अबु कृष्णलाल महर्जन व मां राममाया महर्जनया कोखं ने.सं. १०७४ दिल्लाथ्व षष्ठीकुन्हु यल, लुँखुसि त्वालय् तुलसीलाल सिंहया जन्म जूगु खः । वय्‌कः नेपालभाषाया प्राचीन अभिलेख, भाषा, लिपि, साहित्य सम्बन्धी दुग्यंक अध्ययन दुम्ह छम्ह अध्ययता खः । नेपालभाषा एम.ए.या न्हापांगु पुचलय् प्रथम श्रेणीइ प्रथम जुयाः महेन्द्र विद्याभूषणं विभूषित जुयादीम्ह वय्‌कलं २०४१–२०७४ तक निरन्तर रूपं नेपालभाषा विषयया प्राध्यापन यानादिलसा ने.सं. २०६९ निसें २०७३ तक वय्‌कः नेपालभाषा केन्द्रीय विभागया प्रमुख नं जुयादिल । वय्‌कःया मौलिक, सहलेखन तथा सम्पादनय् पिदंगु कृति थुकथं दु —

मौलिक कृति —

नेपाल ऋतुपौया च्वसु–धलः (वि.सं २०३२, सम्पादक : काशीनाथ तमोट), विदेशी विद्वान् व नेपालभाषा–वि.सं. २०३४), नेपाल भाषाया प्यांगां भाषिका (ने.सं. १११२), नारदस्मृती दिव्य परीषा (ने.सं. ११२८), तन्त्राख्यान (ने.सं. ११२९), नेवाः लोकवात्ता (ने.सं. ११३० संयुक्त लेखन), सक्व वज्रजोगिनीया शान्ति–स्वस्ति–सफू (ने.सं. ११३६), जलद्यःया निगू थ्यासफू (ने.सं. ११४३) ।

सम्पादन —

भक्तप्रसाद ब्यांया नेपाः चाःहिला (लेखक : कमलमणि दीक्षित वि.सं. २०५६), चिन्तामनि अंगुलिया खँ (लेखक ऋद्धिनरसिंह मल्ल, ने.सं. ११२२), कात्तीप्याखंया छुं अंश (लेखक : श्रीनिवास मल्ल, योगनरेन्द्र मल्ल, ने.सं. ११२४), नेपालभाषा– ५, ६, ७ (जर्नल ने.सं. ११३०, ११३५, ११३६ क्रमिक), नेवाः लोकसाहित्य–संयुक्त लेखन, ने.सं. ११३७), लुमन्ति–पौ (रजत जयन्ती विशेषांक ने.सं. ११३८), श्रीलंकाया न्यंकं बाखं (अनु : बालगोपाल श्रेष्ठ ने.सं. १११५) , A Dictionary of Classical Newar  -Kathmandu; Kasa Pasa , Complier and Assistant Editor, 2000AD आःतकया दुने थ्वय्‌कःपाखें सम्पादित, सहलेखन व एकललेखनं १९गू सफू व जर्नल पिदनेधुंकूगु दु । अथेहे थीथी पत्रिकाय् थ्वय्‌कःया अनुसन्धानात्मक व साधारण लेख नं पिदनेधुंकूगु दु ।

पुलांगु नेपालभाषाय् नुगः क्वसाःम्ह भाजु तुलसीलाल सिंहं थ्व विषयया तःगू परियोजनाय् नं ज्या यानादीगु दु । गथे— सन् १९८५ निसें च्वसापासा अन्तर्गत A Dictionary of Classical Newari खँग्वःधुकू निर्माण परियोजनाय् खँग्वःधुकू निर्माणया अन्तिम ईतक ज्या यानादिल ।

