नांजाःम्ह गायक पन्नाकाजी शाक्य वि.सं. १९८८ स ओमबहालय् बूगु खः । वय्कःया मां बालकुमारी शाक्य व बाः चतुरमान शाक्य खः । नेपाः व खस नेपाली भाषाय् वय्कःया यक्व लोकंह्वाःगु म्ये दु । ‘ताः दत मखनागु ल्वःमन ला रतन’, ‘वा माया वा वा जिमिथाय् लाछिइ वा’ थें ज्याःगु वय्कःया म्ये तसकं लोकंह्वाः । खस नेपाली भाषाय् वय्कःया म्ये ‘तिरिरि मुरली बज्यो बनैमा’ तसकं लोकंह्वाःगु म्ये खः । वय्कः थःगु इलय् नांजाःम्ह कलाकार नं खः । वय्कःया निम्ह काय्पिं प्रवेशमान शाक्य व पवित्रमान शाक्य नं लोकंह्वाःपिं म्येहालामिपिं खः । गायक पन्नाकाजिं संगीत ख्यलय् यानादीगु योगदानया निंतिं थीथी सिरपाः, मानपदविं विभूषित जुयादीगु दु ।
पँय्ताः सिजःपाताया तःहाकःगु म्हुतुं पुइगु बाजं खः । थ्व बाजं पञ्चताल बाजं बाय् क्वताःखिंया ज्वलं बाजं खः । छगू पञ्चताल बाजं खलकय् निपुया छज्वः यानाः न्याज्वःतक पँय्ताः दइ ।
नेवाः बौद्ध संस्कृतिइ पँय्ताःया छ्यलाबुला यक्व दु । सम्यक दान आदि पर्वय् थीथी द्यःपिं बिज्याकेत व थःथःगु थासय् लित हयेबलय् दुवाःपतिकं पँय्ताः पुयेमाः । थीथी बज्रयान पुजाविधिइ नं पँय्ताः पुइगु चलन दु । न्हापा न्हापा महायानी बहाबहिलिइ पुन्हि, संल्हू आदि दिनय् नं पँय्ताः पुइमाःगु चलन दुसां थौंकन्हय् थ्व चलन म्ह्व जुजुं वनाच्वंगु दु । पँय्ताः स्वत्वाः ह्वनाः तःहाकः यानाः पुइगु खः । पँय्ताःया स्वत्वाः फ्वः दुगु क्वत्वाः, दथुत्वाः व म्हुतु दिकेगु नासःत्वाः खः । गनं गनं पँय्ताः ‘मां’ व ‘चा’ निथी दु । मां पँय्ताः खुत्वाः व चा पँय्ताः न्यात्वाः दइ । पँय्ताः तःहाकः जुइगुलिं छपाल्हातं दथुइ तिंकथिं न्ह्वनाः मेगु ल्हातं नासःत्वाः म्हुतुइ दिकाः पुइगु याइ । सङ्गीतया थीथी स्वर मखसे थाइगु बाजंया बोल ज्वः लाकाः निगू बाय् स्वंगू स्वर पिज्वयेकाः पँय्ताः पुइगु खः । पँय्ताः खास यानाः बज्राचार्य, शाक्य व उराय्तय्सं पुया वयाच्वंगु खनेदु ।
पलेमां ताल ६ मात्राया जुइ । निगू मात्राया स्वंगू विभाग दइ । ताः थायेबलय् १ मात्राय् तिं ३ मात्राय् तिं ५ मात्राय्् छु जुइ । नेपालभाषाया सिलु मे छपु व विश्वन्तरया मचादान मेचालय् बालक धाःगु मे जक पलेमां तालय् लानाच्वंगु दु । दाफा संगीतया थीथी ग्वारा व चालिइ नं पलेमां ताल दुथ्याना च्वंगु दु ।
मात्रा/विभाग :
१ २ । ३ ४ । ५ ६
तिं तिं छु
पल्पसा डंगोल अभिनयया नापनापं संकिपा निर्देशन व निर्माणय् नं पलाः न्ह्याका वया च्वनादीम्ह कलाकःमि खः । ने.सं. १०९६ बछलाथ्वः तृतिया, आइतबारखुन्हु किपूया पांगाय् जन्म जुयादीम्ह वय्कःया अबुया नां द्वारिका डंगोल व मांया नां ज्वाला डंगोल खः । वय्कलं तःगू प्याखं, दबू प्याखं, संकिपा, टेलिसंकिपा व म्यूजिक भिडियोय् म्हितादी धुंकूगु दु । अभिनयया नापनापं हुलाप्याखं स्यनामि जुयाः नं ज्या याना वया च्वनादीम्ह वय्कलं ‘सत्य धरोधर्म’ नांया नेवाः संकिपाया निर्माण यानादीगु दु । अथेहे वय्कः सुभाय्, सत्य धरोधर्म, घोषकया लिसेलिसें तःगू हे नेवाः संकिपाय् म्हितादीगु दु । वय्कः खस नेपाली संकिपा ख्यलय् नं लोकंह्वाःम्ह कलाकार खः ।
