आनन्द जोशीया कविता, कविताया ताल्जुइ नांगु सफू आधुनिक कवि आनन्द जोशीया स्वंगूगु कविता संग्रह खः तर थ्व संग्रह न्हापालिपा स्वयाः भचा बिस्कंगु संग्रह खः । ने.सं ११२७ स रुवरिक येँ पाखें पिदंगु थ्व सफुलिइ आनन्द जोशीया कविता यात्राया झ्वलय् ने.सं १०८३ —१०९६ य् रचना जूगु तर न्हापायागु कविता संग्रह विस्थापित जि जि मखु व कोशल्वहं संग्रहय् दुमथ्याःगु कविता दुथ्याकातःगु दु । थ्व बाहेक सफूया शिर्षकय् घानाच्वंगु कविताया ताल्जुइ धैगु खँपुयात सार्थकता बीकथं गुम्ह समक्षिकपिनिगु, कवि आनन्द जोशीया कविता सम्बन्धी समिक्षात्मक विवेचना नं दुथ्याकातःगु दु । थुकी दुथ्याःपिं समिक्षकपिनिगु धापू कथं कवि आनन्द जोशी थः म्वानाच्वनागु ईया छगू दस्तावेज खः, विद्रोहया छगू सः खः । उकिं वय्क:या कविताया अध्ययन मजुइकं समकालीन कविताया अध्ययन पूवनी मखु ।
बौ रुद्रकृष्ण कर्माचार्य व मां बेखामाया कर्माचार्यया क्वखं ने.सं. १०६९ यलया इलालखु इबहालय् साहित्यकार भाजु आनन्दकृष्ण कर्माचार्यया जन्म जूगु खः । नेपालभाषाया साहित्य ख्यलय् वय्कःयात आनन्द भूमि कथं म्हस्यू । नेपालभाषा विषय कयाः एम.ए तक ब्वँज्या यानादीधुंकूम्ह भाजु भूमिया भाषा साहित्य ख्यलय् मू विधा कविता व निबन्ध खः । थीथी पत्रिकाय् थःगु मांभाय् नेपालभाषाय् कविता व निबन्ध च्वयाः पिथना झायाच्वनादीम्ह कर्माचार्यया न्हापांगु कविता छंगु लुमन्ति ने.सं. ११०५ खःसा व हे दँय् छंगु लुमन्ति नामं हे चिनाखँ मुना सफू नं पिथनादीगु दु । अथेहे वय्कःया मां बौपिंत लुमंकाः छिमिगु लुमन्ति नं पिदंगु । छगू इलय् वय्कः लोकसाहित्य परिषदया न्वकु नं जुइधुंकूम्ह खः ।
भाजु आनन्दमुनि बज्राचार्य बौ सिद्धिमुनि बज्राचार्य व मां कदमकुमारी बज्राचार्यया कोखं ने.सं. १०८६ स येँय् झोछेँ त्वालय् जूगु खः । ने.सं.११०२ स शान्तिविजय नांया पत्रिकाय् दकलय् न्हापां वय्कःयागु लुमन्ति मखु नांया कविता प्रकाशित जूगु खः । वय्कःया प्रकाशित कृति ई झीगु खः (बाखं पुचः ने.सं.११०३) खः । भाजु बज्राचार्यं नेपालभाषा सहित्यय् निबन्ध, बाखं व कविता च्वयेगु यानादी । वय्कः बुलुमि दँ पौया सम्पादक नं जुयादीधुंकूगु दु ।
