विश्व न्यंकया सांस्कृतिक व प्राकृतिक सम्पदा संरक्षण सरोकारया सम्बन्धय् युनेस्कोयापाखें सन् १९७२ स अनुमोदनयाःगु अन्तरराष्ट्रिय अभिलेखयात नीगु देया सरकारपाखें हस्ताक्षरयायेवं सन् १९७५ निसें क्रियाशिल जुल । थुगु अन्तरराष्ट्रिय अभिलेख कथं स्वताजिया सम्पदा ब्वथलातःगु दु – सांस्कृतिक, प्राकृतिक अले मिश्रित । ऐतिहासिक महत्वया छेँ, लाय्कू, देगः, भौतिक संरचना, प्राचीन नगर, वस्ती, सभ्यता, पुरातात्विक थाय्, पुलां पुलांगु कलात्मक मूर्ति अले चित्रकला आदि थुकियादुने लाः । अथेहे न्हनावनेत्यंपिं जीव जन्तु, प्राणीत च्वनीगु वा पर्यावरणिय सन्तुलनया निंतिं महत्वपूर्ण जलश्रोत, गँु आदि गुगु मानव जातिया कल्याणया निंतिं सुरक्षित यानातयेमाःगु दु, थुज्वःगु थाय्यात विश्व सम्पदा कथं नालातःगु दु ।
नेपाः सरकारयापाखें २० जुन १९७८ स युनेस्कोया थुगु अभिलेखय् हस्ताक्षर याये धुंकाः सन १९७९ स स्वनिगःया स्मारकत व सगरमाथा राष्ट्रिय निकुञ्जयात विश्व सम्पदाया धलखय् दुथ्याकुगु खः । चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज सन् १९८४ स अले बुद्ध बूगु थाय् लुम्बिनी सन् १९९७ स विश्व सम्पदा कथं युनेस्कोपाखें नालाकाःगु खः । युनेस्कोयापाखें विश्व सांस्कृतिक सम्पदा कथं नालातःगु निगू प्राकृतिक थाय् खः । मेगु गुलि नं दु उपिं फुक्क धर्म, संस्कृति, कलानाप स्वापू दुगु थाय्त खः । गौरवया खँ लुम्बिनी छगू त्वःताः मेगु खुगू विश्व सम्पदात नेवाः पुर्खापिन्स धस्वाका थकूगु स्मारक जुल । गुगु सकल नेवाःतय् निंतिं अतिकं गौरवया खँ खत । थुपिं खः –
क) ख्वप लाय्कू
ख) खास्ति चैत्य
ग) पशुपति
घ) यल लाय्कू
ङ) येँ लाय्कू
च) सक्व चाँगु
छ) स्यंगु चैत्य