नेवाः जात मध्ये माली नं छगू खः । थुमित गथु, गाथा, मालाकार, बनमाला व बनमाली नं धायेगु याः । थुमिगु मू लजगा स्वांज्या खः । थुमिसं तान्त्रिक ज्या नं याः । तान्त्रिक शक्तिया लिधंसाय् ख्वाःपाः पुयाः प्याखं ल्हुइगु थ्व जातया छगू विशेषता खः । थुमिसं पचली भैरव, बाघभैरव, भद्रकाली, नवदुर्गाया अष्टमातृका प्याखं आदि आः नं क्यना वयाच्वंगु दु ।
थुपिं बौद्ध धर्मावलम्बी खःसां हिन्दु धर्म नं माने याना वयाच्वंगु खनेदु । थुमिगु मूल बसोबास स्वनिगः दुने व भोतया थीथी थाय् खः । तर थौंकन्हय् मेमेगु जिल्लाय् नं न्यना वनाच्वंगु दु ।

नेवाः वस्तीया छगू तःधंगु विशेषता धैगु पर्यावरणीय सन्तुलन नं खः । भौतिक संरचनायात सुव्यवस्थित यायेगुया नापनापं मानवीय जीवनयात प्रत्यक्ष लिच्वः लाकीगु प्राकृतिक लागा प्रत्येक नेवाः वस्तीया जःखः दयाच्वनी । तःधंगु वा चीधंगु क्षेत्रफलया जुइमा नेवाः वस्तीया लिक्कसं सिमा, स्वांमा, घाँय् आदि दुगु गुँ वा गुँच्व नं दइ । महत्वपूर्ण खँ थुज्वःगु प्राकृतिक लागायात संरक्षण यायेत समुदायगतस्तरं धर्म, संस्कृति वा परम्परानाप स्वाकातःगु दइ । अले संरक्षणया निंतिं गुथिया नं व्यवस्था जुयाच्वनी ।

गोकर्ण बस्ती धार्मिक दृष्टिकोणं तसकं नां जाःगु थाय् खः । थ्व थासय् च्वंम्ह गोकर्णेश्वर महाद्यःया कारणं थाय्या धार्मिक महत्व दु । गोकर्ण बस्ती खुसि सिथय विकास जूगु लागा खः । थ्व खुसियात बागमती, चन्द्रमती व सूर्यमती स्वंगू खुसिया त्रिवेणी सङ्गम खः । थ्वयात पुण्यतीर्थ नं धाः । येँया शंखधर उद्यानं ८ किलोमिटर पूर्वय् लाःगु थ्व लागा थौंकन्हय् गोकर्णेश्वर नगरपालिका दुने लाः । थ्व लागाय् लिच्छवि जुजु अंशुवर्माया अभिलेख लुया वःगु दु । उबले थ्व थाय्यात ग्राम (गां) धयातःगु दु । पूर्वमध्यकालय् थ्वयात छगू क्वाथया रूपय्
छ्यलातःगु सीदु । लिपा नगरया रूपय् विकास जुल । थ्वयां दक्षिणय् नयाँपाटी, पश्चिमय् जोरपाटी व कपन अले उत्तरय् बालुवा व पूर्वय् डाँछी व मूलपानी बस्ती दु ।
थनया नांजाःगु धार्मिक सम्पदा गोकर्णेश्वर महाद्यः खः । थुम्ह महाद्यः पलिस्था जूगुबारे निगू धापू न्यनेदु । छगू धापू कथं सतीदेवीया च्वय्या म्हुतुसि कुतुंवंथाय् उत्पत्ति जूम्ह महाद्यः जुयाः थ्वयात गोकर्णेश्वर धाःगु खः ।
