जुजु जगतप्रकाश मल्ल (ने.सं ७५६—७९३)

जुजु जगतप्रकाश मल्ल मल्लकालया दकलय् च्वन्ह्याःपिं स्रष्टापिं मध्ये छम्ह खः । थ्वय्‌कपिनिगु योगदानं हे मल्लकालयात नेपालभाषाया स्वर्णयुग धायेकेब्यूगु खः । साहित्यिक ख्यलय् जुजु जगतप्रकाश मल्लं थःगु नां मेपिं शासकपिसं थें ‘जयजगतप्रकाश मल्ल’ धकाः मतसे थः अतिकं यःम्ह मन्त्री चन्द्रशेखर सिंहया नां नं क्वकयाः जगच्चन्द धकाः तयेगु याःगु दु । थ्व वय्‌कःया थःत ग्वहालि याःम्ह व्यक्तिप्रतिया कृतज्ञ भाव खः । थ्वय्‌कलं थः पूर्वज जगज्ज्योति मल्लं न्ह्याकूगु काव्य धाःयात अझ व स्वयां नं स्यल्लाक न्ह्याकेगु यानादिल । जयदेव विद्यापति थेंज्याःपिं कविपिं पाखें प्रभावितम्ह जगतप्रकाशं थःत न्हूम्ह जयदेव धकाः नं च्वयेगु याः ।

थ्वय्‌कलं च्वयादीगु सम्भोग रस प्रधान म्ये, अष्टनायिका भेद वर्णन म्ये, शोक म्ये विषयया म्ये ५०० पुं मयाक नेपालभाषा गीत नांगु अभिलेख ग्रन्थय् दु । थ्व बाहेक मेमेगु नं म्ये ख्वपया थीथी भजन सफुलिइ लुयावःगु दु । अथेहे वय्‌कः नेपालभाषाया जक मखु नेपाःया हे न्हापांम्ह राष्ट्रवादी, देशभक्ति म्येया च्वमि नं खः ।

मल्लकालया च्वमिपिं मध्ये दकलय् अप्वः तःगू विषययात कयाः म्ये च्वयावंम्ह कवि जगतप्रकाश मल्ल खः । वय्‌कःया म्येया मूल विषयवस्तु— श्रृंगार, भक्ति, देश वर्णन्, राजवर्णन, शोक, सांस्कृतिक चित्रण आदि जूगु दु । थ्वय्‌कःया श्रंगारिक म्येय् सम्भोग श्रृगारयात अप्वः थाय् बीगु यानातःगुलिं थ्वय्‌कःयात संभोग—श्रृगारया कवि कथं कायेगु याः । ‘बःचा हाकःगु थाःगाः मदुगु जीवनय् छझाः न्ह्याइपुक दुस्वः वइगु जोभनय् प्राण दतले थः यःम्हनाप धर्म व विवेकपूर्ण मायामतिना यानाः जीवन हनेगु हे कालयात त्याकेगु’ खः धकाः थःगु श्रृंगारिक म्येया भाव दुने वैज्ञानिक नापं आध्यात्मिक दर्शन प्वंकेगु यानातःगु दु । भक्ति विषयया म्येय् उपास्य देवदेवीपिनिगु स्तुतिया नापं म्येया समाप्ति वाक्यस थः उपास्य देवदेवीप्रति भक्तिभाव प्वंकातःगु दु । भक्ति भावया म्येय् नं भक्ति व श्रृंगारयात छस्वा यानाः न्ह्याकातःगु दु । अथे हे नेपालभाषाय् शोक म्ये चिनावंम्ह नेपालभाषाया न्हापांम्ह कवि नं जगतप्रकास मल्ल हे जूगु दु । थः यःम्ह मन्त्री चन्द्रशेखर सिंह युद्धय् वीरगति प्राप्त याःगु दुःखय् नं वय्‌कलं म्ये चिनादीगु दु । कवि जगतप्रकाश मल्लया म्येय् उगु ईया बोलिचालिया भाषा प्रयोग जूगु खनेदुसा, संक्षिप्तता, मार्धुय गुण, सुक्तिमय भाव अभिव्यञ्जना थ्वय्‌कःया काव्यया शैलीगत विशेषता जूगु दु ।

जुजु जगतप्रकाश मल्ल छम्ह उत्कृष्ट कवि जक मखु पूधाः प्याखं च्वयेगु परम्परा नं न्ह्याकादीम्ह छम्ह उत्कृष्ट नाटककार नं खः । वय्‌कलं अतिकं स्येल्लाःगु स्वंगू अंक दुगु मूलदेवशशीदेवपाख्यान (ने.सं ७९२) पूधाः प्याखं च्वयावंगु दु, गुगु प्याखंयात नेपालभाषाया दकलय् न्हापांगु पूधाः प्याखं मानेयानातःगु दु। अथेहे थ्व मूलदेवशशीदेवपाख्यान् नाटक नेपालभाषाया हे दकलय् न्हापांगु बियोगान्त नाटक नं खः । प्राचीन म्येया धुकू धायेबहःगु थ्व नाटक सफुलिइ जुजु जगतप्रकाश मल्लं रचना याःगु फुक्क धयाथें म्ये दुथ्यानाच्वंगु दु । जगतप्रकाश मल्लं थ्व नाटकय् तत्कालीन मेमेपिं नाटककारपिंसं थें प्राचीन कथावस्तु कायेगु याःसां उकिया बीज जक कयाः थःगु ईया सामजिक परिवेश कथं थम्हं हे कथावस्तु न्ह्याकेगु यानातःगु दु ।

अथेहे तत्कालिन मेमेगु नाटकय् थें द्यः जुजुपिंत नाटकया मूपात्र कथं न्ह्यमब्वसे छम्ह साधारण ब्रम्हूयात नाटकया नायक कथं न्ह्यब्वया ईच्छा व कुतःया बलं छम्ह साधारण मनुखं नं थःगु मन्तुना पूवंके फु धैगु सन्देश ब्यूगु दु ।थ्व नाटकय् नट नटिपाखें देशवर्णन् राजवर्णनया म्ये न्ह्यब्वया जुजु जगतप्रकाश मल्लं ख्वप देय् व थनया प्रजाप्रति थःगु सद्भाव, देशप्रेमया भावना, ख्वपया सांस्कृतिक पर्व विशेषया परिचय नापं थःगु रुप गुणयात नं उजागर यायेगु ज्या यानावंगु दु ।

Author: Sanil Sthapit on June 21, 2025
Category: भाषा, लिपि व साहित्य
Tags: , , , , , ,

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Last articles