येँया किलागः त्वालय् ने.सं. १०५४ य् मां चन्द्रमाया तुलाधर व अबु मोहनसिद्धि तुलाधरया कोखं जन्म जूम्ह आनन्दसिद्धि तुलाधर नेपालभाषाया छम्ह प्रगतिशील च्वमि खः । थ्वय्कःया साहित्यिक पलाः नच्चागु वैशय् हे न्ह्याःगु खः । ने.सं. १०७२–७३ साल पाखे थाय्मदु त्वालय् डा. कमलप्रकाश मल्ल, गम्भीमान मास्के, डा. हेरम्बबहादुर राजभण्डारी, अच्युतबहादुर राजभण्डारी, विश्वम्भरमान प्रधान लगायतया ल्याय्म्हपिसं न्ह्याकूग नेपाल विद्यार्थी साहित्य मण्डलया प्रभावं थम्हं नं च्वसा न्ह्याकादीगु खः । ने. सं. ११४० य् थ्वय्कःया बाखं, चिनाखं व लुमन्ति मुना सफू लिजः पिदंगु दु । थुगु सफुतिइ थः ल्हासा वनाबलय्या दुग्यंगु लुमन्ति च्वयाः न्ह्यब्वयादीगु दु, गुगु ल्हासा नेवाःतय्गु छगू दस्तावेज जूगु दु धाःसां छुं पाइमखु ।
बौद्ध धर्मय् नुगः क्वसाःम्ह थ्वय्कःया च्वसुइ बुद्ध शिक्षाया किचः लानाच्वंगु खंकेफइ । थ्वय्कःया बाखनं समसामयिक सामाजिक चित्रण यानाः ब्वमिया नुगलय् सकारात्मक सन्देश बिइत ताःलाःगु दु । थ्वय्कलं बाखं व चिनाखँया माध्यमं धार्मिक व सामाजिक अन्धपरम्पराया बिरोधय् आत्मचेतनां खंगु व स्वअनुभुतिं प्राप्त जूगु बिचाःयात प्वंकेगु यानादीगु दु । थ्वय्कःया हृदय परिवर्तन नांगु बाखं ने.सं. ११४२ स लुम्बिनी बौद्ध विश्वविद्यालयपाखें जूगु बौद्ध बाखं प्रतियोगिताय् न्हाप लाःगु खः । थ्वय्कल ने.सं ११४३ कौलागा त्रयोदशीइ अनित्य थ्व संसारं थःगु नश्वर देह त्याग यानादिल ।
स्वनिगलं पिनें पिदंपिं नेपालभाषाया भाषिक अभियन्ताया नापं सांस्कृतिक अभियन्तापिं मध्ये भाजु आनन्दसुन्दर श्रेष्ठ नं छम्ह खः । वय्कः तनहुं जिल्लाया सु.न.पा. वडा नं ४ दलेगौडाय् च्वनादी । वय्कः नेवाः भाय्, कला, साहित्य, संस्कृतिया संरक्षण व सम्बद्र्धनया ज्याय् सदां क्रियाशिल जुयादीम्ह व्यक्तित्व खः ।
ने.सं. ११३५ य् ख्वपया कुतः पिकाकःया लुखां पिदंगु आपुलुखं लूगु निभाः रोशनकुमार राजभण्डारीं च्वयादीगु गजल संग्रह खः । थ्व संग्रहय् ६० पु गजल दुथ्यानाच्वंगु दु । थुकी अप्वः धयाथें राजनैतिक विसंगति, विकृति न्हंकेमाःगु, देशय् हिउपाः हयेमाःगु लिसें समाजया थीथी विसंगतिया चित्रण दुगु गजल दुथ्यानाच्वंगु दु ।
भाजु आर.एस. दोस्तया नामं नेपालभाषाय् चिनाखँ, बाखं, प्याखं च्वयादीम्ह भाजुया वास्तविक नां रामशंकर शर्मा राजोपाध्याय खः । येँय् न्हाय्कंत्वालय् ने.सं. १०५४ स जन्मजुयादीम्ह वय्कःया बौया नां जगतेश्वरराज शर्मा राजोपाध्याय व मांया नां प्राणेश्वरीदेवी शर्मा राजराजोपाध्याय खः । संस्कृतय् बि.ए. शास्त्री यानादीम्ह भाजु दोस्तया नेपालभाषाय् न्हापांगु रचना इताः नांया चिनाखँ थौंकन्हे पत्रिकाय् ने.सं.१०७३ स पिदंगु खः । भाजु दोस्तजुया पिदंगु कृति खः नुगः किपा (कविता, ने.सं.१०८१) खः ।
वय्कलं ने.सं १०७५ स पिदंगु ब्याहांचुलि नांया पत्रिकाया सम्पादन यानादीगु दु ।
