नगरा नेवाःलिसें मेमेगु जातिइ नं यक्व छ्यलाबुला दुुगु छ्यंगुलिं भुनातःगु बाजं खः । नगरा छगः जक, निगः बाय्‌ यक्व नं छथासं तयाः थाइ । भ्यगःथें गाःवंगु चा बाय्‌ सिजःया नगराय्‌ द्यःने चाकलाक्क छ्यंगुलिं भुनातइ । थुकियात निपा ल्हातं निपु कथि ज्वनाः थाइगु खः ।
नगराया पुलांगु नां दुन्दुभि, रणवाद्य, पटह, भेर आदि नं खः । नेवाः समाजय्‌ न्हापा थ्व बाजं जुगी जातिं थाइगु जुयाः नगरायात जुगीबाजं नं धायेगु याः । नगरा तःताजि दु । गथेकि दम नगरा, ज्वः नगरा, माझवाल नगरा ।
थाय्‌कथं नगरा पुजाय्‌, भजनय्‌ व मेमेगु सङ्गीतय्‌ थाइगु खः । न्हापा न्हापा थीथी बहाबही, बुंगद्यः, पिगंद्यः, गनेद्यः, भिंद्यः व मेमेपिं द्यःयाथाय्‌ न्हिथं सनिलय्‌ मुहालि पुयाः नगरा थायेगु चलन दु । व थेंतुं पञ्चेबाजा धकाः इहिपाः, चुडाकर्म, ज्याःजंक्व आदिइ नं नगरा थाइगु पुलांगु चलन खः । थाय्‌थासय्‌ नगरायात हे मू तालबाजंकथं थानाः याइगु भजन नं दु । उकियात नगरा भजन धाइ । यल व ख्वपया नौबाजाय्‌ नगरा मदयेकं मगाः ।
ज्वः नगरा
तग्वःगु व चिग्वःगु छज्वः नगरायात ज्वः नगरा धाइ । छ्यंगुलिं भुनातःगु चाया निगः नगरा निथी हे सुरय्‌ दइ । छगःया सुर घोर जुइसा मेगुया सुर तीप जुइ । निपा ल्हातं निपु कथि ज्वनाः थीथी बोल पिकयाः ज्वः नगरा थाइ । स्वनिगःया थीथी भजन, बाजंखलः व जात्रा उत्सवय्‌ नगरा थाइगु नेवाः चलन खः ।

दम नगरा
येँय्‌ लाय्‌कुलिइ दुगु तःग्वःगु निगः नगरायात दम नगरा बाय्‌ देव नगरा धाइ । थ्यं मथ्यं १ मितर जाः व १.५ मिटर ब्या दुगु थ्व नगरा थनया तलेगु भवानीया सुथसिया पुजा याइगु इलय्‌ न्हिथं थायेगु याना वयाच्वंगु दु ।

ब्याः बाजं
यलया न्यकूजात्राया नौबाजाय्‌ थाइगु माझवाल नगरा छगः, ज्वः नगरा छज्वः, नाय्‌खिं व छुस्याः थाइगुयात ब्याः बाजं धाइ ।

नगरा (नगडा) बाजंयात प्रमुख व उकिया पासा सहयोगी बाजंकथं भुस्याः, झ्यालि, गं, ताः तिंछु, ताइँनाइँ आदि समेत थानाः याइगु भजनयात नगरा भजन धाइगु खः । थ्व भजन यायेगु पद्धति नं मेमेगु भजन (खिं व दाफा भजन बाहेक) नाप मिले जू ।
नगरा बाजं चा व सिजःयागु बाग्वः (अर्धगोलाकार) दुने फुस्लुगु बाता थें ज्याःगु थल (बसजाः) स छ्यंगुलिं भुनाः दयेकातइ । थ्व बाजं प्यँचालय्‌ दिकाः निपु (झण्डै १ इञ्च गोलाइ व छकू हाकःगु बल्लाःगु) कथिं छ्यंगुलिं भुनातःगु सतहलय्‌ दायाः थाइ ।
सामान्यत भजनय्‌ छ्यलीगु नगरात नगराया छ्यंगुलिं भुनातःगु सतहया ब्यास १४/१५ इञ्च निसें १८/२० इञ्च तक दइ । गुलिं ततःग्वःगु नगरातय्‌गु (स्वनिगःया लाय्‌कूस दुगु) छ्यंगुलिं भुनातःगु सतहया ब्या ५/६ इञ्च स्वयां अप्वः व झीगु म्हधिकः पाय्‌जाः दइ । थज्याःगु नगरा तलेजु भवानीया थाय्‌ सुथय्‌, बहनी नित्यपुजा व आरति याइगु इलय्‌ तथा विशेष पर्वय्‌ जक थायेगु याः ।

