येँ देय्या पश्चिम लागाय् विष्णुमति खुसिया पारी भुइख्यःया च्वसं च्वजाःगु गुँ स्यंगुँ खः । नेवाःतय्सं थनयात सा–म्ये गुँ धकाः नं धायेगु याः । प्यखें तातापाकं खनेदयेक गुँया च्वकाय् तजाःगु बौद्ध स्तूपया संरचना दु, थ्वहे स्वयंम्भु भगवान खः । बज्रयानी आस्था कथं थःथम्हं गुँच्वकाय् पिदंम्ह ज्योतिस्वरुप जूगुलिं थ्वयात स्वयंम्भु धाःगु धाइ । थुगु स्वयंभ्मुनाप सम्वन्धित नांदंगु आख्यान ग्रन्थ स्वयंम्भुपुराण खः । खतुं थुगु पुराण ईसाया झिंन्यागू शताब्दिपाखे जक च्वःगु जुइ धैगु इृतिहासकारपिन्सं अनुमान यानातःगु दु ।
संस्कृति भासं च्वयातःगु थुगु पुराणया मुक्कं झिगू ब्व दु । थ्वहे पुराणय् न्ह्यथनातःगु कथं आदिकालय् महाचीनं महामञ्जुश्री नेपाःगाः वःबले थन लखं त्वपुयातःगु नागहृद जुयाच्वंगु जुल । अन पलेस्वांया पुसा ह्वलाब्यूबले द्वछि हःदुगु पलेस्वां ह्वयावःगु व उकी ज्योति स्वरुप खनेदयाच्वंगु खः, स्वंयम्भुया गुँच्वका वहे पलेस्वां खः, अले पलेस्वांया च्वः पूर्वय् वागमति खुसिया सिथय् नैरात्मा(गुह्येश्वरी) कथं अस्तित्वय् खने दत । अलौकिक बुद्धपिं मध्ये छम्ह विपसि बुद्ध नेपाःगाः वयाः थुगु स्वयंम्भु ज्योतिस्वरुपया दर्शन यानावन ।
थः गुरुपिनि उजं कथं गौड देय्या प्रचण्ड नांया जुजु नेपाःगाः वयाः, थः स्वयं बौद्ध आचार्य कथं दीक्षित जुइ धुंकाः ज्योतिस्वरुप स्वयंम्भुयात त्वपुयाः उकिया द्यःने स्तूप दयेके बिल ।
तर ऐतिहासिक दसि कथं लिच्छिबी जुजु वृषदेवपाखें स्वयंम्भु स्तूप दयेकूगु जुइमाः धैगु विज्ञपिनि अनुमान दु । थ्व ल्याखं थुगु स्तूप नेपाःगाःदुने बौद्ध सम्पदा संरचना मध्ये दक्कले पुलांगु खः । इलय् ब्यलय् तःभुखाय् अले मलखं कयाः स्यनेवं तःक्वः थुगु संरचना ल्ह्वनेगु, भिंकेगु व बांलाकेगु जूगु दु । दक्कले लिपा २०७२ सालया तःभुखाचं लिच्वः लाये धुंकाः हानं न्हूकथं ल्ह्वनेगु ज्या जूगु दु ।
स्तूप शैलीया थुगु संरचनाया दक्कले पलेस्वांया आकृति कथंया मण्डला खः, अनं च्वय् अर्धगोलाकारया गुम्बोज दु । गुम्बोजया प्यखें प्यकूंलाःगु व दथुइ ज्ञान व करुणाया प्रतीक कथंया बुद्ध मिखात दु । उकिया च्वसं थीथी बौद्ध मूर्ति छाय्पियातःगु तोलं नं दु । नेवाः स्थापत्यकलाया मान्यता कथं थुुगु चैत्य च्वय्या ब्व झिंस्वगू चाःया त्रियोदश भूवन अतिकं कलात्मक कथं तंचिनातःगु खंकेफु । थ्वसिबें च्वय् छत्र अले दक्कले च्वय गजू खः । क्वय् न्याम्ह अलौकिक बुद्ध व ताराद्यःपिनि मूर्तित दु । बज्रयानी बौद्ध सम्प्रदाया ल्याखं स्वयंम्भुया गाक्कं धार्मिक महत्व दु, नापनापं स्वयंम्भुनाप स्वानाच्वंगु आपालं आख्यानत नं दु । मेखे स्थापत्यकला व वास्तु संरचनाया ल्याखं थुगु स्तूपा दयेकेत छ्यलातःगु प्रविधि व ज्ञान गाक्कं च्वन्ह्याः । अले छाय्पियातःगु कलाकृति सौन्दर्यया दृष्टिकोणं अतिकं उत्कृष्ट दु ।
बज्रयानी बौद्ध दर्शन कथं स्वयंम्भुया लागाय् वायु, अग्नी, पृथ्वी, जल व आकास पञ्चतत्वया प्रतीक कथं बायुपुर, अग्नीपुर, वसुपुर, नागपुर व शान्तिपुर नं दु । महायानी आख्यान कथंया यक्षनीया रुपय् पश्चिम उत्तर कुनय् अजिमा वा हारतीया प्यागोडा शैलीया छतजाः लुँपौ देगः दु । थनहे लिपा दयेकूगु थीथी सँय् गुम्बात खंकेफु । थुगु स्वयंम्भु स्तूपयात अझ आकर्षक व बांलाकेगु कथं यक्व लिपा जुजु प्रताप मल्लयापाखे थः मदुम्ह कला अनन्त प्यारीया नामं व थःगु नामं जःखः अनन्तपुर व प्रतापपुर धकाः शिखर शैलीया तान्त्रिक देगः धस्वाकातःगु दु । स्वयंम्भुया त्वाथः गयाः च्वय्थ्यनेवं न्ह्यनेसं खनेदइगु आकर्षक बज्र आकारया कलात्मक धातु मूर्ति दु, थुकियात शून्यया प्रतीक कथं नालातःगु खः ।
स्वयंम्भुया पूर्व दक्षिणपाखे महामञ्जुश्रीया प्रतीक कथं छगू पवित्र थाय् दुु, गन दँय् दसं श्रीपञ्चमि कुन्हु तःधंगु मेला जुइ । लच्छियंक ससपुजा न्यायेकिगु जुइ थन । गुँला लच्छि स्वनिगःया मनूत सुथ न्हापां थीथी बाजं थानाः मेलाय् वयेगु याइ । अथेहे स्वांयापुन्हि कुन्हु नं थन उलिहे तःजिगु मेला जुइ । झिंनिदँय छक्वः भुइख्यलय् सम्यकदानया उत्सव जुइबले स्वयम्भु भगवानयात मूद्यः खः ब्वनीगु नं परम्परा दु ।