मेगु धापू ब्रह्मा, बिष्णु व इन्द्र स्वम्ह छकलं महाद्यः नापलायेत कैलाशय् वंगु इलय अन महाद्यः व पार्वती निम्हं मदुगु जुयाः उखेथुखे माःवंबलय् पशुपति गौरीघाटय् पार्वती तपस्या यानाच्वंगु खन । पार्वतीयात बिन्ती यानाः महाद्यः गन वनाच्वन धकाः न्यंबलय् पार्वतीं महाद्यः ला तेन्हुसा (मृग) या रुप कयाः श्लेष्मान्तक वनय् चाःहिलाच्वंगु दु धयादिल । वयांलि ब्रह्मा, बिष्णु र इन्द्र स्वम्हं श्लेष्मान्तक वनय् (पशुपतिनिसें गोकर्णतक आम्लि मा दुगु थाय्) वंबलय् तेन्हुसायातय् बथानय् मेपिं स्वयां बिस्कं तःधिकःम्ह छम्ह तेन्हुसा खन । महाद्यः रूपी तेन्हुसा थ्वहे जुइमाः धकाः ब्रह्मा, विष्णु व इन्द्र स्वम्हं न्ह्यःने वनाः आराधना यात । थ्व खनाः तेन्हुसा बिस्युं वनेत्यंबलय् स्वम्हं देवगणं वयागु न्यकू ज्वनाः साला काल । न्यकूया दकलय् च्वय् इन्द्रया ल्हाः, दथुइ ब्रम्हा व दकलय् क्वय् बिष्णुया ल्हाः लानाच्वन । वहे इलय् न्यकू स्वकू टुक्रा जुयाः स्वम्हेसिया ल्हातय् स्वकू कुचा लाः वन । तेन्हुसा धाःसा अलप जुल । ब्रह्मा, बिष्णु व इन्द्र स्वम्हं ग्यानाः थम्हं तःधंगु अपराध याये लात धकाः ग्यात । वहे इलय् महाद्यवं आकाशवाणीं न्ववाना हसें धयाहल, ‘छिपिं छतिं ग्यायेम्वाः । बरु इन्द्रया ल्हातिइ च्वंगु न्यकूया टुक्रा स्वर्गय्, बिष्णुया ल्हातिइ च्वंगु बैकण्ठलोकय् व ब्रह्माया ल्हातिइ च्वंगु मत्र्यमण्डल वनाः गोकर्ण धाःगु थासय् पलिस्था याना ब्यु ।’ महाद्यःया आज्ञाकथं ब्रह्मां थःगु ल्हातिइ च्वंगु न्यकूया टुक्रा गुंलागा (भाद्रकृष्ण) चतुर्दशीया सब्बु चान्हय् गोकर्णय् पलिस्था याःगु धाइ । थ्व निगुलिं बाखं स्वस्थानीइ च्वयातःगु दु।
अथे हे मेगु छगू धापू कथं पाञ्चाल देय्या जुजु बृषकर्णया काय गोकर्णं थः व थः अबुया मुक्ति जुइमा धकाः थःगु नामं गोकर्णेश्वर महाद्यः पलिस्था याःगु खः । थुकिया धार्मिक महत्वयात मनन् यासें थ्व थाय्यात ‘उत्तरगया’ नं धाः । नेपाःया हिन्दूतय् भारतया गयाय् वनाः थः मदयेधुंकूपिं मांबौया नामं श्राद्ध यायेगु चलन दु । अन श्राद्ध याना वःपिं मनूतय्सं येँया गोकर्णय् वनाः नं श्राद्ध मयासें मगाः धइगु मान्यता दु । थुगु धापूकथं गोकर्णया स्वापू बृषकर्णया काय गोकर्णनाप दु धइगु क्यं ।
लिच्छविकालय् थ्व थाय्यात गोकर्ण धयातःगु खने मदु । थन लुया वःगु अंशुवर्माया संवत् ५३६ या अभिलेखय् थ्व थाय्यात न्ह्यथँसें ‘… टु ग्राम’ च्वयातःगु दु । ‘… टु’ स्वयां न्ह्यःनेया आखः ज्यला वनेधुंकूगु जुयाः जुया ब्वने मफु । देवमाला वंशावलीइ किराती जुजुपिनिगु दरवार थ्वहे थासय् जुइफु धकाः अनुमान यानातःगु दु । थथे खःसा किरातकालीन बस्तीतयगु नां गैरसंस्कृत भासं वयाच्वं थें थ्व थाय्या नां नं अथेहे यानाः उल्लेख जुइमाःगु खः । तर अथे जूगु खने मदु ।