संगीतकार गायक नगेन्द्र हाडाया जन्म वि.संं १९९८ य्‌ ख्वपय्‌ जूगु खः । थः झिंच्यादँ दुबलय्‌ अथे धयागु वि.सं. २०१६ निसें म्ये हालादीम्ह वय्‌कः नेपालभाषा आन्दोलनया इलय्‌ आपालं म्ये हालाः योगदान बियादीम्ह खः । मदनकृष्ण श्रेष्ठलिसे जानाः हालादीगु, संगीत तयादीगु वय्‌कःया ख्यालि म्ये तसकं तसकं लोकंह्वाः । ‘मरु गनेद्यःया देगलय्‌ गजू मदु…’ थें ज्याःगु वय्‌कःया यक्व हे लोकंह्वाःगु म्ये दु । वय्‌कःया काय्‌पिं नं संगीतख्यलय्‌ हे सक्रिय दु । वय्‌कःया सलय्‌ दुगु ‘ग्वाहालि ग्वाहालि थिके जुल..’ म्ये आःतक नं सान्दर्भिक ध्याचू म्ये खः ।

नबिना श्रेष्ठ नेपालभाषाया न्हापांगु संकिपा ‘सिलु’या नकिं खः । येँया असनय्‌ ने.सं. १०८७ यंलाथ्वः खस्थि, सनिबारखुन्हु जन्म जूगु खः । वय्‌कःया अबु नांजाःम्ह संगीतकःमि भृगुराम श्रेष्ठ खः । नबिना श्रेष्ठं ‘सिलु’ छगू त्वःताः मेगु नेवाः संकिपा म्हितूगु मदु । ‘पिरति’, ‘शान्तिदिप’ थें जाःगु संकिपाय्‌ म्हितादीम्ह वय्‌कः खस नेपाली संकिपा ख्यलय्‌ नं लोकंह्वाः । छगू झाकाय्‌ लानाः वय्‌कः ने.सं. १११४ दँय्‌ मदुगु खः ।

नरबहादुर शाक्य सुदूरपश्चिमया ताप्लेजुङ्गय्‌ उस्ताद भिंचाबाबुया नामं म्हस्यूम्ह सर्जक खः । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं.१०२३ थिंलापाखे चैनपुरया बगेँचा त्वालय्‌ जूगु खः । थ्वय्‌कः अबु भक्तबहादुर शाक्य व मां शशिमाया शाक्यया याकःकाय्‌ खः । थ्वय्‌कःयात मचाइलय्‌ हे मामं त्वःतावंगुलिं ताप्लेजुंगया फुङलिङ गामय्‌ पाजुपिन्सं लहिनातःगु खः । अन सकस्यां वय्‌कःयात भिन्चाबाबु धकाः सःतीगुलिं वय्‌कः अन लागाय्‌ भिंचाबाबुया नामं हे म्हस्यू ।
वास्तबवय्‌ थ्वय्‌कःया कूल यलया क्वाःबहाः हिरण्यवर्ण महाबिहारयापिं खः । थ्वय्‌कःया बाज्याया पालंनिसें फुक्क परिवार चैनपुरय्‌ च्वनाः लजगाःकथं अन च्वंझाःपिं खः । थ्वय्‌कःपिनिगु ली, वहः, सिजः व धलौटमा माज्याया शीप अनया देगःदेगलय्‌ ल्यनाच्वंगु दनि । उकी मध्यय्‌ अनच्वंगु सिद्धकालि देगः लुमंके बहःजू ।
