गोरखाया शाह जुजुपिन्सं नेपाःया शासनसत्ता थःगु ल्हातय् लाकेधुंकाः छखे राज्यशक्ति अतिकं निरकुंश व दमनकारी स्वभाव कथं न्ह्यज्यातसा मेखे जनस्तरं लोकतन्त्र, अधिकार व ह्यूपाःया निंतिं मदिक कुतः जुयावं वन । उकी १९९७ सालय् नेपाल प्रजापरिषद्या नेतृत्वय् जूगु राजनीतिक संघर्ष अतिकं चर्चित खः । देसय् सामन्ती दमनयात न्हंकाः न्हूगु राजनीतिक ह्यूपाःया म्हगस ज्वनाः न्ह्यज्याःगु थुगु राजनीतिक संघर्षया नेतृत्वया झ्वलय् नेवाःतय् भूमिका च्वन्ह्याः । थ्वहे झ्वलय् शहादत जुयावंपिं मध्ये शुक्रराज जोशी शास्त्री, गंगालाल श्रेष्ठ, चिनिया लाल सिंह, धर्मभक्त माथेमा, न्हूच्छेरत्न तुलाधर, भोगेन्द्रमान मास्केपिनि नां झ्वःछूवइ । गुकिया लिच्वः कथं ०७ सालया प्रजातान्त्रिक ह्यूपाः वल, देसय् सामन्ती राणा शासन क्वःदल ।
जन–आन्दोलनपाखें देसय् लोकतन्त्र व संसदीय व्यवस्था पुनःस्थापना व निर्दलीय राजनीतिया अन्त्यया निंतिं निम्ह नेवाः नेतृत्वपाखें मू भूमिका म्हितूगु खः । नेवाःया काय्मचा गणेशमान सिंह उगु आन्दोलनया सुप्रिम कमाण्डर कथं न्ह्यचिलादीगु खःसा वाममोर्चाया नकिं कथं मय्जु सहाना प्रधान न्ह्यःने वःगु खः । अले राजनीतिक ह्यूपाःया निंतिं विशेष यानाः स्वनिगःया नेवाःत छप्पँ छधी जुयाः सडकय् कुहां वयाः आन्दोलनया छगू निर्णायक थासय् थ्यंका बिल । थुगु आन्दोलनय् ब्वति कयाः शहादत प्राप्त जूपिं मध्ये नेवाःया काय् म्ह्याय्पिं यक्व दु । दक्कले लिपा सशस्त्र विद्रोह व शान्तिपूर्ण जन आन्दोलनया माध्यमं देसय् संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र स्थापना यायेगु ज्याय् नं नेवाः समुदायया महत्वपूर्ण सहभागिता दुगु जुल 

६ थरी श्रेष्ठत मध्ये राजभण्डारी नं छगू खः । मल्लकालय् लायकुलिइ थीथी भण्डारया जिम्मेवारी काइपिं भन्ती, भंडेल (भण्डारी)या सन्तानयात राजभण्डारी धायेगु यात । जुजुया धुकतिइ मुली जुयाः ज्या याइपिं स्यस्यःत राजभण्डारी पशुपति महाद्यःया देगः व मेमेगु देगलय् नं धुकूया जिम्मा कयाः ल्याःचाः (हिसाब किताब) तइपिं
खः । थुपिं हिन्दूधर्म माने याइपिं येँया ग्वलय्, यल, ख्वप, तोखा, सक्व, किपू आदि थासय् बसोबास यानाच्वंगु दु ।

ख्वपया ६ थरी श्रेष्ठ मध्ये राजवंशी नं छगू थर खः । मल्लकालय ्राजवंशीत लाय्कूया भारदारत खः । जुजु खलःया खानदान नाप इहिपा जुयाः वंशज परम्परा स्वाःवंपिंत राजवंशी धायेगु यात । जुजु खलःया सन्तान जूगुलिं राजवंशी धाःगु खनेदु । हिन्दू धर्म माने याइपिं थुपिं स्वनिगलय् यँे, यल, ख्वप व नेपाःगाःया थीथी थासय बसोबास यानाच्वंगु खनेदु । नेपाःया इतिहासय् दकलय् न्हापां ने.सं. ८८६ वैशाखय् राजवंशी धंचा भारो, वया कलाः काय, भौ, छैजः नं दिवंगत मां अबुया नामं उमामहेश्वरया मूर्ति दयेका प्रतिष्ठा यात धकाः फम्मिया उमामहेश्वर द्यःया आसनय् कियातःगु दु ।

नेवाःतय् कलात्मक सिर्जना व सम्पदा, संस्कृति विश्व समाजय् गुकथं छगू बिस्कं अले अतिकं सौन्दर्यचेत व दार्शनिक प्रतिक कथं धस्वानाच्वंगु दु, थ्व सकसियां निंतिं आकर्षक जुयाच्वंगु दु । नापनापं नेवाः पुर्खाया कला, कृति व सम्पदापाखें नेपाः देय्यात अन्तर्राष्ट्रिय ख्यलय् विशिष्ट थासय् थ्यंकेत तिबः जूगु दु । थुकिया माध्यमं नेपाःया गौरव थहां वनाच्वंगु दु । विशेषतः नेवाःतय् देगः, चैत्य, बहाः बही, सतः, फल्चा अले मूर्तिकला व चित्रकलापाखें नेपाःया मौलिकयात न्ह्यब्वया ब्यूगु दु । अथे हे थःगु पहःया जात्रा पर्व व बाजं, प्याखं, संगीतया प्रस्तुतिपाखें नं नेवाःयात थःगु कथं म्हसीकेत तिबः जूगु दु । नेवाः पुर्खापिन्सं देगः व चैत्यया जःखः
छाय्पिया वयाच्वंगु स्वकुंलाःगु चन्द्रमा व सुद्र्यः दुगु गुगु ध्वाँय् खः थौं उकियात राष्ट्रियस्तरं नालाः नेपाःयात अन्तर्राष्ट्रिय ख्यलय् बिस्कं म्हसीका बीगु नेपाःया राष्ट्रिय ध्वाँय् कथं ब्वयेका वयाच्वंगु दु ।