अबु कृष्णलाल महर्जन व मां राममाया महर्जनया कोखं ने.सं. १०७४ दिल्लाथ्व षष्ठीकुन्हु यल, लुँखुसि त्वालय् तुलसीलाल सिंहया जन्म जूगु खः । वय्कः नेपालभाषाया प्राचीन अभिलेख, भाषा, लिपि, साहित्य सम्बन्धी दुग्यंक अध्ययन दुम्ह छम्ह अध्ययता खः । नेपालभाषा एम.ए.या न्हापांगु पुचलय् प्रथम श्रेणीइ प्रथम जुयाः महेन्द्र विद्याभूषणं विभूषित जुयादीम्ह वय्कलं २०४१–२०७४ तक निरन्तर रूपं नेपालभाषा विषयया प्राध्यापन यानादिलसा ने.सं. २०६९ निसें २०७३ तक वय्कः नेपालभाषा केन्द्रीय विभागया प्रमुख नं जुयादिल । वय्कःया मौलिक, सहलेखन तथा सम्पादनय् पिदंगु कृति थुकथं दु —
मौलिक कृति —
नेपाल ऋतुपौया च्वसु–धलः (वि.सं २०३२, सम्पादक : काशीनाथ तमोट), विदेशी विद्वान् व नेपालभाषा–वि.सं. २०३४), नेपाल भाषाया प्यांगां भाषिका (ने.सं. १११२), नारदस्मृती दिव्य परीषा (ने.सं. ११२८), तन्त्राख्यान (ने.सं. ११२९), नेवाः लोकवात्ता (ने.सं. ११३० संयुक्त लेखन), सक्व वज्रजोगिनीया शान्ति–स्वस्ति–सफू (ने.सं. ११३६), जलद्यःया निगू थ्यासफू (ने.सं. ११४३) ।
सम्पादन —
भक्तप्रसाद ब्यांया नेपाः चाःहिला (लेखक : कमलमणि दीक्षित वि.सं. २०५६), चिन्तामनि अंगुलिया खँ (लेखक ऋद्धिनरसिंह मल्ल, ने.सं. ११२२), कात्तीप्याखंया छुं अंश (लेखक : श्रीनिवास मल्ल, योगनरेन्द्र मल्ल, ने.सं. ११२४), नेपालभाषा– ५, ६, ७ (जर्नल ने.सं. ११३०, ११३५, ११३६ क्रमिक), नेवाः लोकसाहित्य–संयुक्त लेखन, ने.सं. ११३७), लुमन्ति–पौ (रजत जयन्ती विशेषांक ने.सं. ११३८), श्रीलंकाया न्यंकं बाखं (अनु : बालगोपाल श्रेष्ठ ने.सं. १११५) , A Dictionary of Classical Newar -Kathmandu; Kasa Pasa , Complier and Assistant Editor, 2000AD आःतकया दुने थ्वय्कःपाखें सम्पादित, सहलेखन व एकललेखनं १९गू सफू व जर्नल पिदनेधुंकूगु दु । अथेहे थीथी पत्रिकाय् थ्वय्कःया अनुसन्धानात्मक व साधारण लेख नं पिदनेधुंकूगु दु ।
पुलांगु नेपालभाषाय् नुगः क्वसाःम्ह भाजु तुलसीलाल सिंहं थ्व विषयया तःगू परियोजनाय् नं ज्या यानादीगु दु । गथे— सन् १९८५ निसें च्वसापासा अन्तर्गत A Dictionary of Classical Newari खँग्वःधुकू निर्माण परियोजनाय् खँग्वःधुकू निर्माणया अन्तिम ईतक ज्या यानादिल ।
अथेहे यल महानगरपालिकापाखें चूलाःगु परियोजनाय् संयोजक व प्रमूख अनुसन्धाताया रूपय् यल महानगरपालिका दुने उखेंथुखें लानाच्वंगु पुलां–पुलांगु अभिलेख अध्ययन यानाः करिब १००० पाः अभिलेख देवनागरी लिपिं लिप्येन्तर यानादिल । थ्वहे झ्वलय् यल महानगरपालिका वडा २८ या आर्थिक ग्वाहालिं जलद्यः सम्बन्धित निगू थ्यासफू सम्पादन यानाः पिथनेत ताःलात । थःगु प्राध्यापनया झ्वलय् नं भाजु तुलसीलाल सिंहं आइ.ए, बीए. व एम.ए. तगिंया नेपालभाषाया पाठ्यक्रम दयेकेगु व समसामयिक पाठ्यक्रम सुधार
यायेगु ज्याय् थीथी पदय् च्वनाः ज्या यानादीगु जक मखु वि.सं. २०७८ य् यल महानगरपालिकां आधारभूत तगिमय् नेपालभाषा विषय नं अनिवार्य पठनपाठन यायेगु तातुनाः स्थानीय पाठ्यक्रम निर्माण समितिइ वय्कःयात सहसंयोजक व पाठ्यसफू च्वयेगु ज्याय् संयोजक नियुक्त याःगु जुल ।
थ्वय्कःया संयोजकत्वय् कक्षा नर्सरी, एलकेजी, यूकेजी, १, २ व ३ या सफू तयार जुइधुंकूगु दु । सामाजिक व भाषिक संस्थाय् नं थ्वय्कः उलि हे सकृय जुयादीगु दु । थ्वय्कः यलया ज्यापु समाजय् ने.सं. ११३० निसें आःतक मदिक्क पार्षद, सल्लाहकार जुयाच्वनादीगु दु । लोकसाहित्य परिषदय् (वि.सं. २०७४—७९) न्वकू जुयाः व मोतिलानी सिरपा समितिइ नं न्वकू जुयाः क्रियाशील जुयादीगु दु ।