मेगु खँ, दक्षिण भारतया कर्णाटकस्थित मैंगलर धाःगु थासय् नं गोकर्ण नांया बस्ती दु । अन महाबलेश्वर नांया पुलांगु महाद्यःया देगः दु । थ्व महाद्यः पलिस्थाया बाखं नं च्वय् न्ह्यथनागु बाखंनाप ज्वः लाः । उगु बाखंकथं स्वकू टुक्रा जूगु तेन्हुसाया न्यकू मध्ये बिष्णुया ल्हातिइ लाःगु टुक्रा गोकर्णय्, ब्रह्माया ल्हातिइ च्वंगु टुक्रा श्रृंगेश्वरय् व इन्द्रया ल्हातिइ च्वंगु टुक्रा स्वर्गय् पलिस्था याःगु खः । थुकी नेपाःया गोकर्णय् भारतया कर्णाटक मैंगलरय् च्वंगु गोकर्णपाखें प्रभावित जुयाः न्यकू पलिस्था याःगु खनेदु ।
थ्व थाय्यात गोकर्ण धायेगु चलन मध्यकालय् जक विकास जूगु खनेदु । प्राचीनकालंनिसें छ्यला वयाच्वंगु थीथी थाय्या नांयात मध्यकालय् हीकाः संस्कृत भासं तयेगु ज्या यात । गोकर्ण नं संस्कृत भासं वःगु नां खः । थुकिया अर्थ साया न्हिप्यं धाःगु खः । जुजु जयस्थिति मल्लं गोकर्ण द्यःयाथाय् न्हिंन्हिं पुजा व उत्सव न्ह्याकेगु व्यवस्था याना बिल । उत्तरमध्यकालय् वयाः राजनैतिक दृष्टिकोणं थ्व थाय् येँ राज्य दुने लाःगु
खनेदु । थन दुगु धार्मिक सम्पदा मध्ये गोकर्णेश्वर महाद्यः व थुकिया देगःत यक्व नांजाः । दँय्दसं गुंलागा (भाद्रकृष्ण) आमै कुन्हु बौ मदयेधुंकूपिं थन वयाः बौया नामं श्राद्ध याइ । थ्व बाहेक थन गुप्तीगणेद्यः, भगवती, भिंद्यः, गणेद्यः, भगवती, तलेजु, वनदेवी, भैलद्यः, कृष्ण, इन्द्रायणीदेवी, अर्धनारेश्वर द्यःया देगःत दु । नापं बौद्धस्तुप, कान्तिभैरव (उत्तरवाहिनी) व देवीस्थान नं दु । दँय्दसं चौलागा (वैशाखकृष्ण) आमै कुन्हु कान्तिभैरवया खः जात्रा याइ ।

येँ जिल्ला दुने लाःगु छगू महत्वपूर्ण लागा गोठाटार खः । बागमति व मनोहरा खुसिया दथुइ लाःगु थ्व थाय्यात मनोहरा खुसि स्वयां च्वय् लाःगु व बुँज्या यायेत लःया सुविधा मदुगु जुयाः ‘टार’ धाःगु खः । थुगु थासय् न्हापांनिसें सा लहीपिं यक्व दु । सा लहीगु थासय् गोठ दइगु व ‘टार’ भूमिइ यक्व ‘गोठ’ दुगु जुयाः थ्व थाय्यात गोठाटार धाःगु खनेदु । मध्यकालय् नं थ्वयात उगु हे नामं सम्बोधन याइगु खः । उबले ‘गोठकट्यार’ तयातःगु खनेदु । ख्वपया जुजु जगतप्रकाश मल्लं शक संवत् १५८५ (ने.सं.७८४) स कासिजोशी व वलिजोशीया नामय् च्वयाब्यूगु छगू लिखतय् “… पूर्वत गोठकट्यार भूमेण … ” धकाः च्वयातःगु दु । उगु लिखतया आधारय् थ्व थाय् मध्यकालय् ख्वपया अधिनय् च्वंगु सीदु । थौंकन्हय् येँ जिल्लाया कागेश्वरी–मनोहरा नगरपालिका वडा नं ७, ८ व ९ लय् लाः । राणाकालय् श्री ३ जङ्गबहादुरया काय जगतजङ्गया दरबार थ्वहे थासय् दुगु खः ।
वंताय् मूलपानी, योताय् येँ मनपा लागा, यंताय् जोरपाटी व यिताय् मध्यपुर थिमि नगरपालिका लागा दुने लाःगु थुगु थासय् ईचोट, थामाथली, मनोहरा, ओपीटार, मानटार, चापावोट, दरबार एरिया आदि थीथी त्वाः दु । थौंकन्हय् थन गैरनेवाःतय्गु बाहुल्य जुइधुंकल ।
