नेपालभाषाय् प्याखंया परम्परा आपालं पुलां जुयाः नं आधुनिक नाटकया जन्म धाःसा ने.सं १०६८ वयाः तिनि जुल । चित्तधर ‘हृदय’या ह्वनागा सफुलिइ च्वंगु शाक्यानी (ने.सं. १०६८) नाटक निसें नेपालभाषाय् आधुनिक नाटकया नी जुल । प्राचीन नाटकय् वाह्य संघर्ष जक ब्वयेगु जुयाच्वंगुली आधुनिक नाटकय् भावनात्मक संघर्षयात नं थाय्बीगु जुल ।
नेपालभाषाय् आधुनिक नाटक साहित्य ब्वलंकेगुली तत्कालीन धर्मोदय (ने.सं १०६७) पत्रिकाया तःधंगु थाय् दु । धर्मोदयय् बौद्ध अवदानया लिधंसाय् च्वयातःगु विश्वन्तरया विदा (ने.सं १०६९) नांगु चित्तधर ‘हृदय’या मेगु छधाः प्याखं पिदंसेलि मेमेपिं च्वमिपिनिगु नं बौद्ध विषयया छधाः प्याखं धमाधम पिदन । २००७ सालया राजनैतिक परिवर्तनं नेपालभाषाया नाटकारपिंत नं न्हून्हूगु विषययात थियाः नाटक च्वयेगु जागरण उत्साह हयाबिल । थ्वहे कथं नेपाःया मल्लकालीन इतिहासय् आधारित हेमलाल जोशीया म्वाः द्यो, सामाजिक राजनैतिक नाटकया झ्वलय् हृदयचन्द्र सिंहया सितिंलाः माष्टर, ईश्वरानन्दया मिसा आदि नाटक नं धर्मोदय पत्रिकाय् हे पिदन । अथेहे सफूया रुपय् सत्यमोहन जोशीयागु गौतम बुद्ध (ने.सं. १०७०) छधाः प्याखं संग्रह, भिक्षु सुदर्शनया अम्बपाली (ने.सं. १०७५) पूधाः प्याखं पिदन । थुकथं गौतमबुद्ध नेपालभाषाया दकलय् न्हापांगु आधुनिक छधाः प्याखं संग्रह खःसा बुद्धकालीन वैशालीया राजनर्तकी अम्बपालीया मातृभूमि प्रतिया त्याग बलिदानयात कयाः च्वयातःगु अम्बपाली नेपालभाषाया दकलय् न्हापांगु पूधाः प्याखं खः ।
थुकथं चित्तधर ‘हृदय’जुं नेपालभाषाय् न्हापां पाश्चात्य परम्परा कथंया आधुनिक नाटक प्रारम्भ यानादीगु खःसा थुकियात छगू प्रवाह कथं न्ह्याकेगु ज्या सत्यमोहन जोशी, हेमलाल जोशी व भिक्षु सुदर्शन आदिपिंसं यानादिल । सत्यमोहन जोशीं नेपालभाषाया साहित्यिक व्यक्तित्वपिनिगु विषययात कयाः— सिद्धिदास, वैद्यबाः, हेमलाल जोशीं मल्लकालिन ऐतिहासिक व्यक्तित्वपिनिगु विषयय् खड्ग सिद्धि (ने.सं. १०७६), शदाशीव व भिक्षु सुदर्शनं बुद्धकालिन व्यक्तित्वपिं—अम्बपाली, विम्बिसार (ने.सं. १०८२) आदिपिनिगु जीवनीयात कयाः चरित्रप्रधान नाटक पिकयादिल ।
थथे ऐतिहासिक साहित्यिक व्यक्तित्वपिनिगु विषययात कयाः नाटक च्वयेगु प्रवृत्ति न्ह्यानाच्वंगु इलय् ईश्वरानन्दया– पसूका (ने.सं. १०७७) छधा प्याखं संग्रह, थःगु छें (ने.सं. १०७८) पूधाः प्याखं पिदन । थुकिं नेपालभाषाय् नं घटना प्रधान नाटकया थासय् इब्सन परम्पराया समस्यामूलक नाटक दुहांवल । नाटकय् घटनां मखु समस्यां थाय् काल । थ्व छगू प्रवाह कथं हे न्ह्यात । ईश्वरानन्दयां लिपा थ्वहे लँपु लिनाः खनेदयेकः वःम्ह बासु शशिं ताःचाप्वाँय् (ने. सं. ११०४) नाटक च्वयाः छगू परिवारया समस्या न्ह्यब्वयाः नं समाजया हे समस्या कथं क्यनाबिल ।