अथेहे यल महानगरपालिकापाखें चूलाःगु परियोजनाय् संयोजक व प्रमूख अनुसन्धाताया रूपय् यल महानगरपालिका दुने उखेंथुखें लानाच्वंगु पुलां–पुलांगु अभिलेख अध्ययन यानाः करिब १००० पाः अभिलेख देवनागरी लिपिं लिप्येन्तर यानादिल । थ्वहे झ्वलय् यल महानगरपालिका वडा २८ या आर्थिक ग्वाहालिं जलद्यः सम्बन्धित निगू थ्यासफू सम्पादन यानाः पिथनेत ताःलात । थःगु प्राध्यापनया झ्वलय् नं भाजु तुलसीलाल सिंहं आइ.ए, बीए. व एम.ए. तगिंया नेपालभाषाया पाठ्यक्रम दयेकेगु व समसामयिक पाठ्यक्रम सुधार

यायेगु ज्याय् थीथी पदय् च्वनाः ज्या यानादीगु जक मखु वि.सं. २०७८ य् यल महानगरपालिकां आधारभूत तगिमय् नेपालभाषा विषय नं अनिवार्य पठनपाठन यायेगु तातुनाः स्थानीय पाठ्यक्रम निर्माण समितिइ वय्‌कःयात सहसंयोजक व पाठ्यसफू च्वयेगु ज्याय् संयोजक नियुक्त याःगु जुल ।

थ्वय्‌कःया संयोजकत्वय् कक्षा नर्सरी, एलकेजी, यूकेजी, १, २ व ३ या सफू तयार जुइधुंकूगु दु । सामाजिक व भाषिक संस्थाय् नं थ्वय्‌कः उलि हे सकृय जुयादीगु दु । थ्वय्‌कः यलया ज्यापु समाजय् ने.सं. ११३० निसें आःतक मदिक्क पार्षद, सल्लाहकार जुयाच्वनादीगु दु । लोकसाहित्य परिषदय् (वि.सं. २०७४—७९) न्वकू जुयाः व मोतिलानी सिरपा समितिइ नं न्वकू जुयाः क्रियाशील जुयादीगु दु ।

अबु लक्ष्मीकृष्ण श्रेष्ठ व मां तुलसीमाया श्रेष्ठया कोखं बि.सं. २०१९ असोज २४ कुन्हु मध्यपुर थिमि न.पा ४, ख्वपय् जन्म जूम्ह खः कवि भाजु तेजकृष्ण श्रेष्ठ । नेपालभाषा साहित्यया आधुनिक कविताया क्षेत्रय् लिपांगु पुस्ताया कविपिनि झ्वलय् कवि तेजकृष्ण श्रेष्ठ उदयीमान कवि खः । भक्तपुर साहित्यिक समाजया आजिवन दुजः भाजु तेजकृष्ण श्रेष्ठ कविता व गजल च्वज्याय् सक्रिय जुयाः न्ह्यज्याना च्वनादीम्ह कवि खः । वय्‌कःया पिदंगु साहित्यिक कृति जीवन छु खः ने.सं.१११९ य् पिदंगु खः ।

पत्रकार तेजनारायण महर्जनया जन्म अबु अष्टनारायण महर्जन व मां अष्टमाया महर्जनया कोखं वि.सं. २०३४ असार १३ गते येँया भिंद्यःत्वालय् जूगु खः । नेपालभाषाया न्हिपौ नेपालभाषा टाइम्सय् सम्पादक जुयाच्वनादीम्ह वय्‌कः नेपालभाषाया न्हिपौ सन्ध्या टाइम्सया पिदंगु दँ निसें हे नेपालभाषाया पत्रकारिता ख्यलय् ज्या याना वयाच्वनादीम्ह खः ।

नेपालभाषा, नेवाः संस्कृति, नेवाः व्यक्तित्वपिनि बारे तःपु च्वसु च्वयादी धुंकूम्ह वय्‌कलं बाखं नं च्वयादी ।