वय्कः टेलिभिजन कलाकर्मी मञ्चया संस्थापक दुजः, नेपाल चलचित्र कलाकार संघया दुजः नं खः । मिस नेपाल १९९५ धेंधेंबल्लाखय् ब्वति कयाः छगू टाइटल नं त्याकादीम्ह वय्कलं पेजथ्री पिपुल्स च्वाइस अवार्ड ११३० य् ‘सत्य धरोधर्म’ व पेजथ्री पिपुल्स च्वाइस अवार्ड ११४२ य् ‘घोषक’पाखें नं सिरपा त्याकादीगु दुसा मेमेगु आपालं सिरपाः व सम्मानपाखें सम्मानित जुयादीगु दु ।
पवन जोशी छम्ह प्याखंम्वः, कलाकार, निर्देशक, मेच्वमि नं खः । वय्कः दबू प्याखं, संकिपा, नाटक, ख्यालः, टेलिसंकिपा, चिहाःसंकिपा व म्यूजिक भिडियोय् ल्हाः न्ह्याकाच्वंम्ह खः । ने.सं. १०७६ तछलागाः तृतिया, मंगलबारखुन्हु बूम्ह पवन जोशीया अबु दैवज्ञ खडानन्द जोशी व मां चन्द्रकुमारी जोशी खः ।
ने.सं. १०९१ दँनिसें कलाख्यलय् पलाः न्ह्याका वयादीम्ह वय्कलं सछिगू सिबें अप्वः दबू प्याखं व नाटकय् निर्देशन व अभिनय यानादीगु दु । अथे हे ने.सं. ११०२ दँय् तःधंगु धकिंया संकिपा ‘संघर्ष’य् खलनायकया भूमिका म्हितादियाः थुगु ख्यलय् पलाः तयादीगु खः । ने.सं. ११०८ दँय् ‘चरित्र’ संकिपाया निर्देशन यानाः संकिपा निर्देशनय् नं पलाः न्ह्याकादीगु खःसा ‘बसन्त ऋतु’, ‘धकिं दुने’, ‘बांलाः मय्जु’ लिसेंया आपालं संकिपा, चिहाःसंकिपा व म्यूजिक भिडियोया निर्देशन यानादीगु दु । वय्कलं २०६६ सालया राष्ट्रिय चलचित्र पुरस्कारय् सर्वोत्कृष्ट निर्देशकया सिरपाः, पेजथ्री पिपुल्स च्वाइस अवार्डय् बेस्ट डाइरेक्टर, बक्स अफिस म्यूजिक भिडियो अवार्डय् बेस्ट डाइरेक्टरया सिरपाः लिसें संसार्स क्रियशनपाखें सप्तरंगी सम्मान, तेज स्मृति कला सम्मान, नेपाल खड्गी सेवा समितिपाखें सम्मान कयादी धुंकूगु दु ।
बौ बुद्धिवीर सिंह कसाः व मां रत्नदेवि कसाःया काय् भाजु पवित्र वीर कंसाकार (पवित्र कसाः)या जन्म ने.सं. १०८७ प्वहेलाथ्वः पंचमि, आइतबारकुन्हु जूगु खः । नेवाः म्ये हालेगु व लसय् हनेगु प्रतिभा दुम्ह वय्कः नेपाल लिपिया संरक्षण व विकासया ज्या, नेवाः साहित्य व नेवाःम्ये च्वन्ह्याकेगु ज्यालिसें नेवाः संकिपा च्वन्ह्याकेगु ज्या याना च्वनादीम्ह संगीतकःमि जुयादी । वय्कलं थीथी एफएम रेडियो व टेलिभिजनय् नं नेपालभाषाया ज्याझ्वः न्ह्याका दीधुंकूगु दु । थौंतक सत्यापु नेवाः म्ये हालेगु व ४० पु म्येय् लय् तया दीधुंकूम्ह भाजु पवित्र कसाः नेवाः संकिपा ‘राजमति’या नं छम्ह पार्श्वगायक जुयादी । अंग्रेजी व हिन्दि म्येया लसय् नेवाः म्ये हालादीगुलिइ नं भाजु पवित्र कसाः छम्ह न्ह्यलुवाः खः ।
बिसं. २०४९ पाखे वय्कलं पासापिंलिसे जानाः ‘द स्नोमेन’ नांया सङ्गीत पुचः नीस्वना दिलसा नेवाः म्ये छपु नं दुगु खस नेपाली भाय्या ‘प्रथम’ नांया छगू एल्बम पिथनादिल । वय्कलं लसय् चिनाः हालादीगु रक एण्ड रोल पहःया दकलय् न्हापांगु नेवाः म्ये ‘मिखा बालाबाला, सँ कुलिकुलि’ तसकं लोकंह्वाःगु म्ये खः । नेपालभाषाया म्ये लसय् हनेगु वय्कःया प्रतिभाकथं उबलय् थीथी क्याम्पसय् दुगु नेपालभाषा पुचलं न्ह्याकूगु