गोठाटारया धार्मिक सम्पदा हरहरमहादेव, नरोत्तमधाम, तेजविनायक, संकटमोचन खः । थन श्रेष्ठ, कर्माचार्य, नगरकोटी आदि थर दुपिं नेवाःत दु । थुमिसं दँय्दसं बछलाथ्व (वैशाखशुक्ल) पुन्हि कुन्हु तेजविनायक गणेद्यःयात खतय् तयाः जात्रा याइ ।

यलया लगनखेलं अथे हे ९ किलोमिटर वतापाखे च्वंगु गोदावरी बस्ती फूच्व (पूmलचोकी) डाँडा क्वसं दु । वताय् काभ्रेपलाञ्चोक जिल्लाया सिमाना, योताय् बडिखेल व झरुवारासी, यंताय् थैव, गोदामचौर व विशंखुनारायण अथेहे इताय् भारदेवया दथुइ लाःगु गोदावरीइ गबलेनिसें बस्ती विकास जुल धयागु सीके मफुनि । थौंकन्हय् गोदावरी नगरपालिका दुने लाःगु गोदावरी बस्ती दुने टौखेल, कित्तिनी, नहरबस्ती, पौडोल, तान्चिनटार, लेलिनथोक आदि थाय् दु । उत्तरमध्यकालय् थन मनूतय्गु आबादी दु धयागु खँ उबलेया ऐतिहासिक दसिं क्यं । उबले बुँ न्याना तःगु छगू लिखतय् ‘गोडावलि क्षेत्र वाटिका नाम प्रदेशे’ धकाः च्वया तःगु दु । जुजु सिद्धिनरसिंह मल्लया पालय्या (ने.सं. ८३६) मेगु छगू ताडपत्र तमसुकय् नं थथे हे ‘गोदाउलि क्षेत्र वाटिका नाम प्रदेशे’ धकाः उल्लेख यानातःगु दु । अथेहे ने.सं. ८३६ या मेगु भूमिसम्बन्धी तमसुकय् नं ‘गोदावरि वातिका’ धकाः च्वयातःगु दु ।
थ्व थासय् छगू नांजाःगु कुण्ड दु । थ्वयात गोदावरी कुण्ड धाइ । वहे कुण्डया नामं थ्व थाय्यागु नां च्वंगु खः । धार्मिक, सांस्कृतिक व प्राकृतिक दृष्टिकोणं यक्व महŒव दुगु थ्व कुण्डया स्वापू दक्षिण भारतया गोदावरी कुण्डलिसे स्वानाच्वंगु खनेदु । यक्व न्हापा छम्ह ऋषि भारतया गोदावरीइ स्नान याःवंबलय् आकाझाकां वयागु झोलीतुम्बा खुसिं चुइका यंकल । उम्ह ऋषि नेपाः थ्यंकः वल । अबले थन निमिष राजां शासन यानाच्वंगु खः । ऋषि थनया नीलचुड पर्वतय् बाय् च्वनाच्वंगु इलय भारतया गोदावरीइ चुइका यंकूगु वयागु झोलीतुम्बा नीलचुड पर्वतया खुसिं चुइका खन । ऋषि अजूचायाः थ्व नं गोदावरी हे जुयाच्वन धकाः जुजुयाथाय् खँ थ्यंकल । उबलेनिसें थ्व थासय् नं भारतय् थें झिंनिदँय् छकः मेला यायेगु परम्परा शुरु जूगु खः । उकिं थ्व कुण्डयात पवित्र माने याना तःगु दु । थ्व बस्तीया वतापाखे गोदावरी खुसि न्ह्यानाच्वंगु दु । थ्व खुसि गोदावरी कुण्डं उद्गम जूगु खः । अथेहे योतापाखे भेल्पु खुसि न्ह्यानाच्वंगु दु ।
गोदावरी बस्ती दुने च्वंगु गोदावरी कुण्ड, लामकुण्ड व सिद्धेश्वर महादेव नांजाःगु तीर्थस्थल खः । मेगु धार्मिक सम्पदा रामचन्द्र, नवधारी व अघोरनाथ द्यःया देगः खः । थन झिंनिदँय् छक्वः भदौ लछि गोदावरी मेला जुइ ।

