ने.सं.११३० दँय्‌ निर्माण जूगु थुगु संकिपाया निर्माता शुभ तण्डुकार, सुजिता जोशी, सिम्रिक श्रेष्ठ खः । थुकिया बाखं व निर्देशक राजेश मान सिं खःसा संगीतकार कीर्ति श्यामसुन्दर जोशी व राजेश मान सिं खः । संकिपाया छायाँकार देवआनन्द शिल्पकार अले, कलाकारकथं कुमार कार्की, मञ्जु श्रेष्ठ, रोजिना सुवाल, महन्त मल्ल, रुपेन्द्र श्रेष्ठ, हरिश तण्डुकारपिं दुथ्याः । चन्द्रमान नांयाम्ह छम्ह मनूया छुं ज्या मदुगुलिं जीवनय्‌ दुख स्यूगु खँ संकिपाय्‌ ब्वयातःगु दु ।

बौ दशनारायण मुनिकार व मां श्रीमाया मुनिकारया कोखं ने.सं. १०८६ चिल्लाथ्व पुन्हिकुन्हु येँया सुन्तागल्ली भाजु चन्द्रमान मुनिकारया जन्म जूगु खः । मचांनिसें प्याखनय्‌ नुगः क्वसाःम्ह भाजु मुनिकार परम्परागत दाफा बाजनय्‌ नं सक्रिय जुयाः दाफा बाजं थायेगु यानादी ।
थौंकन्हय्‌ वय्‌कलं त्रिवि बौद्ध अध्ययन केन्द्रीय विभागपाखें विद्यावारिधि अध्ययन यानाच्वनादीगु दु ।वय्‌कलं आनन्दकुटी विद्यापीठय्‌ कम्प्युटर शिक्षक कथं ज्या यानादीगु दु । वय्‌कः बज्रकला कुञ्ज व चर्या नृत्य प्रशिक्षण केन्द्रया संस्थापक नायः नं खः । वय्‌कलं वि.सं. २०५० निसें वि.सं. २०७६ तक सम्पदा शिविरपाखें निःशुल्क चर्या नृत्य प्रशिक्षण यानादीगु खः ।
चर्या प्याखं, धिमेप्याखं, धिमेबाजं, बांसुरी प्रशिक्षणया निंतिं वय्‌कः नेपाःया ३० गू जिल्ला तक थ्यनेधुंकूगु दु ।
वय्‌कःया बज्र दर्शन, नेपाया चर्या प्याखं छपुलु, चर्या नेपाल, बौद्ध बज्रयान तान्त्रिक चर्या नृत्य,
लोकेश्वरया स्तोत्रपाठ, चर्या गीत व चर्या नृत्य आदि सफू पिदनेधुंकूगु दु । वय्‌कलं नामसंगीती, न्यतमरु अजिमा, कुमारी ब्याले, पचली भैरब, वोधिसत्व नाटक नं च्वयाः न्ह्यब्वयादीगु दु ।
वय्‌कः चर्या प्याखं कलाकारलिसें चर्या नृत्य
निर्देशक, अन्तरराष्ट्रिय नाट््यकर्मी, सांस्कृतिक नाटक च्वमि, परिकल्पनाकार, निर्देशक नं खः । वय्‌कःयात युथ एशोसियसन अफ जापान, केएसकेके टोकियो
(सन् १९९८), भारतीय नेवार संगठन दार्जिलिंग भारत (सन् २०००), नेवाः सांस्कृतिक केन्द्र झापा, विर्तामोड (सन् २०००), कीर्तिपुर नगरपालिका (सन् २००२),
नेपाल उद्योग तथा वाणिज्य महासंघ चितवन (सन् २००३), नाट्येश्वर कला केन्द्र पकनाजोल (सन् २००५), युथ फेडेरेशन फर वर्ल्ड पिस, नक्शाल (सन् २००८), नेपाल सांस्कृतिक विकास संघ (सन् २००८), सन्
नेपाल कला परिषद (सन् २००९), ज्यापु विकास कोष (सन् २०१२), शिल्पकला एकेडेमी ढाका बंगलादेश (सन् २०१६), नेपाल खड्गी सेवा समिति (सन् २०२१) लिसें थीथी संस्थापाखें सम्मान याःगु दु ।
भाजु मुनिकार सांस्कृतिक भ्रमणया झ्वलय्‌ जापान, भारत, दार्जिलिंग, बेल्जियम, नेदरल्याण्ड, चीन, मंगोलिया, बंगलादेश, फिलिपिन्सय्‌ वनाः थःगु कला न्ह्यब्वयादीगु दु ।

