द्यः ल्हाये धुनेवं न्ह्याः, गुँ थायेन्ह्यः थाइगु धिमय्या बोल च्वः/छुवां खः ।

धुँन्या हीकीबलय् दकलय् च्वय् च्वनाः हीकी । यक्व तःधिकःम्ह याइ मखु । धुँन्या छपु हे ल्ह्वने मफुम्ह नं याइ मखु । धुँन्या ल्ह्वनाः हीकेफुम्ह बःचा धिकःम्हेसित याइ । तुयूगु जामां सिंकी । माः तनीबलय् माः तनीपिं खलःपिनिगु ब्वहलय् दनाः धुँन्या हीकेगु याइ । ब्वहलय् थहां वनेन्ह्यः गुरुयाके आज्ञा कयाः ब्वहलय् तइपिन्त भागि यानाः थहांवनी । थहां वनेत खलःपिन्सं ग्वाहालि याइ । धुँन्या स्यनाः मेम्ह च्वमेलु जूमवःतले नासःपुजां वयात न्यागूगु सी बियातइ ।

ने.सं. ११३१ दँय्‌ निर्माण जूगु संकिपाया निर्माता निलेश शाक्य अले निर्देशक सूर्य श्रेष्ठ खः । थुकी राजेन्द्रमान शाक्य (आरएम)या बाखं दुसा संकिपाया छायाँकार लूजः सिं खः । संकिपाय्‌ कलाकारकथं राजकुमार श्रेष्ठ, मीरा माली, पल्पसा डंगोल, सुरेन्द्र के.सी.पिं दुथ्याः । थन निम्हेसिया यःत्यः जूगु मतिनाय्‌ दइगु त्याग भावनाया बाखं न्ह्यब्वया तःगु दु ।

सुकुन्दा फिल्म्स्पाखें ने.सं. ११३० दँय्‌ निर्माण जूगु संकिपाया निर्माता मिन्जु शाही व रिता श्रेष्ठ अले बाखं व निर्देशक बासु शाही खः । संकिपाया छायाँकार नरेश शाही खःसा कलाकारकथं सुरेश शाही, सिर्जना महर्जन, ज्ञानेन्द्र ईशारा महर्जन, रवि महर्जन, राज्यलक्ष्मीशाक्य व नरेश सिंपिं दुथ्याः । छम्ह ल्वचं कःम्ह मिजंयात लिधंसा ब्यूम्ह मनूया बाखं थुकी दुथ्याना च्वंगु दु ।

लँय् वनीबलय् गुबलें गुबलें थाइगु जोश वइगु धिमय् बोल छिना खः । थ्व बोल निक्वःतक जक थायेज्यू ।

भुस्याः स्वयाः चिपाःगु भु बांगु कँय्या बाजं खः – छुस्याः । छुस्याः नाय्‌खिंया ग्वाहालि बाजंकथं उकिया तालया मात्रा क्यनाः थाइ । ख्वप लागाय् सिछ्याः धकाः धिमय्‌लिसे छुस्याः थायेगु चलन दु । थुकिया आकार थ्यं मथ्यं २०–२४ सेमी ब्याया दथुइ बच्छि चाकः भतीचा थकया तइ । २ मिमी फिगु छुस्याःया दथुह्वतं पिकयातःगु चिखि ल्हाःया पतिनय् हिनाः छपातं मेगुलिइ ल्वाकाः थ्व बाजं थाइ । चलनचल्तीइ छुस्याःया बोलयात ‘छ्याँइ’ बाय् ‘छ्याँय्‌’ व ‘चा’ धाइगु खः ।