वय्‌कःया बाखं, अनुवाद बाखं थाय्‌भु, शुक्रवाःया तँसापौ आदिइ पिदंगु दु । अथेहे वय्‌कलं खस नेपाली भाय् न्हिपौ नागरिक, काठमाडौं प्रेस डट कमय् नं नेवाः संस्कृति, नेपालभाषा सम्बन्धी तःपू लेख पिथनादीगु दु । वय्‌कलं च्यानल नेपाल टेलिभिजनपाखें प्रशारण जुइगु नेपालभाषा बुखँ य् नं सहसंयोजक जुयाः ज्या यानादीगु दु । अथेहे वय्‌कःया किपूया थीथी सम्पदाया किपासहित संक्षिप्त परिचय दुगु सफू सम्पदा संरक्षणमा कीर्तिपुर नगरपालिका पिदंगु दु । अथेहे वि.सं. २०७२ सालया तःभुखाचं क्षति स्वयम्भूया कर्मराज महाविहार पुनर्निर्माण सम्बन्धी वृत्तचित्र नं वय्‌कःया निर्देशनय् दयेकूगु दु ।

न्हू पुचः व उपकारी पुचःया सचिव जुयादीधुंकूम्ह वय्‌कः नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूया केन्द्रीय ल्यू दांभरिं व सभ्यता नेपाःया सचिव जुयाच्वनादीगु दु । दँय्‌दसं तःजिक जुइगु नेपालभाषा साहित्य नखःया न्हापांगु निसें प्यंगूगु संस्करण तक वय्‌कःया संयोजकत्वय् जूगु खः । वय्‌कःयात ने.सं. ११४२ ज्यापु सांस्कृतिक विकास कोषपाखें ज्यापु प्रतिभा पुरस्कार लःल्हाःगु खः ।

मां शारदादेवी व बौ निरञ्जनलाल ग्वंगःया क्वखं ने.सं. १०५६ बछलागा (वि.सं. १९९३ मार्ग ८ गते) ख्वपया सूर्यविनायकय् तेजेश्वरबाबु ग्वंगःया जन्म जूगु खः । वय्‌कलं स्कूलया विद्यार्थीकाल निसें नेपालभाषाय् च्वसा न्ह्याकादीगु खः । भाजु तेजेश्वरबाबु ग्वंगः नेपालभाषाया निबन्ध ख्यलय् थःगु बिस्कं प्रभाव त्वःतेफुम्ह छम्ह अग्रज निबन्धकार खः । आत्मपरक शैली च्वयातःगु वय्‌कःया निबन्धय् व्यंग्यया नापं बौद्धिकतां नं उलि हे थाय्‌कयाच्वंगु दइ । वय्‌कःया दकलय् न्हापांगु च्वसु साहित्य व साहित्यकार निबन्ध ने.सं. १०७४ स धर्मोदय लय्‌पतिइ पिदंगु खः ।

वय्‌कःया निबन्ध सफू संस्कृतिया पलं ने.सं. १११९ स पिदंगु खः । नापं नेपालभाषाय् निबन्ध मुना कथं पिदंगु पुजाभः (ने.सं. १०८३), मूसः निबन्ध ने.सं. १०८४), खाखेँ पुचः नगू (ने.सं. १०८८), मतजः (ने.सं. ११०१) नेपालभाषा निबन्ध पुचः (ने.सं. ११०३) सफुलिइ वय्‌कःया निबन्ध दुथ्याः । वय्‌कलं नेपालभाषाया नापं नेपाली व अंग्रेजी भासं नं च्वयेगु यानादी । अथेसां नेपालभाषा व नेपाली भाषाय् तेजेश्वरबाबु ग्वंगः निबन्धकार कथं नां जाः । वय्‌कःयात ने.सं. १११४ य् ठाकुरलाल सिरपाः व ने.सं. ११४२ य् दान्यहिरा सिरपाः बियाः हंगु खः । नापं प्रबल गोरखा दक्षिणबाहु (चतुर्थ)पाखें वय्‌कः विभूषित जुइधुंकूगु दु ।

स्वनिगलं पिनें पिदंपिं नेपालभाषाया भाषिक अभियन्तापिं मध्ये भाजु तोरेन्द्रमानसिंह प्रधान नं छम्ह खः । वय्‌कःया जन्म बि.सं.१९८८ इ कोइलाबासय् जूगु खः । वय्‌कःया मांया नां गणेशकुमारी व बाःया नां गजेन्द्रमानसिंह प्रधान खः । वय्‌कःया थाय्‌बाय् बगलामुखी मार्ग विराटनगर खः ।