आर. मानन्धरया नामं साहित्य च्वज्या यानादीम्ह भाजुया खास नां राजेन्द्र मानन्धर खः । वय्कः ने.सं. १०८६ कछलाथ्व ९ कुन्हु बौ बिष्णुबहादुर मानन्धर व मां सुनिरा मानन्धरया कोखं बूम्ह खः । ल्याय्म्हया बैंसं निसें हे वय्कलं कविता, म्ये, आदि यक्व हे पत्रपत्रिकाय् निरन्तर रुपं च्वयाः वैच्वनादीगु दु । वय्कः नेपालभाषा, नेपाली व अंग्रेजीया थीथी पत्रपत्रिकाय् स्तभ लेखनय् नं सक्रिय् जुयाच्वनादीगु दु । वय्कलं जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठयागु व्यक्तित्व व कृतित्वयात यक्व हे मेहनत व अध्ययन अनुसन्धान यानाः सीडी पिथनादीगु दु । छगू इलय् इनाप वाःपतिइ वय्कलं धकिं दुने धकिं पिने नांगु स्तम्भ अन्तर्गत निरन्तर समसामयिक च्वसु च्वयेगु यानादीगु खः ।
वय्कः शब्द संयोजन (पूर्णांक १२१, दुर्गालाल श्रेष्ठ विशेषांक)या पाहां सम्पादक, The Blossoms of sixty Four Sunsets नांगु दुर्गालाल श्रेष्ठया नेपालभाषा कविताया अंग्रेजी अनुवादय् ग्वाहालिमि व दुर्गालाल श्रेष्ठया कविता मुनाया (साझा प्रकाशन) सम्पादक नं खः । वय्कःया पिदने धुंकूगु सफू थुकथ दु— कुलांया थिया (काव्यिक निबन्ध), क्षितिजको स्पर्श (कुलांया थियाया खस भाषाय् भाय्हिलाः ), कविया बाखं कविया भासं (साहित्यकार दुर्गालाल श्रेष्ठया जीवनी ) । बहुमुखी व्यक्तित्व भाजु आर. मानन्धरया दर्शन साहित्य च्वयेगुलिइ तसकं हे मन क्वसाः । वय्कःया चिचीहाकःगु काव्यया दुने नं यक्व हे गहन दर्शन सुलाच्वंगु दइ । वय्कःया छपु छपु कवितां मनूया मन मस्तिष्कयात दुने थ्यंक प्रभाव लाकी ।
वय्कःया कुलांया थिया सफू नेपालभाषाय् काव्य व निबन्ध बिधा छथाय् ल्वाकज्याःगु न्हूगु बिधा जुयाव्यूगु दु ।
आलः तनी मखु सफू भाजु सुन्दर मधिकर्मिं च्वयादीगु न्हू चिनाखँ मुना खः । मत कलांलि प्रकाशन ख्वपं ने.सं. १०९९ य् पिदंगु थ्व सफुलिइ २१ पु न्हू गद्य चिनाखँ दु । ४८ पौ दुगु थ्व चिनाखँ मुना दुने दुथ्याःगु कविताय् उपमा व प्रतिकया प्रयोगय् थुलि विविधता दु कि छझ्वः पतिकं पाःगु छगू मेगु हे प्रतीक व बिम्ब छ्यलाः तःगु दु ।
आशंका श्रामणेर सुदर्शनं च्वयादीगु स्वंगू अंकया नाटक खः । थ्व सफू थीगु जः प्रकाशन १०/६७ असं त्वाः कान्तिपुरपाखें ने.सं. १०९१ पोहलागाय् पिदंगु खः । थ्व नाटक पृथ्वीनारायण शाह स्वयां नं न्हापा गोरखाया शासक वीरभद्र व किजा रणदुल्ली शाह दथुइ शंका उपशंका ब्वलनाः रणदुल्ली शाहं आत्महत्या याःगु घटनायात कयाः च्वयातःगु पूधाःप्याखं खः ।