छेँया पौज्या वा पौचीपिं उदायतय्त सिख्राकार धाइ । सिख्राकारतय् जातीय लजगाः पलिंचीगु खः । थुपिं येँय् तेबहाः व नच्छेगल्लिइ जक दु । बौद्ध धर्म माने याइपिं सिख्राकारत पाल्हाः द्यःनाप स्वापू दु । पाल्हाः द्यःया १२ दँ मेलाय् पाल्हाः द्यःयात कुरुवालं वरुण कलशय् बिज्याका हइ । द्यः सानेपाय् तयातइगु इलय् गुरुपिनिगु पूजाधुंकाः पाल्हाःद्यःयात सिख्राकारतय्सं पुज्याये धुंकाः जक मेपिंसं पुज्याये दइ । अनंनिसें द्यःयात सिख्राकारतय्सं च्वाम्वलं गायेका हइ ।

आगंद्यः, दिगुद्यः व विशेष तान्त्रिक पूजाय् माःगु ज्वलंत दयेकीपिं उराय् सिन्दुराकार खः । थुमिसं आगंद्यःया लुखाय् खाइगु धकिं (पर्दा), आगमय् गुह्य पूजाय् छ्यलीगु क्वखँगा (चिब्यागु गलबन्दी थें जाःगु म्हासुगु थानागा), गुह्यपूजाय् छ्यलीगु ग्वय्का (षटयोगिनी प्रतीक कथं न्याताजि ऊनया खुपुका निलाः छपु यानातःगु तःपुगु क्वखा) दयेकीपिं खः । सम्यकबलय् सम्यक द्यःपिंत थःपिनिगु चिंकथं क्वखँगा क्वखायेका वयाच्वंगु दु । बौद्धमार्गी नेवाः कथं
म्हस्यूपिं सिन्दुराकारतय् बस्ती येँया यट्खा, यट्खा दितिफुसय् व दमाइत्वालय् खः । थुमिगु जनसंख्या ल्याः म्हो जक दु ।