नेपालभाषा म्ये धेंधेंबल्लाः कासाय् वय्कलं लसय् हनादीगु व हालादीगु म्येयात तःक्वः न्हाप सिरपालं छाय्प्यूगु दु । विसं २०५० पाखे अंग्रेजी सङ्गीत पुचः ‘त्जभ द्यभबतभिक’ या म्येया लसय् नेवाः म्येग्वः तयाः छगू एल्बम ‘नेवाः वितल्स’ पिदन । नेपाः देसय् जक मखु भारतया दार्जिलिङ्, कालिबुङ आदि नेवाः बस्तिइ तसकं लोकंह्वाःगु थ्व एल्बमया छम्ह मू म्येहालामि भाजु पवित्र कसाः जुयादी । वय्कलं अंग्रेजी जक मखु हिन्दि भाय्या म्येया लसय् नं यक्व नेवाः म्ये हालादीगु दु ।
त्रिभुवन विश्वविद्यालयपाखें विज्ञानय् स्नातक तगिं तक ब्वनादीम्ह भाजु पवित्र कसाः थौंकन्हय् भानु मा. वि. दरबार हाइस्कुलय् नेपालभाषाया स्यनामि जुयादी । इलं लाःबलय् वय्कः थःपिनिगु पुर्ख्यौलि कापः पसलय् नं बनेज्या यानादी । व थेंतुं नेपाल लिपि गुथिलिसे ह्वनाः वय्कलं नेपाल लिपि स्यनेज्यालिसें लिपि संरक्षण व विकासया ज्या यानादी ।
नेवाः संगीत ख्यलय् वय्कःया योगदानयात च्वछासे नेपालभाषा एकेदेमिया ‘दान्यहिरा हःपाः सिरपाः’, मंकाः धुकू बचत तथा ऋण सहकारी संस्थाया ‘तिर्थहेरा सिरपाः’, उदाय् समाजया ‘रमेश ताम्राकार संगीत सिरपाः’लिसें तःगू क्याम्पसया धेंधेंबल्लाःया सिरपालं भाजु कसाःयात छाय्पीधुंकूगु दु । रेडियो ज्याझ्वः न्ह्याकामिकथं नं वय्कःयात तःगू हनापौ लःल्हायेधुंकूगु दु ।
चित्लाङ् व तिष्तुङय् थें पालुङय् नं झिंनिदँया द्यः प्याखं दु ।ं भैरव, गणेश, वाराही, कुमारी आदि ७ म्ह द्यःपिनिगु ख्वाःपाः पुयाः द्यः प्याखं हुइकीगु खःसा व लिसे पौराणिक बाखंया लिधंसाय् जुजु राजकुमारपिनिगु प्याखं नं क्यनेगु चलन दु । तान्त्रिक विधिकथं साधना यानाः द्यः खाकेगु, खत् चीगु (दबुलिइ तारण तयेगु), बलि बीगु आदि थनया प्याखंया विशेषता खः । मन्त्रया बलं हे माःकथं प्याखंम्वःयात ख्वयेकेगु व दिकेगु विधि नं यायेमाः । थ्व प्याखं पालुङ्या थीथी त्वालय् दुगु थीथी द्यःया खतय् (दबू) छसिकथं हुइकेमाः । वलिसें थ्व प्याखं जःखःया तिस्तुङ् व चित्लाङय् नं हुइके यंकेमाःपालुङ्या झिंनिदँया प्याखं द्यःला जातियापिन्सं पिकाइगु खःसा थुकिया निंतिं प्याखं व्यवस्थापन समिति नीस्वना तःगु दु । झिंनिदँय् छक्वः पिकायेमाःगु थनया प्याखं पिहां मवःगु नीदँ दयेधुंकल । यक्व खर्च, तःम्ह प्याखंम्वः व गुहालिमिया ई व मेमेगु हुनिं प्याखं पिथने मफया च्वंगु खः ।
न्हूस्यमि मस्तय्त स्यनाच्वंगु धिमे धुँन्या स्यनेज्या क्वचायेके । पिदनीबलय् नासःद्यःयात पुजा याइ । मोहनि सिन्हः तिकी । वःलाः सपना लाये धुंकूपिं त्वाःया दक्वं काय्मस्त पिदने पुजाय् थ्याकी ।
किसली तयाः संगीत स्यनेज्या पूवंकाः गुरुपिन्त ब्यतालिं चिकाः, सगं बियाः विशेष सम्मान यासें स्यँमिपिन्सं आखाछेँय् पिने बाजं थायेगुु, मे हालेगुयात पिदने पुजा धाइ ।
पिवांचा तनावने धुंकूगु तार दुगु छता हे जक परम्परागत नेवाः सूरबाजं खः । निपु तार दुगु थ्व बाजं पतिंचां बाय् गजं कियाः थाइ । न्हापा दापा व मेमेगु भजनय् पिवांचा थाइगु खः । थ्व बाजनं मेया धुन थायेज्यू ।