थ्वय्‌कःया मां मदयेवं अबु कलाःया शोकं हरिद्वारय्‌ वनाः सन्त जुयाः ल्यंदनीगु जीवन हंवन । अथे जुुयाः नं थ्वय्‌कः पाजुपिन्थाय्‌ ब्वलने माःगु खः । लिपा वय्‌कः नीदँति दुबलय्‌ अबु मालेया निंतिं हरिद्वार वन तर अबुयात नापलाये मफुत । अनं लिहां वयाः वय्‌कलं थःत संगीतय्‌ पायेगु मनं ने.सं. १०४३।४४ पाखे यलय्‌ वयाः उस्ताद गणेशलाल श्रेष्ठपाखें निदँतक्क संगीतया ज्ञान कयादिल । लिपा चैनपुरय्‌ हे च्वनाः मचा ल्याय्‌म्हपिन्त संगीत स्यनेगु जक मखु वय्‌कलं थन भजन हालेगु प्रथा नं न्ह्याकादिल । अले अन माष्टर नरबहादुरया नामं नां जाल । वय्‌कलं चैनपुर जक मखु भोजपुर, तेर्‍हथुम व ताप्लेजुङ्गय्‌ नेवाः भजन स्तुति थःम्हं चिनाः हालेगु स्यनेगु यानादिल । लिपा ने.सं.१०७२ पाखे बनेज्यापाखें हे कलाः ललितादेबी व फुक्क परिवार ताप्लेजुङ्गय्‌ हे च्वंझाल । अन नं थःगु पुर्खौली ज्यालिसें संगीतयात नं च्वन्ह्याका दिल । अले अन नं संगीत स्यनेगु जक मखु भजन हालेगु प्रथा तक्कं न्ह्याकादिल । वय्‌कलं मेपिन्त जक मखु थः मस्तय्‌त तकं संगीत स्यनातःगुलिं लिपा अनया शाक्य सदनपाखें छुं नं कथंया संगीत ज्याझ्वलय्‌ थ्वय्‌कःया मस्त न्ह्यचिलेगु यात ।
वय्‌कलं नेवाः भाय्‌लिसें खस नेपाली, हिन्दी, मैथिली भासय्‌ भजन, स्तुति थःम्हं हे चिनादीगु दु । ताप्लेजुङ्ग थें जाःगु थासय्‌ च्वनाः नं थःगु पुर्खौली कला, संगीत अले नेवाःभाय्‌ प्रति योगदान यानादीम्ह थ्वय्‌कःयात प्यारालाइसिस् ल्वचं कल । म्हुतु छप्वाः बाहेक शरीरया मेगु अङ्ग मसन । थ्व हे ल्वचं ने.सं. ११०१ यंलागाः नःमिखुन्हु थ्व सन्सारं तापाना वन ।

नरसिङ्गलाल श्रेष्ठ खस संगीतलिसें नेवाः संगीत ख्यःया लय्‌चिनामि व म्येहालामि खः । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०८७ गुंलागाः खस्थि, सनिबारखुन्हु यलया मंगलबजारय्‌ जूगु खः । थ्वय्‌कःया अबु बुद्धिलाल श्रेष्ठ व मां ज्ञानी श्रेष्ठ खः । थ्वय्‌कलं वि.सं. २०५२ स रमिता श्रेष्ठलिसें इहिपाः यानादीगु खःसा थ्वय्‌कःपिनि छम्ह म्ह्याय्‌ व छम्ह काय्‌ दु । अबु नं छम्ह भजनय्‌ म्ये हाःजुइम्ह जुयाः थ्वय्‌कः झिंन्यादँति दुबलय्‌ निसें हे संगीतपाखे नुगः क्वसाःगु खः । थ्वय्‌कलं संगीत गुरु चन्द्रलाल शर्मा, रत्न बेहाशी, अमरराज शर्मालिसें मेमेपिं पाखें संगीत स्यनेगु ज्या यानादीगु खः । तर थ्वय्‌कलं थः मूगुरुकथं कमल क्षेत्रीयात नालादी । वि.सं. २०४३ सालपाखे सांस्कृतिक संस्थानय्‌ गायनय्‌ करारपाखें लजगाः न्ह्याकादीम्ह थ्वय्‌कः थौकन्हय्‌ न्हय्‌गूगु तँय्‌ थ्यनाः अन संगीत प्रमुखकथं ज्या याना च्वनादीगु दु । थ्वय्‌कलं वि.