वय्‌कः आवद्ध जुयादीगु संस्था थुकथं जुल – झी पुचः विराटनगर (संस्थापक संयोजक), गणेशमानसिंह फाउण्डेसन विराटनगर (संस्थापक नायः), नेपाल क्षयरोग निवारण संघ, मोरङ (नहपायाम्ह नायः) लिसें मेमेगु नं यक्व संघसंस्था ।

महाकवि चित्तधर ‘हृदय’जुं थुलिंचा (ने.सं १०७४) धकाः नां तयादीगु थ्व कविता संग्रहया नेपालभाषा काव्य ख्यलय् छगू बिस्कंगु थाय् दु । महाकवि चित्तधर हृदयजुं वैकुण्ठप्रसाद लाकौल व वय्‌कःया पासापिं अर्थात् नेपालभाषां कविता च्वयेगु अभ्यास यानाच्वंपिं थुगु इलय्‌या मातृभाषाप्रेमी युवा विद्यार्थीपिंत  थुलिंचा पुचः धकाः नां बियादीगु खः । थ्वहे थुलिंचा पुचःया काव्य साधनाया उपज खः थुलिंचा कविता संग्रह । थथे थ्वय्‌कःपिसं उगु इलय् च्वःगु आपालं कविता तत्कालीन राणाशासकपिनिगु डर त्रासं गुलिं थःपिसं हे छ्वयेका छ्वल सा गुलिं सुचुकेगु यायां थुखेलाः उखेला मदयावन । लिपा प्रजातन्त्र स्थापना जुसेंलि चित्तधर हृदयजुं थ्व थुलिंचा पुचःया उखें थुखें लानाः ल्यनाच्वंगु ल्यंपुल्यंगु कविता मुनाः थुलिंचाया नामं तारा लाकौल येँ पाखें पिकयादिलः । थुलिंचा पुचःया हे छम्ह मत्यवं मदुम्ह पासा कृष्णलाल डंगोल (१०२६–१०४७)या स्मृतिइ समर्पण यानातःगु थ्व सफूयात निद्याय् ब्वथलातःगु दु ।

न्हापांगु द्याय् वैकुण्ठप्रसाद लाकौलया झिंच्यापु कविता दुथ्यानाच्वंगु दुसा सफूया निगूगु द्याय् वय्‌कःया पासापिं कृष्णलाल, शंकरलाल श्रेष्ठ, विक्रमानन्द वैद्य, गोरक्षबहादुर, भवानीभक्त सिंह, चूडानन्द वैद्य, बद्रीमान (इन्दुनाद), व पूर्णनारायण प्रधानजुपिनिगु कविता दुथ्यानाच्वंगु दु । बांलाक ह्वयेमलाकं झ्वाःजुयाः उखेंथुखें लाःपि तत्कालिन मातृभाषाप्रेमी युवा विद्यार्थीपिं — श्री बद्रिमानजु, श्री विक्रमानन्द, श्री गोरक्षबहादुर, श्री चूडानन्द, श्री पूर्णनारायण, श्री भवानीभक्तसिंह आदिपिनिगु कविताय् नं पृथक विशेषता जा दैगु हे जुल, परन्तु शंकरलालजुयागु सुकुमार भावनां पाठकपिन्त विशेष आकर्षित याः ।

थथे हे मातृभाषा अनुराग, सुधारवादी भावना, देशभक्ति, उपदेशात्मक प्रवृति थुगु काव्यया छगू पक्ष जूगु दुसा सौन्दर्य उपासना कल्पनाशीलता स्वतन्त्र विषय चयन आदि मेगु पक्ष जूगु दु । थ्वहे कथं थुलिंचा कविता संग्रह नेपालभाषा साहित्यया वर्तमान युगया काव्य लिसे योगवीरसिं कालया काव्य प्रवृत्ति विद्यमान जूगु कविता संग्रह खः ।