नेपालभाषाया संकिपा ‘चरित्र’ पि प्रोदक्शनया पाखें रञ्जना जोशिं निर्माण याःगु खः । ने.सं.११०७ दँय्‌ प्रदर्शन जूगु थुगु संकिपाया निर्देशक पवन जोशी खःसा कलाकारपिं विजय मानन्धर, जुनु महर्जन, योगेन्द्रदास श्रेष्ठ, सुलोचना मानन्धर, नविन जोशी व रामकृष्ण धिना खः । थुकी गोविन्द चिकंमूया बाखं, शुभशान्ति बज्राचार्यया सम्वाद अले संगीत गोविन्द ह्यूमत व राजभाइ सुवालं छायांकन यानादीगु खः ।
थुगु संकिपाय्‌ मनूतय्‌गु चरित्रया हुनिं जीवनय्‌ सुख नं सियेफु, दुःख नं सियेफु धैगु सन्देश न्ह्यब्वया तःगु दु ।

बज्रयान बौद्ध धर्म अनुसारं चर्या नृत्य
यायेबलय्‌ खुताजि तिसा छ्यली । थ्व तिसात थुगु प्रकारं दु– १) कन्थि २) मौ ३) कर्णकुण्डल ४) जबि ५) मकुट ६) दृष्टि

कन्थि

दान पारमिताया प्रतीकात्मक तिसा कन्थि खः । चर्या प्याखं हुलीबलय्‌ कन्थि गःपतय्‌ क्वखाइ व छातिइ लाक्क खनेदयेक तियातःगु दै । दान यायेबलय्‌ नुगः मस्यासे दान यायेमाः, छाति चकंकाः दान याये फयेमाः धकाः कन्थियात छातीलाक्क तिसां तीगु खः ।
मौ

शील पारमिताया प्रतिकात्मक मौ खः । थ्व ल्हातिइ निपाय्‌सं न्ह्याइ । शील पालना याकेगु अले भिंगु ज्या व मभिंगु ज्या नं ल्हातिं हे याइ । झीगु जीवनय्‌ ल्हाःया महत्वपूर्ण भूमिका दु । ल्हातं हे सकतां ज्या पूवंक याना बी ।

कर्णकुण्डल

क्षान्ति पारमिताया प्रतिकात्मक तिसा कर्णकुण्डल खः । झीसं न्ह्याम्हेसिया पाखें नं बांलाःगु खँ व बांमलाःगु खँ नितां न्हाय्‌पनं न्यने फयेके माः । अथे जुयाः चर्या प्याखंम्वलं न्हाय्‌पनय्‌ कर्णकुण्डल छुनातइ । क्षान्तिया गुण मदयेकलकि मनूतय्‌सं खःगुं मखुगुं न्ह्यागुं ज्या नं यायेत कुतः याइ ।

जबी

वीर्य पारमिताया प्रतिकात्मक तिसा जबी खः । बज्रयान बौद्ध धर्मया क्रियाकलाप व गतिविधि यायेत बल शक्ति पिज्वयेमा धकाः जँय्‌ जबी चिइगु खः । चर्या नृत्यय्‌ जबी चिनातैगु धैगु प्याखं बांलाकेत जक मखु ।

मुकुट

ध्यान पारमिताया प्रतिकात्मक चर्या प्याखंया तिसा मुकुट खः । न्ह्यागु ज्या याःसां ध्यानपूर्वक यायेमाः । बज्रयान बौद्ध धर्मय्‌ धार्मिक ज्या अथवा उपकारी आदि ज्याय्‌ सफलता प्राप्त जुयेमा धकाः मुकुट शीरय्‌ पुइ । मुकूट शोभायमान जक मजुसे थुकिं सकसितं ध्यानय्‌ तयेगु ज्या याइ ।