सं. २०४४ सालपाखें स्वर परीक्षा ताःलाकाः रेडियो नेपालय्‌ दुहां झाःगु खः । थ्वय्‌कःया रेडियो नेपालय्‌ रेकर्ड जूगु व न्हापांगु खस भाषाया म्ये कमल क्षेत्रीया लसय्‌ ‘हृदय मेरो जलाइ’ बोलया म्ये खः । लिसें थ्वय्‌कलं थःगु लसय्‌ नं अन म्येत रेकर्ड यानादीगु दु । उबलय्‌ यलय्‌ जुइगु थीथी सांगीतिक ज्याझ्वलय्‌ थ्वय्‌कःया ब्वति दयाच्वनीगु खः । थ्वय्‌कलं यलया ब्वाला क्बबपाखें न्ह्यब्वःगु सांगीतिक ज्याझ्वःपाखें दकलय्‌ न्हापां दबुली नेवाःम्ये हालादीगु खः । उबलय्‌ हालादीगु म्ये ‘मनकामना बाय्‌ च्वंवना नानिपिं नापलात’ खः । थ्व म्ये बाबुकाजि कपालीलिसें जानाः च्वयाः लसय्‌ हनाः हालादीगु खः । थ्वय्‌कःया दकलय्‌ न्हापां म्येचालय्‌ पिदंगु म्ये ‘न्ह्याबलें जितः ह्ययेकाच्वनी व हे न्हापायागु प्रेम’ खः । अनंलिपा वि.सं. २०४५ सालपाखे येँ थँहितिया नेपाल मैत्री अध्ययन मण्डलया नीन्यादँ बुन्हिया लसताय्‌ जूगु नेपालभाषा म्ये धेंधेंबल्लाःस ब्वति कयाः हःपाः सिरपाः त्याकादीगु म्ये ‘जि मनू हे खः ला मखु ला’ खः । थ्वय्‌कलं लसय्‌ हनादीगु ‘ग्वारामरि ग्वारा ग्वारा छुचुंमरि छ्यारा छ्यारा’ छगू इलय्‌ तसकं लोकंह्वाःगु म्ये खः । अथेहे ‘यः ससःअबु ससःमां जि ला सिक्क ग्यात’ नं उति हे लोकंह्वाःगु म्ये खः । न्हापां दबुली आपालं म्ये हालादीम्ह थ्वय्‌कःया सलय्‌ व लसय्‌ म्येचालय्‌ पिदनाच्वंगु न्यापु खुपुति जक खनेदु । थ्वय्‌कःया म्येत ‘मतिना’ (ने.सं. ११०७), ‘बांबांलाःगु म्ये’ (ने.सं. ११०८), ‘याउँक च्वने’ (ने.सं. १११७) ‘ल्वः वन’ (ने.सं. ११२५) म्येचालय्‌ दुथ्याना च्वंगु दु ।
थ्वय्‌कःयात कलानिधि संगीत महाविद्यालयपाखें शास्त्रीय संगीतय्‌ स्वर्ण पदकलिसें आपालं सिरपाः व सम्मानपाखें छाय्‌पिया तःगु दु । वि.सं. २०४१ पाखे पाटन संगीत क्लबय्‌ नायः जुयादीम्ह थ्वय्‌कः संगीत व मेमेगु थीथी संघसंस्थाय्‌ आवद्ध जुयादी । थ्वय्‌कलं वि.सं. २०५२ पाखे नवज्योति क्लासिक नेपाललिसें थौंकन्हय्‌ नं थीथी थासय्‌ संगीत स्यनेगु ज्या यानावया च्वनादीगु दु ।

नरेन्द्र बाताजु नेपाःलिसें हलिंन्यकं नांजाःम्ह सितारवादक खः । थ्वय्‌कःया जन्म येँया न्ह्यःखा त्वालय्‌ वि.सं. १९९८ पाखें जूगु खः । थ्वय्‌कः मचाबलय्‌निसें हे मिखां मखंम्ह खः । थ्वय्‌कःया अबु ख्वपं येँय्‌ हे च्वनाः बनेज्या यानाच्वंम्ह खः । थ्वय्‌कः मचाबलय्‌ हे मांम्हं त्वःतावंगु, अबुम्ह निब्याहा याःगुलिं नं सुखं च्वने मखन । थ्वय्‌कलं गुरु नारायणप्रसाद श्रेष्ठया कृपां झिदँति दुबलय्‌ हे रेडियो नेपालय्‌ म्ये हालेगु ह्वःताः चूलाःगु खः । लिपा व हे गुरुपाखें सितार थायेगु सयेकादिल । थ्वय्‌कलं सितार स्यनाच्वंबलय्‌ लिपा मोहनसुन्दर श्रेष्ठ नं सरोद थायेगु सयेकः वल । मोहनसुन्दर नं वय्‌कः थें हे मिखां मखंम्ह वरिष्ठ सरोदवादक खः । थुबलय्‌ तबला सयेकाच्वंम्ह मेम्ह खः कृष्णगोबिन्द के.सी.। थ्वय्‌कःपिं निम्ह साप मिले जूपिं जिवंकाछि हे नापं जुल । निम्हं नापं भारत सरकारया छात्रवृत्ति कयाः लखनउया भातखण्डे संगीत विद्यालयसं ब्वं झाल । थन वय्‌कलं युसेफ अलि खाँलिसें मेमेपिं गुरुपाखें ज्ञान कयादिल । ब्वनेगु झ्वलय्‌ हे अल इण्डियास थःगु प्रतिभा ब्वयेगु नं यानादिल ।
