लिच्छविकालीन बज्रयानी बौद्धविहारमध्ये यँेया मध्य लागाय् लाःगु केलत्वालय् थापना यानातःगु विहार खः–जनबहाः। राष्ट्रिय अभिलेखालयय् तयातःगु जुजु नरेन्द्रदेवया ईया वि.सं.११९३या हस्तलिखित ग्रन्थय् थ्व बहाःया नां कनकचैत्य महाविहार धकाः न्ह्यथनातःगु दु । उत्तरमध्यकालय् थ्व बहाःया ख्याति तसकं च्वन्ह्याःगु खनेदु । थ्व विहार असनं दक्षिण,वंघलं उत्तर,मासंगल्लीं पश्चिम व भेडासिंपाखें पूर्वय् लाः । कनकमुनि बुद्धया उपासकतय्सं वसपोलया अस्थियात थुगु विहार दुगु थासय् तयाः उकिया द्यःने चैत्य थापना याःगुलिं कनकचैत्य महाविहार जूवंगु किंवदन्ती दु ।
थ्व चिभाः जनबहाः द्यःया पाय्िछ न्ह्यःने पलिस्था यानातःगु खंकेफु ।
यक्षमल्लया पालय् च्वयातःगु वि.सं. १५२७ या छगू हस्तलिखित ग्रन्थय् ‘कोलिग्रामय् जमगन्थि विहारे’ धकाः न्ह्यथनातःगु दु । पुलांगु गुथिया रेकर्डय् जमलगन्थि धकाः खँग्व छ्यलातःगु दु । बहाःया मध्य भागय् जनबहाःद्यःया तःग्वःगु देगःदु । बहाःया मू द्यःयात श्री आर्यावलोकितेश्वर करुणामय, जमबहाःद्यः,जनबहाःद्यः, सेतो मच्छिन्द्रनाथ धकाः सम्बोधन याना वयाच्वंगु दु । हिन्दू, बौद्ध व कानफट्टा जोगीतय्सं तकं हनावयाच्वंम्ह करुणामयया तुति नापसं श्वेततारा व हरिततारा नं दु ।
मू लुखाया जवंखवं तःधिकःपिं सिंह निम्ह, न्ह्यःने मन्दःपाः, थामय् सिंह दु । मूलुखां दुनेसं आगंछेँया क्वय् जवपाखे थीथी द्यःत पलिस्था यानातःगु दबू दयेकातःगु भजन यायेगु थाय् दु । बहाः दुहां वनेवं देपापाखे द्यःयात न्हवं यायेत तःजागु÷तःधंगु न्हवं मन्दःफः दयेकातःगु दु । जवपाखे कुनय् द्यःयात माःगु जल कायेत तुं दु । आगंछेँया क्वय् देपापाखे बहाःया पश्चिमाभिमुख क्वाःपाःद्यः व बुद्ध नापं मेपिं चिचिधिकःपिं द्यःत थापना याना तःगु दु ।जनबहाःद्यःया देगः न्ह्यःने पुजा यायेछिंक चकंगु थाय्, मन्दःपाः तयातःगु दु । छचाखेरं थीथी द्यःपिनिगु मूर्ति पलिस्था यानातल । मत बीत दलूचा ज्वनाच्वंम्ह मिसाया मूर्ति नं दु । जनबहाःद्यःया छचाःलिं चिभाः द्यः पलिस्था यानातःगु खनेदु । जनबहाःद्यः देगःया छतँजाः लुं सियातःपिं थीथी लोकेश्वरया मूर्ति कियातःगु व छचाःलिं माना व दलूचां चाःउकातःगु खंकेफु । वि.सं. १५७६ पाखे रत्न मल्लया इलय् संघया नामय् ऋण बिउगु, वि.सं. १६१६ पाखे नरेन्द्रमल्लया इलय् संघया नामय् कलश दयेकाबिउगु खनेदु ।
वि.सं. १६३७ पाखे आगंछेँया क्वय्या तलाया पुनःनिर्माण याःगु खनेदु । बहाःया मूलुखा च्वसंया तोरणय् वि.सं.१९७४ पाखे विहार जिर्णोद्धार याःगु न्ह्यथनातःगु दु । वि.सं.१९७४ य् विहारया पुलांगु प्रवेशद्धार, आगंछेँया नापं दक्षिणया यक्व छेँत मिं नःगु खः । थथे मि च्यानाः बहाःया यक्व ऐतिहासिक दसु, भ्वं व विहारया शान्तिसफू तकं नष्ट जूवंगु खः ।