रेडियोय्‌ म्ये थ्वइबलय्‌ थः जन्म जूगु थाय्या नां नं धयाहःसा गुलि ज्यू धयागु मती वःगु हुनिं जगमोहन वामिया म्हसीका हे बिस्कं जुल । लोकं अतिकं ययेकूम्ह कलाकार जगमोहन वामिं थःगु मती लूकथं थःगु नां जगमोहन मेहेर कायस्थ मतसे थःगु जन्म जूगु थाय्‌ वादेय्याम्ह जूगुया ल्याखं नामय्‌ ‘वामि’ तयादिल ।
ने.सं. १०५७ यंलागाः तृतिया, बसुबारखुन्हु वादेय्‌ (चापागाउँ)या कय्‌मुगः, यकुत्वालय्‌ जन्म जूम्ह जगमोहनया अबु केशवमेहेर कायस्थ खःसा मां मोहनमाया डंगोल कायस्थ खः ।
गुरु अब्दुल खाँपाखें प्रारम्भिक संगीत शिक्षा कयादीम्ह जगमोहनं गुरु मुरलीभक्त प्रधानाङ्गपाखें म्ये हालेगु, प्याखं हुलेगु व बाजं थायेगु ज्ञान कया दिलसा गुरु कृष्णमान डंगोलपाखें म्ये हालेगु गुणय्‌ अझ दख्खल दयेकादिल ।
जगमोहनया सः, च्वसा व लसय्‌ ‘झिंन्यान्हु मानि ब्याः यायेगु, झिलिमिलि स्वांमाः क्वखायेगु’ म्ये तसकं लोकंह्वाः । वय्‌कलं च्वयादीगु नेपालभाषाया म्ये वरिष्ठ म्येहालामिपिं मदनकृष्ण श्रेष्ठ, योगेश वैद्य, रमेश ताम्राकार तारादेवी, जुजुकाजी रंजित, ज्ञानु राणा, विजयनारायण मानन्धर, संगीता शाक्यपिन्सं हालातःगु दु । वय्‌कलं च्वयादीगु नेपालभाषाया म्ये ‘छं दुःख स्यूगु खनाः जिगु नुगः हील मिसा’, ‘म्हुतुइ छता मनय्‌ छता याये मते सिन्तलि तता’, ‘उखें मलाः थुखें मलाः’, ‘ज्ञानी मय्‌जु झीगु खँ थौं’, ‘बागः मिखां स्वय्‌मते यःमैं’, ‘चा हे मचायेक बैंया रंग जिगु’, ‘भ्वय्‌ वनाः वःम्ह मैंचा’, ‘मैं धाय्‌ ला मय्‌जु धाय्‌ ला?’, ‘साझवाः हाकुचा गुलि जक न्यासिचाः’ थें जाःगु म्ये अतिकं लोकंह्वाःगु खःसा थुगु म्ये पिदंगु म्येचाः “वामिया दबू” नं संगीत ख्यलय्‌ बिस्कं छाप दुुगु म्येमुना खः । वय्‌कःया सः दुथ्याःगु ‘लाय्‌लामा’ म्येमुनाया (न्यागूगु ब्व) व “पुष्पाञ्जली भाग २” नं वय्‌कःया म्येमुना कृति खः ।
रेडियो नेपालय्‌ नेवाः व खस नेपाली भाय्या म्ये हालाः स्वर परीक्षा उत्तीर्ण जुयादीम्ह जगमोहनया नेवाःम्ये अतिकं लोकं नं ह्वात । नेपालभाषाया ज्याझ्वः “जीवन दबू”पाखें वि.सं. २०१८ सालनिसें २२ सालतक वय्‌कलं ६० पुसिबें अप्वः म्ये हालादिल । नापं वय्‌कलं ३०० पु ति भजन व जीवन दर्शनया सृजना पिथना दिल ।
जगमोहन वामिं च्वयाः स्यनादीगु नाटक “घटनाया चक्र”, अले च्वयादीगु, निर्देशन नापं अभिनय नं यानादीगु ख्यालः “गुथिपाः”, नाटक “दुःखीया लँपुइ” खःसा ३ गू टेलिप्याखनय्‌ नं वय्‌कलं अभिनय यानादीगु दु ।
थःगु जन्मथासय्‌ संगीतलिसें शिक्षा, स्वास्थ्य, सुरक्षा, साहित्य, धर्म, संस्कृति, सम्पदाया ख्यलय्‌ सक्रियम्ह वय्‌कलं बज्र सिरपाः ललितपुर (ने.सं. १११९), थिमिकला परिषद्पाखें म्ये प्रतिभा सिरपाः (ने.सं. १११५), बौद्ध संंगीत जागरण म्ये धेंधेंबल्लाः कासाय्‌ उत्कृष्ट म्ये च्वमिया सिरपाः (२०६५) त्याकादीगु दु । पेजथ्री नेपालभाषा पिपुल्स च्वाइस अवार्ड (ने.सं. ११३३) लिसें सलंसः संघसंस्थां वय्‌कःया गुण लुमंकुसें हंगु दु । वय्‌कःया म्येचाः “वामिया दबू” नामं हे “जगमोहन वामि एकल संगीत साँझ” नं जूगु जुल । ने.सं. ११४३ चिल्लागाः सप्तमि, मंगलबारखुन्हु ८६ दँया बैंसय्‌ वय्‌कलं थुगु धर्ती त्वःतादीगु खः ।

