्वय्कलं श्रीहरि बाल मन्दिरय् ब्वनाच्वंगु इलय् हे जुजु महेन्द्रया न्ह्यःने म्ये हालादीगुया लिसें न्हाप सिरपाः नं त्याकादीगु खः । एस.एल.सी. तक्क ब्वनातःम्ह खःसां लोकसेवा उत्तीर्ण यानाः थ्वय्कलं भूमि सुधार मन्त्रालयपाखें थःगु लजगाः न्ह्याकादीगु खः । सुइप्यदँ सरकारी लजगाःलिपा अवकास कयादीम्ह थ्वय्कः लिपा रेडियो नेपालय् प्रशासकीय अधिकृत तकं जुयादी धुंकूम्ह खः । लजगाः यानाच्वंबलय् हे संगीत सर्जक गणेश परियारया ग्वाहालिं वि.सं. २०२८ सालं रेडियो नेपालय् स्वर परीक्षा ताःलाका दिल । अले थ्वय्कः संगीतया ख्यलय् वयेत आपालं ह्वःताः चूलात । छपु निपु यायां म्येत रेकर्ड जुल, उकथं हे म्येत लोकंह्वाःत । रेडियो नेपालय् तीर्थकुमारीया नां जायावल । थ्वय्कलं रेडियो नेपालय् दकलय् न्हापां हालादीगु ‘पर्ख तिमीलाई जाल बुन्नेलाई’ खः । लिपा आपालं लोकंह्वाःगु म्येत मध्यय् ‘म त खाँदिन कुवाको पानी’, ‘ढुंगे बगर माया ढुंगे बगर’ व ‘डाँडामा माथि बिहान घाम लाग्यो तिरिरि’ खः । थ्वय्कलं हालादीगु आपालं लोकम्येत नं उतिकं हे लोकंह्वाः ।
लोकलिसें आधुनिक, राष्ट्रिय, भजन व मेमेगु यानाः द्वःछिं मल्याक म्ये हाला दीधुुंकल । अथेहे खस संगीतय् आपालं म्येचाःया लिसें थ्वय्कःया सः दुथ्याःगु डिस्क रेकर्डचाः तकं पिदंगु दु । म्ये हालेगु हे झ्वलय् थ्वय्कलं कलानिधि संगीत महाविद्यालयपाखें संगीतया ज्ञान कयादीगु दु । थ्वय्कः एभरेष्ट कर्ल्चरल सोसाइटीइ नं आवद्ध जुयाः झिंन्यादँतक्क ज्या यानादीगु दु । थ्वय्कःया इहिपाः वि.सं. २०३० सालय् प्रेमबहादुर थापालिसे जूगु खःसा थ्वय्कःपिनि काय् छम्ह दु सुरजकुमार थापा । थ्वय्कः नं संगीत ख्यलय् तसकं लोकंह्वाःम्ह म्येहालामि व लय्चिनामि नं खः । थ्वय्कः नेपाःया अतिकं लोकंह्वाःगु नेपथ्य ब्याण्डलिसे नं आवद्धम्ह खः ।
वय्कः प्रबल गोर्खा दक्षिण बाहुलिसें थीथी संघसंस्थापाखें मानपदवी, पुरस्कार व सम्मानपाखें हनेधुंकूम्ह खः ।