अबु लक्ष्मीकृष्ण श्रेष्ठ व मां तुलसीमाया श्रेष्ठया कोखं बि.सं. २०१९ असोज २४ कुन्हु मध्यपुर थिमि न.पा ४, ख्वपय् जन्म जूम्ह खः कवि भाजु तेजकृष्ण श्रेष्ठ । नेपालभाषा साहित्यया आधुनिक कविताया क्षेत्रय् लिपांगु पुस्ताया कविपिनि झ्वलय् कवि तेजकृष्ण श्रेष्ठ उदयीमान कवि खः । भक्तपुर साहित्यिक समाजया आजिवन दुजः भाजु तेजकृष्ण श्रेष्ठ कविता व गजल च्वज्याय् सक्रिय जुयाः न्ह्यज्याना च्वनादीम्ह कवि खः । वय्कःया पिदंगु साहित्यिक कृति जीवन छु खः ने.सं.१११९ य् पिदंगु खः ।
पत्रकार तेजनारायण महर्जनया जन्म अबु अष्टनारायण महर्जन व मां अष्टमाया महर्जनया कोखं वि.सं. २०३४ असार १३ गते येँया भिंद्यःत्वालय् जूगु खः । नेपालभाषाया न्हिपौ नेपालभाषा टाइम्सय् सम्पादक जुयाच्वनादीम्ह वय्कः नेपालभाषाया न्हिपौ सन्ध्या टाइम्सया पिदंगु दँ निसें हे नेपालभाषाया पत्रकारिता ख्यलय् ज्या याना वयाच्वनादीम्ह खः ।
नेपालभाषा, नेवाः संस्कृति, नेवाः व्यक्तित्वपिनि बारे तःपु च्वसु च्वयादी धुंकूम्ह वय्कलं बाखं नं च्वयादी ।
वय्कःया बाखं, अनुवाद बाखं थाय्भु, शुक्रवाःया तँसापौ आदिइ पिदंगु दु । अथेहे वय्कलं खस नेपाली भाय् न्हिपौ नागरिक, काठमाडौं प्रेस डट कमय् नं नेवाः संस्कृति, नेपालभाषा सम्बन्धी तःपू लेख पिथनादीगु दु । वय्कलं च्यानल नेपाल टेलिभिजनपाखें प्रशारण जुइगु नेपालभाषा बुखँ य् नं सहसंयोजक जुयाः ज्या यानादीगु दु । अथेहे वय्कःया किपूया थीथी सम्पदाया किपासहित संक्षिप्त परिचय दुगु सफू सम्पदा संरक्षणमा कीर्तिपुर नगरपालिका पिदंगु दु । अथेहे वि.सं. २०७२ सालया तःभुखाचं क्षति स्वयम्भूया कर्मराज महाविहार पुनर्निर्माण सम्बन्धी वृत्तचित्र नं वय्कःया निर्देशनय् दयेकूगु दु ।
न्हू पुचः व उपकारी पुचःया सचिव जुयादीधुंकूम्ह वय्कः नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूया केन्द्रीय ल्यू दांभरिं व सभ्यता नेपाःया सचिव जुयाच्वनादीगु दु । दँय्दसं तःजिक जुइगु नेपालभाषा साहित्य नखःया न्हापांगु निसें प्यंगूगु संस्करण तक वय्कःया संयोजकत्वय् जूगु खः । वय्कःयात ने.सं. ११४२ ज्यापु सांस्कृतिक विकास कोषपाखें ज्यापु प्रतिभा पुरस्कार लःल्हाःगु खः ।
मां शारदादेवी व बौ निरञ्जनलाल ग्वंगःया क्वखं ने.सं. १०५६ बछलागा (वि.सं. १९९३ मार्ग ८ गते) ख्वपया सूर्यविनायकय् तेजेश्वरबाबु ग्वंगःया जन्म जूगु खः । वय्कलं स्कूलया विद्यार्थीकाल निसें नेपालभाषाय् च्वसा न्ह्याकादीगु खः । भाजु तेजेश्वरबाबु ग्वंगः नेपालभाषाया निबन्ध ख्यलय् थःगु बिस्कं प्रभाव त्वःतेफुम्ह छम्ह अग्रज निबन्धकार खः । आत्मपरक शैली च्वयातःगु वय्कःया निबन्धय् व्यंग्यया नापं बौद्धिकतां नं उलि हे थाय्कयाच्वंगु दइ । वय्कःया दकलय् न्हापांगु च्वसु साहित्य व साहित्यकार निबन्ध ने.सं. १०७४ स धर्मोदय लय्पतिइ पिदंगु खः ।
वय्कःया निबन्ध सफू संस्कृतिया पलं ने.सं. १११९ स पिदंगु खः । नापं नेपालभाषाय् निबन्ध मुना कथं पिदंगु पुजाभः (ने.सं. १०८३), मूसः निबन्ध ने.सं. १०८४), खाखेँ पुचः नगू (ने.सं. १०८८), मतजः (ने.सं. ११०१) नेपालभाषा निबन्ध पुचः (ने.सं. ११०३) सफुलिइ वय्कःया निबन्ध दुथ्याः । वय्कलं नेपालभाषाया नापं नेपाली व अंग्रेजी भासं नं च्वयेगु यानादी । अथेसां नेपालभाषा व नेपाली भाषाय् तेजेश्वरबाबु ग्वंगः निबन्धकार कथं नां जाः । वय्कःयात ने.सं. १११४ य् ठाकुरलाल सिरपाः व ने.सं. ११४२ य् दान्यहिरा सिरपाः बियाः हंगु खः । नापं प्रबल गोरखा दक्षिणबाहु (चतुर्थ)पाखें वय्कः विभूषित जुइधुंकूगु दु ।