स्वनिगलं पिनें पिदंपिं नेपालभाषाया भाषिक अभियन्तापिं मध्ये भाजु तीर्थ श्रेष्ठ नं छम्ह खः । वय्कः नेपाःया नांजाःम्ह साहित्यकार व संस्कृतविद् नं खः । वय्कःया खस् नेपाली साहित्यय् तःगू हे कविता सफू पिदंगु दु ।
भाजु तीर्थ श्रेष्ठं पोखराया नेवाः छँ दनेगु ज्याय् ग्वहालिमि जुयाः मू वंगु भूमिका म्हितादीगु दु । वय्कः विन्दवासिनी धार्मिक समिति, पोखराया महासचिव नं जुयादी ।
तीर्थराज तुलाधरया जन्म ने.सं. १०४५ चिल्लाथ्व ५ कुन्हु येँय् जूगु खः । वय्कःया मांया नां देवमाया तुलाधर व बौया नां बलराज तुलाधर खः ।
भाजु तीर्थराज तुलाधरजुं कविता, निवन्ध व साहित्य अनुवाद यानादी । वय्कःया न्हापां प्रकाशित रचना कविता खः । वय्कःया उगु सः नांगु कविता धर्मादेय पत्रिकास ने.सं. १०७१ य् पिदंगु खः । अंग्रेजी भाषं नेपालभाषाय् व नेपालभाषां अंग्रेजी भाषाय् अनुवाद यायेगुलिइ भाजु तीर्थराज तुलाधर नांजाःम्ह विद्वान खः । वय्कः साउदी अरेबिया नापं ब्याक्क गल्फ मुलुकय् राजदूत जुयादीधुंकूम्ह व तत्कालिन श्री ५या सरकारय् सचिव पदय् तकं आसिन जुयादीम्ह छम्ह नेवाः नं खः । वय्कःया प्रकाशित कृति आखे (विश्वबाखं, अनुवाद, ने.सं.१०८५), श्रीलंकाया न्हूबाखं (अनुवाद, ने.सं.१११३), सुगतसौरभ (अंग्रेजी अनुवाद) आदि खः । अथहे वय्कलं युनेस्कोया ग्वाहालिं यँपि त्बभिक या ल्भउब सिफू पिथनादीगु दु । वय्कःयात ने.सं. १०८६ स अनुवाद साहित्यया निंतिं श्रेष्ठ सिरपाः ब्यूगु खः । वय्कः अतिप्रबल गोरखा दक्षिणबाहु (न्हापांगु) व सुविख्यात त्रिशक्तिपट्ट (निगूगु) पाखें विभूषित जुयादीगु दु ।
मां दशलक्ष्मी सुवाल व अबु नीमनारायण सुवालया कोखं येँ, ओमबहाः त्वालय् ने.सं १०१५ य् तीर्थराजसिं सुवालया जन्म जूगु खः । थ्वय्कः छम्ह शिक्षाह्यःमि व नेपालभाषां मचा सफू च्वयावंम्ह च्वमि खः ।
जुद्धोदय पब्लिक स्कूलया संस्थापक तथा शिक्षक जुयादीम्ह तीर्थराजसिं सुवालं नेपालभाषा वर्णमाला व धर्म सम्बन्धी सफू च्वयादीगु दु । थ्वय्कःया पिदंगु सफू नेपालभाषा वर्णमाला ने.सं. १०४० खःसा पिमदंगु सफू गणेशपुराण (ने.सं. १०६०) खः, गुगु सफू उगु ईया सरकारं जफत याःगु खः । थ्वय्कः छम्ह सरकारी कर्मचारी जुयाः नं राणाशासनया जर्जर इलय् नं नेपालभाषाया ज्या यायेत लिचिलामदीम्ह व्यक्तित्व खः ।
भाजु तीर्थराम डंगोल मूलतः राजनीतिलिसे आवद्ध जुयादीम्ह व्यक्तित्व खः । वय्कः नेपाली कांग्रेसया स्वनिगःया नेता खः । वय्कःया जन्म बि.सं.२००६ साल माघ २ गते येँय् जूगु खः । वय्कःया मांया नां नानी मय्जु डंगोल व बाःया नां जुजुभाइ डंगोल खः ।