महाकवि चित्तधर ‘हृदय’जुं थुलिंचा (ने.सं १०७४) धकाः नां तयादीगु थ्व कविता संग्रहया नेपालभाषा काव्य ख्यलय् छगू बिस्कंगु थाय् दु । महाकवि चित्तधर हृदयजुं वैकुण्ठप्रसाद लाकौल व वय्‌कःया पासापिं अर्थात् नेपालभाषां कविता च्वयेगु अभ्यास यानाच्वंपिं थुगु इलय्‌या मातृभाषा प्रेमी युवा विद्यार्थीपिंत  थुलिंचा पुचः धकाः नां बियादीगु खः । थ्व हे थुलिंचा पुचःया काव्य साधनाया उपज खः थ्व थुलिंचा कविता संग्रह । थथे थ्वय्‌कःपिसं उगु इलय् च्वःगु आपाल. कविता तत्कालिन राणाशासकपिनिगु डर त्रासं गुलिं थःपिसं हे छ्वयेका छ्वलसा गुलिं सुचुकेगु यायां थुखेलाः उखेलाः मदयावन । लिपा प्रजातन्त्र स्थापना जुसेंलि चित्तधर हृदयजुं थ्व थुलिंचा पुचःया उखें थुखें लानाः ल्यनाच्वंगु ल्यंपुल्यंगु कविता मुनाः थुलिंचाया नामं तारा लाकौल येँ पाखें पिकयादिल । थुलिंचा पुचःया हे छम्ह मत्यवं मदुम्ह पासा कृष्णलाल डंगोल (१०२६–१०४७)या स्मृतिइ समर्पण यानातःगु थ्व सफूयात निद्याय् ब्वथलातःगु दु । न्हापांगु द्याय् वैकुण्ठप्रसाद लाकौलया झिंच्यापु कविता दुथ्यानाच्वंगु दुसा सफूया निगूगु द्याय् वय्‌कःया पासापिं कृष्णलाल, शंकरलाल श्रेष्ठ, विक्रमानन्द वैद्य, गोरक्षबहादुर, भवानीभक्त सिंह, चूडानन्द वैद्य, बद्रीमान (इन्दुनाद), व पूर्णनारायण प्रधानजुपिनिगु कविता दुथ्याना च्वंगु दु । बांलाक ह्वयेमलाकं झ्वाःजुया उख्यंथुख्यं लाःपि तत्कालिन मातृभाषा प्रेमी युवा विद्यार्थीपिं — श्री बद्रिमानजु, श्री विक्रमानन्द, श्री गोरक्षबहादुर, श्री चूडानन्द, श्री पूर्णनारायण, श्री भवानीभक्तसिंह आदिपिनिगु कविताय् नं पृथक विशेषता जा दैगु हे जुल, परन्तु शंकरलालजुयागु सुकुमार भावनां पाठकपिन्त विशेष आकर्षित याः । थथे हे मातृभाषा अनुराग, सुधारवादी भावना, देशभक्ति, उपदेशात्मक प्रवृति थुगु काव्यया छगू पक्ष जूगु दुसा सौन्दर्य उपासना कल्पनाशीलता स्वतन्त्र विषय चयन आदि मेगु पक्ष जूगु दु । थ्वहे कथं थ्व थुलिंचा कविता संग्रह नेपालभाषा साहित्यया वर्तमान युगया काव्य लिसे योगवीरसिं कालया उदेशात्मक प्रवृत्ति विद्यमान जूगु संक्रमणकालया कविता संग्रह खः ।

दयाबहादुर खड्गी साहित्यिक ख्यलय् दया खड्गी बेचैन कथं परिचितम्ह खः । वय्‌कःया जन्म ने.सं १०८४ इ जूगु खः । थ्वय्‌कः साहित्यया तःगू विधा अर्थात् बाखं, कविता, गजल, हाइकु च्वज्याय् नेपालभाषाया नापं नेपाली भासं नं च्वसा न्ह्याकादीम्ह स्रष्टा खः ।