दृष्टि

प्रज्ञा पारमिताया प्रतिकात्मक दृष्टि खः । च्वय्‌च्वंगु न्यागू पारमिता थःत अनुग्रहित जुलकि ध्यानदृष्टिइ प्रज्ञापारमिता दयावइ । प्रज्ञापारमिता प्रज्ञा ज्ञान खः । प्रज्ञा व उपाय नितां दतकि सम्पूर्ण शुन्यता ज्ञान लाभ जुइ ।
चर्या नृत्यया हरेक प्याखंया भेषभूषा नापनापं अलंकारया रुपय्‌ थीथी तिसा तियातइ । गथेकि कलि, जंगीसेलया कलि, पाउजु, मोतिमाः, हिराफ्वः, मणि, रत्नमाला आदि ।
स्वांफ्वःमाः, हेराफ्वः, तायः, सुत्ताद्यः, सिखः, तपुसिखः, चिपुसिखः, द्यःअंगू, पाउजु, घंगला, नागमाः, नरशिरमाः, कवंछ्यं माः, किकिंपा, कर्णपताः

संगीत पक्ष

गुलिं चचा प्याखं रागं सुरु जुयाः प्याखं हुलाः श्लोकं अन्त्य याइ । गुलिं चचा प्याखं श्लोकं शुरु यानाः प्याखं हुली अले रागय्‌ अन्त्य याइ । गुलिं प्याखं बाजंया धूनय्‌ नं सुरु यायेगु याः । हरेक चचा प्याखंया थःगु हे बिस्कंया राग, ताल, मात्रा व चचा मे दु । राग धालकि नट राग, गुञ्जली राग, ललित राग, गोदग्री राग, कामोद राग, मंगल राग इत्यादि रागया चचा मृ दु । अथे हे ताल धकाः जटीताल, प्रताल, माथताल, षटन्कारताल, चस्पतीताल, चोताल इत्यादि । चचा प्याखनय्‌ चचा मे हालीबलय्‌ ताः जक थानाः चचा हालेगु याः । आगमय्‌ दुने चचा हालीबलय्‌ कान्तां दबदब थानाः थीथी राग काइ । वयां नापनापं ताः थानाः थीथी चचा मे हालेगु याइ । अले थ्वयांलिपा मूगूरु बाय्‌ थकालिजुपाखें चर्या नृत्य सुरु यायेगु याइ । चचा प्याखनय्‌ थीथी द्यःदेवीपिनिगु चर्या नृत्य यायेबलय्‌ थीथी रागया नापनापं थीथी रसत नं दयाच्वनी । गुलिं चर्या नृत्य करुण रसय्‌ लानाच्वनीसा गुलिं चर्या नृत्य रौद्र रसय्‌ लानाच्वनी । गुम्हं द्यःपिं शान्तपिं जुयाच्वनीसा गुम्हं द्यःपिं हारांपिं जुयाच्वनी । अथे जूगुलिं सकल द्यःदेवीपिनि छगू हे किसिमयागु चर्या नृत्य जुयाच्वनी मखु ।

वाद्यवादन
बज्रयानदुने षोडशलाश्य चचा मेया कथं कया तैतःगुली ४ गू थीथी वाद्य, ४ गू थीथी नृत्य, ४ गू थीथी पुजा व ४ गू मेमेगु ब्वथला तःगु दु । ॐ बज्र बिणे हूं (एकतारेःबिणा), ॐबज्र बम्से त्राम् (बांसूरी), ॐबज्र मृदंगे ह्रीं (वाद्यवादनः खिं, मृदंग), ॐ बज्र मूरुजे अः इत्यादि ।
चर्या नृत्यय्‌ थीथी वाद्यवादन षोडशलाश्य अनूरुपं चर्या गीत लिसें चर्या नृत्य यायेबलय्‌ थीथी बाजंत थायेगु याः । गथेकि–
ताः, कान्तां दबदब, मृदंगा (तग्वः खिं), बम्से (बांसुरी), विणा (सितार), प्वंगा, पँय्‌ताः बाजं