नेवाःया इतिहास गोपालवंशंनिसें न्ह्याइ । थन भूमि गुप्त, जय गुप्त, धर्म गुप्त, हर्ष गुप्त, भीम गुप्त, मनि गुप्त, विष्णु गुप्त व जिन गुप्त यानाः च्याम्ह गोपाल जुजुपिं जुल । गोपालीतय्गु वस्ति अप्वः यानाः स्वनिगलय् व मकवानपुरय् खनेदु । येँया किपू, फंपि, मच्छेगां अले अप्वः थक्वाः जःखः टिस्तुङ, पालुङ व नापंया गामय् थुमिगु वस्ति दु ।

येँ देसं पिने उत्तरपाखे च्वंगु छगू बस्ती ग्वंगःबुँ खः । पूर्वय् धापासी, पश्चिमय् मनमय्जु, उत्तरय् तोखा व दक्षिणय् येँ नगरया म्हय्पि लागा लानाच्वंगु ग्वंगःबुँ बस्तीयात लिपा तोखा नगरपालिका गठन जूबलय् अन हे दुथ्याकूगु खः । थ्व थाय्या नां ग्वंगःबुँ जूगु बारे छगू धापू दु । न्हापा बुँज्या याइपिं नेवाःतय् थःगु बुँइ साः तयेत बँय् क्वथ्यंक गाः म्हुयाः कँचा लिकाइ । छक्वः थन नं कँचा लिकायेत गाः म्हुम्हुं मनू कुहां वंबलय् आकाझाकां क्वय्पाखें ग्वंगः हाःगु ताये दत । कँचा लिकायेत कुहां वंपिं सकलें ग्यानाः थहां वल । उबलेनिसें थ्व थाय्यात ‘ग्वंगः बुँ’ धायेगु यात । जुजु प्रतापसिंह शाहं वि.सं. १८३२ य् तलेजु दुने न्हापांनिसें चले जुयाच्वंगु गुथि व पुजायात निरन्तरता बीत येँया थीथी लागाय् च्वंगु बुँ गुथि तयाः लालमोहर याना ब्यूगु खः । उगु लालमोहरय् ग्वंगःबुँ लागाया बुँ नं तया ब्यूगु खः । पृथ्वीनारायण शाहया कायं याना ब्यूगु उगु लालमोहरय् थ्व थाय्या नां न्ह्यःने वःगुलिं ग्वंगःबुँ नां मध्यकालंनिसें हे छ्यला वःगु सीदु । राजेन्द्र विक्रम शाहया पालय् वि.सं. १८७६ स तयातःगु सिजःपतिइ नं ‘गोंगलबु षेत’ धकाः च्वयातःगु दु । थ्व बस्ती दुने ढलमलटार, बालुवापाटी, बानियाटार, गैरीगाँ, कार्यविनायक त्वाः, गणेशस्थान, महेन्द्रेश्वरस्थान, महादेवटार हाईट नांया त्वाः दु ।
थ्व थासय् बीचविनायक गणेद्यःया झ्वाता व देगः दु । थ्व देगः वि.सं. १९९७ स जक पलिस्था जूगु खः । थन च्वंपिं नेवाःतय्सं दँय्दसं बछलाथ्व (वैशाखशुक्ल) पुन्हि कुन्हु थ्व गणेद्यःया खः जात्रा याइ ।

स्वनिगलय् च्वंगु प्राचीन थाय्बाय्त मध्ये छगू ग्वल नं छगू खः । वता पूर्वय् पवित्र तीर्थ पशुपति महाद्यः व उकिया लागा, पश्चिमय् नरः, उत्तरय् चाबही अले दक्षिणय् बानेश्वर–गौशालाया दथुइ च्वंगु थ्व थाय् धार्मिक व ऐतिहासिक दृष्टिकोणं यक्व महत्वपूर्ण जू । थौंकन्हय् थ्व बस्ती येँ महानगरपालिका वडा ८ व ९ दुने लाकातःगु दु । नेवाःतय्सं थ्व थाय्यात ग्वल धाइ ।
गोपालराज वंशावलीइ थ्व थाय्यागु नां ‘ग्वल’, ‘ग्वलं’, ‘ग्वल्व’ व ‘ग्वह्र’ धयातःगु दु । थ्व फुकं नांया छगू हे भाव ‘ग्वल’ धायेत्यंगु खः । लिच्छविकालय् नं यक्व थासय् थुगु नां छ्यलातःगु दु । उबलेया अभिलेखय् अञ्जग्वल, गीग्वल, टेग्वल, तेग्वल, माग्वल व यूग्वल नां च्वयातःगु दु ।