थ्वय्‌कलं नेपालभाषाया बाखं ख्यलय् भावनाया छगू न्हूगु संसार (ने.सं १११२), आशंका (ने.सं ११२६), जीवनया लँपुइ (ने.सं ११३४) थेंज्याःगु सामाजिक यथार्थवादी बाखं सफू पिकयाः नेपालभाषाया न्हूबाखंयात चकंकेगु ज्या यानादीगु दुसा जि व जिगु यात्रा (ने.सं १११८), इलं बुइकूगु चिनाखँ (ने.सं ११२४) थेंज्याःगु आधुनिक कविता संग्रह पिकयाः थौं थम्हं यात्रा यानाच्वंगु समाजया यर्थाथता बोध यायेगु ज्या यानादीगु दु । दया खड्गीया च्वसा हाइकु व गजल विधाय् नं उलि हे जः । छम्ह हाइजिनया रुपय् वय्‌कलं नेपालभाषाय् ने.सं १११९ निसें ११२३ दुने सच्छिकू हाइकु, न्यय्‌कू हाइकु, तकुस्वां यानाः स्वंगू हाइकुया सफू पिकयादीगु दु । गजलया ख्यलय् मतिनाया लँपुइ (ने.सं ११२१) सफू पिकयाः थःत गजलकार कथं नं म्हसीके बियादीगु दु । गजल लेखनय् दयाजु मतिनाया म्ये हालीम्ह स्रष्टा कथं न्ह्यलूसां समग्र रुपय् थ्वय्‌कः थौंया समाजय् विद्यमान मज्यूगु मभिंगु प्रति विरोध याइम्ह व सकारात्मक परिवर्तन प्रति आशक्तम्ह गजलकार कथं थःत म्हसीके बियादीगु दु ।

दयाजुं मेमेगु भाषाया बाखं गथे – प्रेमचन्दया न्यापु बाखं, रवीन्द्रनाथ टैगोरया निपु बाखं थःगु भाषां हीकाः नेपालभाषाया ब्वमिपिंत मेमेगु भाषाया बाखं म्हसीके बियादीगु दु । अथेहे वय्‌कलं न्हू प्रतिभा, नेवाः हाइकु मुना थेंज्याःगु सफू, मणिगल लय्‌पौ थेंज्याःगु पत्रिकाया सम्पादन व थीथी भाषिक साहित्यिक संस्थाय् आवद्ध जुयाः नेपालभाषा साहित्य थपू यायेगु निंतिं आपालं ज्या यानादीगु । वय्‌कःया थज्याःगु हे ज्यायात कदर यानाः वय्‌कयातः थीथी संस्थां थीथी सिरपाः गथे— न्हूगु विश्वभूमि, विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन गुथि, लुमिन नेपालभाषा सिरपाः आदि देछाःगु दु ।

थौंकन्हय् अमेरिकाया ओरेगनय् च्वंच्वनादीम्ह दयारत्न शाक्य मां तेजमाया व बौ मोतिकाजि शाक्यया कांछाम्ह काय कथं सन् १९५१ नोभेम्बर ९ शुक्रबाः कुन्हु येँय् न्यतय् जन्म जूगु ख । नेपालभाषा व नेवाः संस्कृति च्वन्ह्याकेगु व विश्वय् न्यंकेगु ज्याय् थःत मदिक्क फ्याना वैच्वनादीम्ह दरशा नामं नं म्हसिका दुम्ह दयारत्न शाक्य नेवाः आन्दोलनय् छम्ह न्ह्यथनेबहम्ह व्यक्तित्व ख ।

अमेरिकाया ओरेगन विश्वविद्यालय व नेपाःया त्रिभुवन विश्वविद्यालयं नेपालभाषाया भाषाविज्ञान, व साहित्यय् स्नातकोत्तर यानादीम्ह दयारत्न शाक्य छम्ह तःगू भाषाया विज्ञ नापं बहुआयामिक व्यक्तित्व खः । अनुसन्धाता, भाषाविद्, च्वमि व शिक्षकया नापं दोभाषे व अनुवादक जुयादीम्ह वय्‌कलं अमेरिकाया थीथी कलेजय् ब्वंकेगु लिसें छम्ह स्वतन्त्र शिक्षक जुयाः तःम्ह विदेशी विद्वानतय्‌त खय् भाय् व नेपालभाषा नापं नेवाः संस्कृति स्यनेगु यानादीगु दु । अथेहे थीथी अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन व गोष्ठीइ नेपालभाषा व नेवाः संस्कृति सम्बन्धी शोधपत्रत न्ह्यब्वयेगु नापं आपालं ज्याझ्वःत नं यानादीगु दु ।

