ने.सं. १०७५ कछलां मचा नामं नेपालभाषाया मचा साहित्यया दकलय् न्हापांगु लय्पौ पिहांवल । थुकीया सम्पादक स्वयम्भूलाल श्रेष्ठ खःसा उपसम्पादक कृष्णदास ताम्रकार व ठाकुरमान शाक्य खः । थ्व ल्याः ७ तक पिहां वःगु ख । थ्व धुंकाः प्रण नामं मचा साहित्य मुना पौ ने.सं. १०९८ सप्तयुग खलः मुसुंबहाःपाखें पिदंगु खः । थ्वधुंकाः ने.सं. ११०१ य् सक्वया विश्वेश्वरदास श्रेष्ठ मू सम्पादक व बालगोपाल श्रेष्ठया कार्यकारी सम्पादनय् न्ह्यब्वःसा नांगु मचासाहित्य पौ पिथने ज्या जूगु खः । थ्व न्हय्गू ल्याः तक पिदंगु दु । अथेहे ने.सं. ११०६ व ११०७ य् साहित्यकार महेशमान डंगोल ‘लँजुवाः’या सम्पादनय् मचापौ पुलुकिसि प्यंगू ल्याःतक पिदन । नेपालभाषा मिसा खलःया ग्वसालय् न्हूपुस्ताया मस्तय्त ध्यानाकर्षण यायेगु तातुनाः जिमिगु सः बुलेटीन पौ ने.सं. ११२२ गुंलां पिथने ज्या जूगु खः । अथेहे त्वःनिभाः दबू नं मचा पत्रिका विशेष कथं पिकाःगु दु ।
नेपालभाषाया थीथी वाःपौ व न्हिपतिं नं मचासाहित्य विकास यायेगु ज्याय् तःधंगु भूमिका म्हितूगु दु । इनाप वाःपतिइ खँ छता न्यने यःसा मरि छपा चुँइ। अथेहे विश्वभूमि न्हिपौ, स्वनिगः वाःपौ, झीगु स्वनिगः वाःपौ, तिकिझ्याः वाःपौ, लिपिपौ पाखें मचाख्यः दुथ्याकाः झीगु मचा साहित्यया धुकू जायेकेगु ज्या जूगु दु । सन्ध्या टाइम्स न्हिपौ व नेपालभाषा टाइम्स न्हिपतिइ पिदंगु चाकःलि पांपां मचाख्यलं नं तसकं तःजिक मचा साहित्य विकासय् योगदान याःगु दु, यानाच्वंगु दु । मचा साहित्यविद् शान्तदास मानन्धरजुं मचाक्यब
लय्पौ ने.सं. १११३ निसें मुक्कं २० ल्याःतक पिथनादीगु दु । अथेहे ने.सं. ११२० निसें ईल्वहं प्रकाशनपाखें ईल्वहं लय्पौ आःतक मदिक पिथने ज्या जुयाच्वंगु दु । थ्व ईल्वहं मचापतिं नेपालभाषा मचासाहित्यय् तःजिगु इतिहास ज्याःगु दु । थ्व लय्पौ ने.सं. ११४३ दिल्ला तक दँ २३ व थ्यंल्याः २६७ थ्यने धुंकूगु दु । थ्व मचापौ नरेशवीर शाक्यया न्ह्यलुवाःसुइ दर्शनवीर शाक्यया सम्पादनय् पिथनाच्वंगु खः ।