डा. बालगोपाल श्रेष्ठ

मां कृष्णमाया व अबु पूर्णभक्त्त घोरी श्रेष्ठया कोखं बाल गोपाल श्रेष्ठया जन्म सको इन्ला त्वालय् नेपाल संवत १०८० ज्यापुन्हि कुन्हुं जूगु खः । स्कुल इलय् कविता च्वयाः नेपालभाषाया ख्यलय् ताय्तिति यानादीम्ह डा. बालगोपाल श्रेष्ठं नेपालभाषा साहित्यया थीथी विधाय् च्वसा न्ह्याकादीगु दु । हलिमलि (ने.सं. ११०५) च्वखँ मुना वय्‌कःया न्हापांगु सफू खःसा कवि गिरिजाप्रसाद जोशीया बःचाहाकःगु जीवनी (११०७) निगूगु सफू खः । सक्व देय्‌या देवी प्याखं (१११५) संस्कृति विषयय् वय्‌कलं च्वयातःगु अनुसन्धानमूलक सफू ख । वय्‌कःया निगू कविता सफू कुलामय् थ्वयाच्वंगु सः (१११५) व डायरी पानाय् बुयावःगु कविता (११४०) पिदंगु दु । थीथी पत्रपत्रिकाय् बाखं पिथना वैच्वनादीम्ह वय्‌कःया थ्व बाखं खः थ्व बाखं मखु (ने.सं.११२८) बाखं सफू नं पिदंगु दु । ख्वप जुजुपिनि वंशावली (ने.सं.११३६) वय्‌कःया इतिहास विषयया सफू खःसा नेवा संस्कार, संस्कृति नापं सक्व देय्‌या इतिहास कघाःनाच्वंगु अनुसन्धान ग्रन्थ झीगु सक्व देय् : नेवाः समाजया संस्कृति व धर्मकर्मया मानवशास्त्र (ने.सं.११३९) अंग्रेजी भाषां नेपालभाषाय् अनुवाद जुयाः पिदंगु दु । भाषा अधिकारया विषयय् नापं थीथी इलय् च्वयाः उखेंथुखें पत्रपत्रिकाय् पिदनाच्वंगु च्वसुत छथाय् मुनाः नेपालय् जातीय पहिचान व भाषा समान अधिकारया न्ह्यसः (ने.सं.११४३) सफू कथं पिदंगु दुसा समालोचनात्मक च्वसुतय् संग्रह जिगु दापू जिगु धापू (ने.सं.११४३) नं पिदंगु दु ।

डा. बालगोपाल श्रेष्ठया नेवाः जाति, भाषा नापं संस्कार, संस्कृति विषयय् नेपालभाषां बाहेक अंग्रेजी भाषं नं तःगू सफू पिदंगु दु गथे— The Sacred Town of Sankhu, The Anthropology of Newar Ritual, Religion and Society in Nepal Cambridge Scholars Publishing, 2012 -Paperback edition 2013. The Newars of Sikkim Reinventing Language, Culture and Identity in the Diaspora Vajra Books, 2015, आदि खः ।

अथेहे डा. बालगोपाल श्रेष्ठं अनुवाद व सम्पादनया ख्यलय् नं थःगु च्वसा न्ह्याकादीगु दु । श्रीलंकाया न्यंकं बाखं (ने.सं.१११५) व गुंसि घाँय् (ने.सं.११३८) वय्‌कःया अनुदीत कृतित खः । अथेहे वय्‌कलं — ब्वःसल, मित्याः, गं, घितांकिसि आदि नेपालभाषाया साहित्यिक पौ अले न्ह्यबःसा मचापौया सम्पादक जुयाः ज्या यानादीम्ह वय्‌कः इनाप वाःपौया सह–सम्पादक नं जुयादीगु दु । वय्‌कः च्वसापासाया पुलांगु नेपालभाषा खँग्वः धुकू A Dictionary of Classical Newari नांगु कोशया छम्ह सहसम्पादक नापं कम्पाइलर नं खः ।

नेदरल्यान्दया लाइदन विश्वविद्यालयं मावनशास्त्र (आन्थ्रोपोलोजी) विषयय् विद्यावारिधि यानादीम्ह वय्‌कलं बेलायतया अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयय् अनुसन्धानकर्ताया रुपय् ज्या यानादीगु दुसा थौंकन्हय् लाइदन विश्वविद्यालयय् प्राध्यापन यानाच्वनादीगु दु । थ्वहे कथं डा. बालगोपाल श्रेष्ठं नेपाल, भारत, बेलायत, अमेरिका आदि देशय् स्थलगत अध्ययन अनुसन्धानया नापं राष्ट्रिय अन्तरराष्ट्रिय ख्यलय् जुइगु थीथी सम्मेलन, गोष्ठीइ नेवाः जाति, भाषा, संस्कार, संस्कृति विषयय् कार्यपत्र न्ह्यब्वयेगु नं यानादीगु दु ।

थःगु विद्यार्थी इलंनिसें भाषा अधिकारया नितिं संघर्ष याना वैच्वनादीम्ह बालगोपालं नेपालभाषाया आपालं संघ संस्थातय्‌गु नेतृत्व नं यानादीगु दु । गथे — भाषा साहित्य मुंज्या खलः, सक्व (ने.सं.११०२) या संस्थापक नायः, हलिं नेवाः दबू (सन् २०११) या संस्थापक नायः, नेवाः हना सिरपाःया संस्थापक आदि । नेपालभाषाया थीथी साहित्य सम्मेलनय् ब्वति कयाः तःगू सिरपाः त्याकादीम्ह बालगोपालं नेपाल संबत् १११३ य् दकलय् न्हापांगु ठाकुरलाल सिरपा नं त्याकादीगु दु ।

Author: Sanil Sthapit on July 13, 2025
Category: भाषा, लिपि व साहित्य
Tags: , , , , , ,

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Last articles