जति नं ७ मात्राया जुइ । स्वंगू मात्राया छगू विभाग व निगू मात्राया निगू विभाग यानाः मुक्कं स्वंगू विभाग दइ । ताः थायेबलय् १ मात्राय् तिं ४ मात्राय् तिं ६ मात्राय्‌् छु जुइ । जयनमो श्री बुद्ध, नारायणजु आदि मे जति तालय् लानाच्वंगु दु । दाफा संगीतया थीथी ग्वारा चालि व पञ्चबुद्ध, महामञ्जुश्री, कुमारी आदि चचा मेय् नं जति ताल दुथ्याना च्वंगु खनेदु । जति तालयात थाय् थासय् खैजति व खस्ती नं धायेगु यानाच्वंगु खनेदु ।
मात्रा/विभाग :
१ २ ३  । ४ ५  । ६ ७
तिं तिं छु

जय श्रेष्ठ नेपालभाषाया न्हापांगु संकिपा “सिलु”या नायः खः । बिसं २०११ फागुन ४ गते किपूया इताछेँ त्वालय्‌ जुयादीम्ह वय्‌कःयागु वास्तविक नां जुजुभाई महर्जन खः । कलाकःमि जय श्रेष्ठया अबु भाइचा महर्जन व मां लालमाया महर्जन खः । मचांनिसें नाटक व प्याखनय्‌ नुगः क्वसाःम्ह वय्‌कलं “सीमाको अन्तिम प्रहर” नांयागु खस नेपाली भाय्‌या नाटकं अभिनय यात्रा न्ह्याकादिल । अनं लिपा गौतम बुद्धया बाखंया लिधंसाय्‌ “निर्वाण मार्ग” नांयागु नेवाः नाटकय्‌ भगवान बुद्धया भुमिकाय्‌ म्हितादिल । सिलु धुंकाः भाजु श्रेष्ठ म्हितादीगु मेगु नेवाः संकिपा “बांलाः मय्‌जु”यात नेपाल सरकार चलचित्र विकास बोर्डया ग्वसालय्‌ जूगु राष्ट्रिय चलचित्र पुरस्कार ज्याझ्वलय्‌ दकलय्‌ बांलाःगु संकिपाया सिरपातं छायेपिउगु दु । कलाकःमि जय श्रेष्ठं संकिपा बाहेक सुलाः सुलाः मतिना याइगु, कान्हे मैंचा मंसीर महिनास , लिउ लिउ वयाः हायेके मते, हाकुसि पतासि ह्याँउ स्वां, मन्जुश्री द्यैके वनाः म्येया भिडियो लगायतया लिपांगु इलय्‌ आपालं म्युजिक भिडियोलय्‌ अभिनय यानादीगु दु । भाजु जय श्रेष्ठं नेवाः जक मखु खस नेपाली भाय्‌या नं यक्व संकिपा म्हितादीगु दु । रक्षा, कलाकार, सम्झौता, जीवनयात्रा आदि वय्‌कः नायः जुयादीगु संकिपा खः । अथेहे कलाकःमि शिव श्रेष्ठनाप “सक्कली नक्कली” संकिपाय्‌ नं भाजु जय श्रेष्ठं ज्या यानादीगु दु ।