संस्कृत भाय्या अज्याःगु अभिलेखय् थाय् विशेषया नां धाःसा गैरसंस्कृत भासं च्वयातःगु दु । थज्याःगु गैरसंस्कृत भासं वःगु थाय्या नांयात किराती परिवारया भाषा धाइ । थुकथं हे ‘ग्वल’ नां गैरसंस्कृत भासं वःगु जुयाः थ्व थाय् किरातकालय् हे विकास जूगु सीदु ।
ग्वलयात देउपाटन नं धायेगु याः । थ्व नां धाःसा लिच्छविकालय् सम्बोधन जुया वःगु देवग्राम नामं हिला वःगु खनेदु । थ्व बस्तीनाप स्वापू दुगु लिच्छवि जुजु रामदेवया शासनकाल संवत् ४६७ (५४६ ई.) लय् मानमती नांयाम्ह छम्ह मिसां पशुपतिं मृगस्थलीइ वनेगु लँय् तयाथकूगु छगू अभिलेखय् नाथेश्वर भगवानया नामय् बुँ गुथि तयाबिउगु खँ न्ह्यथनातःगु दु ।
उगु अभिलेखय् च्वयातःगु दोवग्राम नामं देवग्राम
धायेत्यंगु खनेदु ।
मध्यकालय् वयाः युवराज धर्ममल्लया पालय् ने.सं. ५२३ (१४०२ ई.) दँय् च्वयातःगु हस्तलिखित ग्रन्थय् थ्व लागायात स्पष्ट कथं ‘देवपत्तन नगरे श्रीनवगृहस्थाने’ धयातःगु दु । वहे खँग्वःयात लिपा वयाः देवपटन धकाः छ्यलाहःगु सीदु ।
भाषा वंशावलीइ देवपटन (देवपाटन) नां पुलांम्ह राजकुमार देवपालनाप स्वानातःगु दु । वय्कलं थःगु नामं पलिस्था याःगु नगरया नां ग्वल धयातःगु दु । किराती जुजु स्थुंकोया पालय् थः म्ह्याय् चारूमती नापं नेपाः वःम्ह भारतया सम्राट अशोकं म्ह्याय् चारूमतियात नेपाःया राजकुमार देवपालनाप ब्याहा यानाबिल । उम्ह राजकुमार देवपालं थुगु थासय् छगू बांलाःगु बस्ती दयेकल । उगु बस्तीयात वहे राजकुमारया नामं देवपट्टन धाल । लिपा वयाः देवपट्टनयात देउपाटन धायेगु यानाहल । किरातकालंनिसें बस्ती दुगु थ्व थाय्यात लिच्छविकालया मानमतीं तयाथकूगु अभिलेखय् च्वयातःगु दोवग्राम (देवग्राम) नां हे लिपा वयाः देउपाटन जूवःगु सीदु ।
मध्यकालय् थ्व थाय् न्हापा स्वयां विस्तार जुल । उबले चाबहिल, मय्जुबहाल, कुमारीगाल आदि बस्ती फुक्कं देवपाटन लागा दुने लाकूगु जुल । पूर्वय् बागमती खुसि अले पश्चिमय् हिजाखुसि (धोबीखोला) दथुइ च्वंगु थ्व बस्ती दुने यक्व सांस्कृतिक सम्पदा दु । पशुपति, बासुकी, उन्मत्त भैलद्यः, गुह्येश्वरी, भुवनेश्वरी व जयवागेश्वरीया देगः, चाबही चैत्य, चारूमति बहाः थ्व थाय्या नांजाःगु धार्मिक सम्पदात खः । ग्वल लागा दुने बच्छलेश्वरी जात्रा, त्रिशुल जात्रा, टिक्किछा जात्रा, नवदुर्गा जात्रा, पायाः, गंगामाई जात्रा, रोपाइँ जात्रा नांया थीथी जात्रा हनेगु चलन दु । थुकी मध्ये नांजाःगु ‘त्रिशुल जात्रा’ दय्दसँ तछलागा (आषाढ कृष्ण) अष्टमी कुन्हु न्यायेकी । त्रिशुल बांवःगु सिँया खतय् स्वम्ह मचा थसः पायेकाः देय् चाःहीकेगु थ्व जात्राया बिशेषता खः ।