बौद्ध चलचित्र निर्माण समितिपाखें बुद्धकालिन बाखंया लिधंसाय्‌ ने.सं. ११२० स निर्माण जुयाः प्रदर्शन जूगु थुगु संकिपाया निर्माता ध्रुवरत्न शाक्य व धर्मबहादुर शाक्य खः । थुगु संकिपाया निर्देशक मणिष कुमार श्रेष्ठ खःसा थुकी धर्मरत्न शाक्यया बाखं दु अले थुकिया संगीतकार किरण शाक्य व छायाँकार एम एस माइकल खः । कलाकारपिं हिसिला महर्जन, स्वयम्भु रत्न शाक्य, मदनकृष्ण श्रेष्ठ, हरिवंश आचार्य, सुभद्रा अधिकारी, नारायणदेबी प्रधान, पवन जोशी, कृष्णभक्त महर्जन खः । थुकिया बाखंचु बुद्धकालिन बाखं खःसा थुकी छम्ह थी मत्यःम्ह धकाः धयातःम्ह मिसाया बौद्ध भिक्षु आनन्दलिसे मन स्वाइगु व थ्व हे खँयात कयाः तथागत बुद्धं कना बिज्याःगु जातिय विभेद नापनापं जीवनया सत्यया खँयात क्यनातःगु दु ।

थुलि हे नापया धाये थाकुसां मू धिमय् स्वयां चिग्वःगु धिमय् हे चिग्वः धिमय् खः । येँय् चिग्वःगु धिमय्यात यलय् पो धिमय् नं धायेगु याः । मेगु छताजि नेवाः बाजं धाः थें चिग्वःगु जुयाः थ्व बाजंयात धाःचा धिमय् नं धाइ ।
ख्वपय् चिग्वः धिमय्यात धिमय्‌चा धाइ । थुगु धिमय् नं तःग्वः धिमय् थें हे ज्वः पुचलय् थाइगु खः । ख्वपय् चिग्वः धिमय् (धिमय्‌चा) नौबाजा थाइबलय् छताजि बाजंकथं जक थाइ । चिग्वः धिमय् नं तग्वः धिमय् थें हे दयेकी । चिग्वः धिमय्या गुहालि बाजं भुस्याः खः । निगः धिमय्या छज्वःयात छजुकथं भुस्याः थाइ । चिग्वः धिमय्‌लिसे धुङा दइ मखुसा गुहालि बाजंकथं घौ/कँय्‌पु थाइ मखु ।
ल्याय्‌म्ह ल्यासेपिन्सं तसकं ययेकूगु थ्व बाजं थौंकन्हय् यक्व हे न्हून्हूगु धिमय् खलः नीस्वनाः छ्यलाबुला उप्वया वःगु खनेदु । न्हापा न्हापा धिमय् मदुगु नेपाःया थीथी नेवाः बस्तिइ नं धिमय् स्यनेगु थायेगु जुयावःगु दुसा विदेशय् नेवाःत दुथाय् धिमय् न्यनाच्वंगु दु । धिमय् थाइगु थाय् न्यनावं थें धिमय्‌लय् न्हापा मदुगु तालय् न्हून्हूगु बोलया नं विकास जुयाच्वंगु खनेदु । गथेकि न्हापा धिमय्‌लय् ग्वाराया धुनय् थायेगु बोल मदुगुलिइ आः वयाः थीथी ग्वाराय् नं थायेजीक धिमय् बोल दयेकाः थानाहःगु दु ।