भाषाविद् दरसाजुं नेपालभाषा व अंग्रेजी भाषं थीथी सफू पिथनादीगु दु । वया प्वाथय् दु (ने.सं ११२८) वय्‌कःया न्ह्थनेबहःगु सफू ख । थुगु सफुलिइ वयकःया नेपालभाषाया भाषिक विशेषतायात कया च्वयातैदीगु च्वसुत मुनाच्वंगु दु । अथेहे वय्‌कलं च्वयादीगु नेपालभाषा सम्बन्धी मेमेगु सफू खः— Newa Bhaye Learner (ने.सं. ११३१)। नेपाल भाषा शिक्षा (ने.सं १११८) व बन्दीपुरया नेपाल भाषा (ने. सं. १११४), The Bandipur Dialect of Nepal Bhasha – 2021 AD) आदि ।

नेवा संस्कृतिइ नं उतिकं ल्हाः च्वजाःम्ह वय्‌कःया इल्हन सम्यक (ने.सं. ११०१) झिंनिदँया सम्यक महादान पर्व (ने.सं. १११३) सफू नं पिदंगु दु । वय्‌कलं बौद्ध भिक्षु महाप्रज्ञाया बौद्ध ऋषि महाप्रज्ञाया आत्मकथा १, २, ३ खण्ड ने.सं. ११०३,११०५,११०९ संपादन यानादीगु दु । सफू च्वयेगुली जक मखु सम्पादनया ज्याय् नं उलि हे मन क्वसाःम्ह दयाजुं धर्मोदय थुजागु पत्रिकाया संपादन यायेगु लिसें मेमेगु पत्रपत्रिकालिसें नेवाः विज्ञान थेंज्याःगु अन्तरराष्ट्रिय जर्नल पिथनादीगु दु । वय्‌कः ल्इब् या लसकुस (२००१) पौ पिथनाया नं दुजः खःसा वय्‌कःया सम्पादनय् ध्ल्इ या दँपौ हलिं नेवाः नं पिदंगु दु । दयारत्न शाक्य नेपाः तथा नेवाःनाप सम्वन्धित थीथी संस्थाय् आवद्ध जुयाः नं नेपाली जनता व नेवाः जातिया नितिं ज्या यानादीम्ह छम्ह न्ह्यलुवा नं खः ।वय्‌कः नेवाः अर्गनाइजेसन अफ अमेरिका ९ल्इब्० (ई.स२००१–०६) या संस्थापक न्वकु खः । थौंकन्हय् हलिं नेवा दबू (WNO) या आजीवन संरक्षक कथं सम्मानित वय्‌कः उगु संस्थाया छम्ह संस्थापक दुजः नं खः । वय्‌कःया हे कजिसुइ सन २०१८य् हलिं नेवाः दबूया ग्वसालय् येँ तःजिक निक्वःगु विश्व नेवाः सम्मेलन क्वचाःगु खः ।

बा देवरत्न शाक्य व मां मोहनमाया शाक्यया क्वखं यलया नकःबही लाछीइ ने.सं १०९० (वि.सं. २०२६ श्रावण २६)य् साहित्यकार दर्वेरत्न शाक्य बूगु खः । वय्‌कःया मेगु म्हसीका मंगलमान शाक्य खः । स्वनिगः साहित्य पालाःया छ्याञ्जे भाजु शाक्यं थीथी पत्रिका (आखे स्वलापौ, ने.सं. ११०८) सम्पादन यानादीगु नापनापं इलय् ब्यलय् नेपालभाषाया थीथी पत्रिकाय् थःगु साहित्यिक सृजना चिनाखँ, बाखं, च्वखं पिथना झायाच्वनादीगु दु । वय्‌कःया न्हापांगु च्वसु राजामति वापतिइ ने.सं. ११०६ य् पिदंगु च्वखँ छगू गफ छु च्वयेगु बारे खः ।