सन् १९६४ स स्नातकोत्तर सिधयेकाः नेपाः वयाः पद्मकन्या क्याम्पसय्‌ सितार स्यनेगु लजगाः न्ह्याकादिल । लिसें दरबार, रेडियो नेपालय्‌ व थीथी थासय्‌ थःगु सिर्जनात न्ह्यब्वयेगु यानादिल । क्याम्पसय्‌ ब्वं वयाच्वंपिं फ्रान्सेलि विद्यार्थीपिनिगु सल्लाहकथं थःगु प्रतिभा ब्वयेत व संगीतया शिप स्यनेत पासा कृष्णगोविन्दलिसें पेरिसय्‌ झाल । थुबलय्‌ तक्क वय्‌कः भारतीय गुरु रविशंकरपाखें सितारवादनय्‌ दिक्षित जुया दीधुंकूगु खः । पेरिसय्‌ च्वनेधुंकाः नं थ्वय्‌कःपिं अन दँय्‌दँसं नापलायेगु व ज्याझ्वःत यायेगु जुयाच्वंगु खः । पेरिसय्‌ च्वच्वं हे थ्वय्‌कलं थासंथासय्‌ वनाः थःगु सितारवादनया कला न्ह्यब्वया दिल ।
थ्वय्‌कःया इहिपाः ख्वपयाम्हे विद्या राय लिसें सन् १९७७ दँय्‌ जूगु खः । थ्वय्‌कःपिनि छम्ह काय्‌ दु । वि.सं. २०६३ स नारायणगोपाल संगीत कोषं हनेधुंकूम्ह थ्वय्‌कःयात आपालं मानपदवीलिसें सिरपालं छाय्‌पिया तःगु दु । थ्वय्‌कःया सितारवादनया म्येचाः व सि.डी यानाः प्यचाःति पिहां वःगु खनेदु । मनूया सः जक न्यनाः उम्ह मनू गुलिति तापाः व वया स्वभाव गय्‌ गथे धकाः सीकेफुम्ह खः थ्वय्‌कः । थ्वय्‌कःयात न्ह्यागुं कथंया ग्वहालि याना वया च्वनादीम्ह पासा कृष्णगोबिन्द सन् १९९५ स मदयेवं सिर्जना ज्याय्‌ याकःचाः जुल । थ्व हे खं यानाः वय्‌कः साप निराश खनेदत । न्हय्‌दँति दुबलय्‌ उमेरं नं साथ बिया महल अले निगलं जलासें नं ज्या मबिल । वासः याकुंयाकुं न्हय्‌खुदँया बैंसय्‌ सन् २०१८ सं थ्वय्‌कः मदुगु खः ।

नलिना चित्रकारयात संगीत ख्यलय्‌ छम्ह लोकंह्वाःम्ह मिसा पप म्येहालामिकथं म्हस्यू । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं.१०९३ यंलाथ्वः त्रयोदसि, सोमबारखुन्हु येँया मरुत्वालय्‌ जूगु खः । थ्वय्‌कः अबु नरेन्द्रबहादुर चित्रकार व मां सूर्यदेबी चित्रकारया चीधिम्ह म्ह्याय्‌ खः । मचा इलंनिसें हे म्ये संगीतय्‌ नुगः क्वसाःम्ह खः थ्वय्‌कः । नव आर्दश व विश्व निकेतनय्‌ आखः ब्वनेगु इलय्‌ हे थ्वय्‌कलं म्ये हालेगु यानादीगु खः । वि.सं. २०४५ सालपाखे राष्ट्रिय सभा गृहय्‌ जूगु छगू ज्याझ्वलय्‌ थ्वय्‌कलं दकलय्‌ न्हापां नेवाः म्ये हालादीगु खः । उगु म्ये ‘पासा उगु दिन वइतिनि’ खः । थुगु म्ये नेपालभाषाया नांजाःम्ह कवयित्री नारायणीदेबी श्रेष्ठं च्वयादीगु व सुरेशमान श्रेष्ठं लसय्‌ हनादीगु खः । थ्व म्ये ने.