अथेहे छगू जाति, छगू वर्गया समस्यायात ज्वनाः जक नाटक च्वयेगु प्रवृत्तियात हाचां गायाः देय्या विविध ख्यलय् पिज्वयाच्वंगु राजनैतिक, आर्थिक आदि विकृति विसंगतियात कयाः नाटक च्वयेगु प्रवृत्ति नं नेपालभाषाया नाटकय् खनेदत, अले थज्याःगु विकृति विसंगतियात तप्यंक ब्वयेगु मयासे हास्यव्यंग्यया रुपय् प्रस्तुत यायेगु प्रवृत्ति नं नेपालभाषाया नाटकय् ब्वलन । श्रीकृष्ण अणुया खःला मखुला (ने.सं. १०९७), पद्मरत्न तुलाधरया आः जितः नं तन तन दइवल (ने.सं. १०९७), रामशेखरया घिंताल्ल (१०९६) आदि थज्याःगु हे नाटक खः । अथे हे समस्यामूलक नाटकया ख्यलय् दुर्गालालया आगमनं वर्गीय संघर्षप्रति आस्था द्यजायेकीगु प्रगतिवादी नाटकया परम्पराया नी जुलसा निमन्त्रणा थेंज्याःगु गीति नाटकं गीति नाटकया परम्परा नं स्वनाबिल । गिरिजाप्रसाद जोशी, दिनेश भुजु, पुष्पबहादुर चित्रकार, राजभाइ थेंज्याःपिं नाटकारपिंसं नाटकय् प्रगतिवादीया सः अझ तिख्खर जुइकेबिल । अथे हे विजयबहादुर मल्लं सुधारया सन्देश, युग चेतनाया जःह्वलीगु ज्याय् प्रचारवादया गन्धं मुक्त यानाः नं नाटक च्वयेफु धैगु क्यनाबिल ।
थथे प्रतिप्ठापित नाटककारपिंत सक्रिय जुइकेबीगु व न्हून्हूपिं नाटककारपिंत थ्व ख्यलय् आकर्षित यायेगु ज्याय् इलय्ब्यलय् थीथी संघ संस्थापाखें जुइगु नाटक धेंधेंबल्लाः कासा, नाटक महोत्सव आदिया नं तःधंगु भूमिका दु । ने.सं. १०८५ लिपाया त्वाःत्वाःया सहित्यिक सांस्कृतिक आन्दोलनया लिच्वः कथं स्पष्ट रुप न्ह्यःने वःगु विधा ख्यालः व छधाः प्याखं नं खः । थ्वहे झ्वलय् मुनासः यात ल्वःमंके फइमखु । सहलह संस्थां किसि न्याइम्ह मदनमान, कुलां चकनी तिनि आदि थेंज्याःगु नाटक मञ्चन यानाः नेपालभाषाया नाटक विधा थकायेगुलिइ तिबः बिउगु दु । थ्वहे झ्वलय् पब्लिक युथ क्याम्पस सँझ्याः साहित्य पाःलाःया योगदानयात नं ल्वःमंके मज्यू।
नेपालभाषाया नाटक दबुलिइ हुइकेगु ज्याय् जक सीमित मजुसे टेलिफिल्म, फिल्मया रुपय् नं प्रदर्शन जुइधुंकूगु दु । सिलु, राजमति, तं बैंक, ,पलाख्वाँय्, १२ बजे आदि थुकिया दसु खः । तर नेपालभाषा साहित्यया मेमेगु विधाय् गुलि सफू पिदंगु खः उकिया तुलनाय् नाटकया सफू म्हो हे जक पिदंगु दु । थज्याःगु हे स्थितियात मनन् यानाः स्व. मोहनकृष्ण डंगोलजुं प्यदँय् छकः उत्कृष्ट नाटकयात सिरपाः बीगु यानाः प्रेममोहन सिरपाः स्वनादीगु दुसा स्वयम्भुलाल श्रेष्ठया श्रेष्ठ सिरपालं नं च्वमिपिंत उत्साहित याःगु दु ।