भाजु तीर्थराम डंगोल पंचायतकालय् नेपाली कांग्रेस पाखें येँ नगर पंचायतया उपमेयर जुयादिल । अथेहे वय्कः प्रतिनिधिसभाया सांसद् जुसें स्वास्थ्य राज्यमन्त्री तकं जुयादीम्ह व्यक्तित्व खः । सक्रिय राजनीतिइ जुयादीसां भाजु तीर्थराम डंगोलु छम्ह नेवाः नुगः दुम्ह नेवाः न्ह्यलुवाः खः । नेपालभाषा व नेवाः जातिया विकास व उन्नतिया ज्याय् वय्कः न्ह्याबलें न्ह्यचिलादी । उच्च राजनैतिक तहपाखें यायेमाःगु ज्याय् वय्कःया ग्वाहालि दया हे च्वनी ।
वय्कलं नेपाल भाषाया थीथी सफूत प्रकाशन यानादीगु दु । लिसें वय्कलं तेज तीर्थ ट्रष्ट नीस्वनाः प्रजातन्त्र व मानवाधिकारय् ज्यासना वयाच्वंगु संस्थायात छगू लख, नेपालभाषाया साहित्यय् योगदान याना वयाच्वंपिं छम्ह भाजु व छम्ह मय्जुयात न्यय्द्वः न्यय्द्वः, प्रजातन्त्र व स्वतन्त्रताय् समर्पित पत्रकार भाजु छम्ह व मय्जु छम्हेसित न्यय्द्वः न्यय्द्वः सिरपाः बिइगु यानाः तेज तीर्थ सिरपाः नीस्वनादीगु दु । न्हूदँ समारोह समितिया नायः जुयादीधुंकूम्ह वय्कलं थःगु सम्पत्ति फुकं पार्टीयात देछानादीगु खः ।
मां मोहनकुमारी भंडेल अबु खड्गलाल भंडेलया कोखं ने.सं १०५० य् जन्म जूम्ह तीर्थलाल नघःभनिया वास्तविक नां तीर्थलाल राजभण्डारी खः । थ्वय्कःया बाखं विधाय् ब्वघासा (ने.सं १०७८) नांगु सफू पिदंगु दुसा श्रीस्वस्थानी व्रतकथा, हारती माताया म्येँ सफू, तलेजु भवानीया चिकिचाधंगु इतिहास आदि अनुसन्धानमूलक सफूत नं पिदंगु दु । थ्वय्कलं थथे थःगु च्वसा कविता, बाखं व अनुसन्धनात्मक च्वखँ ख्यलय् न्ह्याकेगु यानादीसां थ्वय्कःयात नेपालभाषाया ख्यलय् मूलरुपं वातावरण प्रधान बाखंच्वमि कथं म्हसीकेगु याः । थ्वय्कःया बाखनय् थःगु हे मौलिकता दु । व खः— बाखंया संसारय् ब्वँमिपिंत थ्यंकेबीगु शिल्प ।
थ्वय्कः बाखंया माध्यमं नेवाः समाज, नेवाः संस्कृति, नेवाः जीवनशैलीयात सजीवढंगं ब्वयादीफुम्ह स्यल्लाःम्ह बाखंच्वमि खः । छम्ह कलाकारं बुरुसं किपा च्वइथें कलमया माध्यमं मिखाय् लुइगु दृष्यया चित्रण यायेफुगु हे थ्वय्कःया विशेषता खःसा मचा मनोभाव, मचा स्वभाव ब्वयेगुली नं थ्वय्कः उलि हे माहिर जू । च्वखँया ख्यलय् नं थ्वयकःया योगदान उल्लेख यायेबहःजू । थ्वय्कःया च्वखँ विशेषतः प्राचीन इतिहास, धर्म व पुराणनाप सम्वन्धित जूगु दु । थ्वय्कःया थज्याःगु हे अनुसन्धानमूलक च्वखँया नितिं नेपालभाषा परिषद्ं ठाकुरलाल सिरपाः देछाःगु दु । थ्वय्कलं झी लय्पौया व्यवस्थापक तथा नेपालभाषा विकास मण्डलया सचिव जुयाः नं नेपालभाषाया निंतिं आपालं ज्या यानाझाःगु दु । ने.सं ११२२ अर्थात् ७२ दँया वैशय् वय्कःया निधन जुल ।