नेपालभाषाया इतिहासय् महत्वपूर्ण भूमिका दुगु छगू स्कूलया नां खः महावीर इन्ष्टिच्यूट । थ्व स्कुलयात अःपुइक महावीर स्कुल धायेगु चलन दु । थ्व स्कुल ने.सं १०५६–वि.सं १९९२) स महाशिवरात्रीया दिनस फत्तेबहादुर सिंहया किजा शहीद चिनियालाल सिंहं सहिद गगांलाल साथ कयाः थःपिं च्वनाच्वंगु छेँ थाय्मदुया ख्युंलँ त्वालय् स्थापना याःगु स्कुल खः । थ्व नेपाःया न्हापांगु जनस्तरं स्वंगु स्कूल खः । कक्षा १—७ कक्षा तक दुगु थुगु स्कूलय् जनताय् शिक्षाया जः ल्याकन थ्यंकेगु उद्देश्यं खुलाय् छकः छकः कक्षा हिलीगु खः । चिनियालाल स्कूलया प्रिन्सिपल जुल । खुलाय् छकः छकः कक्षा हिलीगु खय्तला थ्व स्कूल नेपालभाषा साहित्य नाप स्वापू दुगु स्कूल मखु तर अथे खयाः नं १९९७ या जेलय् लाःपिं कविपिं गथे– फत्तेबहादुर सिंह, सिद्धिचरण श्रेष्ठ, धर्मरत्न यामि, केदारमान व्यथित थ्व स्कुल लिसे गाक्कं स्वापू दुपिं खः । उबलेया युवापिनिगु पुचलय् जनगरण थनेत थ्व स्कुलं गाक्कं तःधंगु भूमिका म्हितूगु दु । नियमित राजनैतिक चर्चा यायेगु जूगुलिं तत्कालिन ल्याय्म्हत —फत्तेबहादुर सिंह, सिद्धिचरण श्रेष्ठ, धर्मरत्न ‘यमि’, केदारमान ‘व्यथित’ आदिपिंत स्वतन्त्रता, मुक्तिया मनस्थिति ब्वलंकेत थ्व स्कुलं निर्णायक भूमिका म्हितूगु दु । अथे हे महाकवि चित्तधर ‘हृदय’ थन स्कलय् गबलें गबलें वःसां वय्कलं थन जुइगु राजनैतिक छलफल आदिइ ब्वति कयामदी । थ्वहे कथं वय्कलं फत्तेबहादुरं पिकाःगु नेपाली विहार सफूयात नं थःगु रचना बियामदी । उबले नेपालय् मचातय्त आखः ब्वंकेत दरवार स्कुल छगू बाहेक मेगु स्कुल मदु । तर अन मचातय्त आखः ब्वंकेत राणा सरकारया स्वीकृति मदयेकं ब्वने मदु । थज्याःगु हे स्थितियात मनन् यानाः जनतायात शिक्षा शुलभ यायेगु तातुनाः जनस्तरं महावीर स्कूल नीस्वंगु खः । थुकिया मू संस्थापक चिनियालाल खःसा फत्तेबहादुर नं थ्व संस्थाया ज्याय् उलि हे सक्रिय जुयादीम्ह खः । सर्वसाधारण जनताया मचातय्त शिक्षा उपलव्ध यायेगु हे थ्व स्कूलया मू लक्ष्य खः । तर प्रत्यक्ष रुपं थ्व स्कुल मचातय्त ब्वंकीगु स्कुल खया नं महावीर स्कुल तत्कालिन राजनैतिक व्यक्तित्वपिं मुनीगु नापं गोप्य रुपं सभा तथा छलफल यायेगु थाय् जुल । छगू सरस्वती पुजाय् भाजु पूर्णबहादुर मानवं रचना यानादीगु नेपालभाषाया म्ये ‘ससुमां छिगु पालिस शरण वया’ हायेकूगुलिं नेपालभाषां नं पठनपाठन जू धैगु सीदु । वि.सं १९९७ सालया काण्डय् थ्व म्ये च्वःम्ह पुर्णबहादुर ‘मानब’, स्कुल जयन्तिया लूया किपा च्वःम्ह चन्द्रमान मास्के नापं स्कूलया फुक्क पदाधिकारपिं व स्कुलय् दुहांपिहां जुइपिं फुक्क्क ल्याय्म्हतय्त ज्वनाः जेलनेलया सजाय बिल । थ्व स्कूलय् वइपिं शुक्रराज शास्त्री, गंगालाल श्रेष्ठपिंत मृत्युदण्ड हे बिल । फलत स्कुल नं बन्द जुल लिपा हांनं थ्व स्कुल चायेकेगु ज्या मजुल ।