जयदेव तसकं लोकंह्वाःम्ह झिंनिगूगु शताब्दिया संस्कृत भाय्‌या कवि व संगीतज्ञ खः । बसन्त ऋतुसं भगवान कृष्णया राधा व गोपिनीलिसेया मतिना विषयया रागय्‌ हनातःगु चिनाखँ ‘गीत गोविन्द’या निंतिं कवि जयदेव तसकं जाः । कृष्णसिबें राधायात च्वन्ह्याका तःगु थुगु चिनाखँयात हिन्दू भक्ति आन्दोलनया ज्वः मदुगु साहित्यकथं नालातःगु दु । नेवाःतय्‌सं गीत गोविन्दया म्ये भजन व दापाय्‌ हाला वयाच्वंगु दु । गीत गोविन्दया आपालं राग दापाया रागलिसे ज्वःलाः । दापाम्ये सफुलिइ म्ये च्वयेगु तरिका नं गीत गोविन्दय्‌ थें खः । उकिं नेवाःतय्‌गु दापा संगीतय्‌ गीत गोविन्दया यक्व प्रभाव खनेदु ।

गीतगोविन्द
संस्कृत साहित्यया १२ गूगु शताब्दीया महाकवि जयदेवं चिनातःगु काव्य रचनाया (म्येया) शृङ्खलायात ‘गीत गोविन्द’ धाइ । महाकवि जयदेव रचित थीथी २५ पु म्ये (काव्य रचना) झीथाय्‌ स्वनिगःया थीथी पुलांगु भजनया म्ये सफुलिइ दुथ्यानाः संग्रहित व सुरक्षित जुयाच्वंगु दु ।
थुपिं २५ पु म्येत मध्यय्‌ न्हापांगु म्ये ‘प्रलयोपया–धिजलेधृत’ धाःगु भगवान श्रीकृष्ण/विष्णुया दशावतारया बारेया खः । दकलय्‌ लिपांगु २५ पुगु म्ये ‘मधुमथन मूर्तिवर विन्दुकर’ धाःगु गंगामाइया बारेया खः । थ्व बाहेक मेमेगु २३ पु थीथी रचना भगवान श्री कृष्ण व राधाया श्रृङ्गार रसया काव्य रचना (म्ये) खः ।
नेवाः भजन परम्पराय्‌ ‘गीत गोविन्द’ म्येया तःधंगु प्रभाव लानाच्वंगु दु । स्वनिगःया आपालं पुलांगु भजनय्‌ भजनया शुरु हे थ्व हे गीत गोविन्दया निपुगु म्ये ‘श्रितकमलाकुच मण्डल’पाखें यायेमाःगु परम्परा थौंतक नं ल्यनाच्वंगु दनि । गनं गनं भजनय्‌ ‘खास खास तिथि एव पर्व दिनय्‌ गीत गोविन्दया लिपांगु ‘मधुमंथन मूर्तिवर’ धाःगु छपु त्वःताः मेगु २४ पु म्ये छन्हुं हे हालेगु परम्परा नं दुगु खः, तर थौंकन्हय्‌ थ्व चलन मदये धुंकल ।
गीत गोविन्दया लिपांगु म्ये कवि जयदेवया अन्तिम अवस्था, मृत्युशय्‌या (अर्घजलय्‌) लानाच्वंगु अवस्थाय्‌ ‘गंगामाइ नं दर्शन ब्यूगु हं ।’
थ्व हे अवस्थाय्‌ गंगामाईयात प्रणाम यानाः वसप्वलया स्तोत्र प्रार्थना यायेकथं चिनातःगु जूगुलिं थ्व म्ये देसय्‌ दुने हाले मज्यू, गंगा खुसि सिथय्‌ जक हालेमाः । कथंकदाचित देसय्‌ दुने महासे मगाःगु अवस्था जुल धाःसा ‘लःथल’ छगः जक जूसां न्ह्यःने तयाः थ्व म्ये हालेमाः धयागु लोकधापू दु ।
यलया बुंगद्यःया मृदंग भजन, यल लाय्‌कू (मंगःत्वाः)या भिंद्यःया दाफा भजन व कृष्ण देगःया भजनया पुलांगु म्ये सफुली गीत गोविन्दया दक्वं चना प्रचलित नेवाः आखलं च्वयाः संग्रहित व सुरक्षित जुयाच्वंगु दु । थ्व बाहेक स्वनिगःया मेमेगु
पुलांपुलांगु भजनया म्ये सफुली नं संग्रहित व सुरक्षित जुयाच्वंगु दु ।