चित्लाङ्या कपुगां, तुपिंख्यः, माझगां, कलाँतु, आदि थीथी बस्तिइ थीथी ख्वाःपाः प्याखं दु । थ्व प्याखं भिंmनिदँय्‌ छक्वः हुइकेगु चलन दु । गणेश, भैरव, वाराही, कुमारी व महालक्ष्मी आदि द्यःपिनिगु ख्वाःपाः पुयाः तान्त्रिक विधिकथं प्याखं हुइकी । द्यःप्याखंलिसें छेँखापतिंया प्याखंम्वः तयाः थीथी पौराणिक बाखंया लिधंसाया प्याखं नं दुथ्याइ ।
दँय्‌दँसं कात्र्तिकया संल्हूकुन्हु श्री चम्पाकेश्वर महाद्यःया मेलाय्‌ अन त्वकचा प्याखं धकाः ख्वाःपाः प्याखं हुइकी । त्वकचा प्याखं तौख्यः व न्हूगांया गोपाली, अम्पुद्वःया बलामि व कलाँतु व बिसिंख्यःया गमाल यानाः स्वथ्वःसिनं हुइकेमाः ।
थुपिं प्याखं मध्यय्‌ दथुचिलं (माझगामय्‌) दँय्‌दँसं कतिंपुन्हिकुन्हु कातिप्याखं पिकाइ । जुजुया उजं कयाः यलया कातिप्याखंया स्वन्हुया प्याखं थन क्यनीगु खः । बाथः, शिकारी, माझिप्याखं आदि कातिप्याखंया थीथी लुलिसें महाद्यः, पार्वती व गंगा सूत्रधार जुयाः थीथी द्यःया ख्वाःपाः प्याखंलिसें कातिप्याखं व पौराणिक बाखंया प्याखं नं हुइकीगु थनया प्याखनय्‌ गांया छ्ेँखापत्तिंया प्याखंम्वः दइ । दँय्‌दँसं प्याखं पिमकालकि गामय्‌ महामारी ल्वय्‌ न्यनी धइगु जनविश्वास दु । दँय्‌दँसं स्वयां भिंmनिदँया छक्वः थनया प्याखनय्‌ तःम्ह द्यःपिं दइ । थ्व फुक्क प्याखं तान्त्रिक विधिकथं स्यनेकने यानाः माझगांया दबुलिइ हुइकी । बहनीनिसें न्ह्याइगु थ्व प्याखं सुथय्‌ मेय्‌ बलि बियाः तिनि क्वचाइ ।
खिं थानाः, म्ये हालाः व मुहालिया धुनय्‌ थनया प्याखं हुइकी । बाखं लिधंसाया प्याखनय्‌ सम्वाद नं दइ । थनया सम्वादया भाय्‌ पुलांगु मैथिलि भाय्‌या लवज दु । कात्र्तिक नाच प्रबन्ध समितिया ग्वसालय्‌ थुगुु प्याखं सलंसः दँनिसें मदिक्क न्ह्यानाच्वंगु दु ।

परम्परागत नेवाः बाँसुरी खलकय् थाइगु थ्व बाजं चिम्ता ज्वःलाःगु झ्यालि घानातःगु गुहालि बाजं खः । थुकियात बाजंया तालकथं छपा ल्हातं चिम्ता थें संकाः व मेगु ल्हातं झ्यालि छिलिछिलि हीकाः थाइ ।

चौतालया मात्रा १२ (४+२+२+४) यागु खः । थुकिया थीथी मे यल मंगःया भिंद्यःया दाफा मे सफुतिइ संग्रहित जुयाच्वंगु दु । तर थौंकन्हय् चौतालया मे हालेगु बन्द जुइधुंकल । अथे खःसां दाफा भजनय् ग्वारा हालेबलय् खासखास ग्वाराय् दथुइ चौतालया मे हालेगु थायेगु चलन आः नं दनि ।
चौतालया ताल व मात्रा विभाजन थुकथं खनेदु ।
१ २ ३ ४ ।५ ६ ।७ ८ ।९ १० ११ १२
तिं छु ।तिं ।तिं   ।तिं छु

च्वः ताल ४ मात्राया जुइ । निगू मात्राया निगू विभाग दइ । ताः थायेबलय् १ मात्राय् तिं ३ मात्राय् छु जुइ । नेपालभाषाया आपालं मे च्वः तालय् लानाच्वंगु दु । गथेकि– राजमति कुमति, वा माया वा वा, द्यःयात सिन्हाय्‌स्वां आदि ।
मात्रा/विभाग :
१ २ । ३ ४
तिं छु