सं. १११७ स पिदंगु ‘ज्वजलपा’ म्येचालय्‌ दुथ्याः । थ्व हे म्ये म्येचालय्‌ पिदंगु वय्‌कःया दकलय्‌ न्हापांगु म्ये खः । थ्वसिबें न्ह्यः ने.सं. १११२ स पिदंगु ‘ग्वय्‌स्वांमाः’ स पुचलय्‌ हालादीगु भैलो म्ये पिदंगु दु । थ्वय्‌कःया लोकंह्वाःगु नेवाःम्येत मध्यय्‌ ‘पासा उगु दिन वइतिनि’, ‘व जू मदु थ्व जू मदु’, ‘मतिनाया जालं’, ‘ल्यासे मय्‌जु बांलाः’ खः । उकिसनं थ्वय्‌कलं द्वाल्खा नेवाःभाय्या नं म्ये हालादीगु दु । उगु म्ये ‘कालिञ्चोकय्‌ चिमाल स्वना’ खः । थ्वय्‌कःया सलय्‌ नेवाःम्ये नीपुं मल्याक दु ।
खस संगीत ख्यलय्‌ नं थ्वय्‌कःयात लोकंह्वाःम्ह मिसा पप म्येहालामिकथं म्हस्यू । वि.सं. २०४७ साल पाखे ‘तिम्रो अधर’ बोलया म्येपाखें उगु ख्यलय्‌ थःत म्हसीका बीत ताःलाःम्ह खः । थ्वय्‌कःया आपालं खस म्येत लोकंह्वाः । उकी मध्यय्‌ ‘चाहिँदैन हीरामोती’, ‘मेहन्दी लगाउ’, ‘पानी पानी’ व ‘गोरी कालि सानी मोरी’ खः । निसलं मल्याक म्ये हालादीधुंकूम्ह अले आपालं म्येचाः पिथना दीम्ह थ्वय्‌कःया लोकंह्वाःगु म्येत आपालं दु । थ्वय्‌कलं वि.सं.२०६० सालपाखे संजीव मिश्रलिसें इहिपाः यानादीगु खः । थ्वय्‌कःपिनि छम्ह काय्‌ दु । थौंकन्हय्‌ थ्वय्‌कः अमेरिकाय्‌ च्वनाः नं संगीत ख्यःलिसें सतिना च्वनादीगु दु । थीथी थासय्‌ वनाः थःगु संगीत प्रतिभा ब्वयेगु याना च्वनादीगु दु ।

नविन जोशी अभिनय, क्यामेरापर्सन व संकिपा निर्माता जुयाः ज्या यानादीम्ह कलाकःमि खः । किपूया जोशी ननिइ ने.सं. १०८५ यंलाथ्वः पन्चमि, मंगलबारखुन्हु जन्म जूम्ह वय्‌कःया अबुया नां दुर्गानन्द जोशी व मांया नां रत्नमाया जोशी खः । वय्‌कः ने.सं. १०९२ दँय्‌ ‘चरित्र” नांयागु नाटकय्‌ बालकलाकारकथं म्हिताः थ्व ख्यलय्‌ पलाः न्ह्याकादीम्ह खः । वय्‌कलं ‘जि वया ला लच्छि मदुनि’, ‘पलाः’, ‘धकिनय्‌ लिकुंगु सः’ व ‘इपिं हे खः नि’ लिसेंया आपालं दबूप्याखं म्हितादीगु दु । वय्‌कलं ने.सं. ११०९ दँय्‌ ‘चरित्र’ नांयागु नेवाः भिडियो प्याखनय्‌ नायः जुयाः म्हितादीगु खः । क्यामरापर्सनया ल्याखं ‘कीर्तिपुर— द लिजेण्ड अफ किर्तिलक्ष्मी’ संकिपा लिसें आपालं संकिपा व म्यूजिक भिडियो खिचे याना दीधुंकूम्ह खः । काष्ठमण्डप टिभि, अरनिको टिभिया व्यवस्थापक व प्रमुख ज्याझ्वः निर्माता जुयाः ज्या यानादीधुंकुम्ह वय्‌कः नेवाः टिभि एचडिया कजि खः । ज्यापु विशेष सम्मान ११४२, कला संसारपाखें प्रेमध्वज प्रधान स्मृति सम्मान, खड्गी सेवा समितिपाखें विशेष सम्मान लिसेंया आपालं सम्मान व सिरपाःपाखें वय्‌कः सम्मानित जुयादी धुंकूगु दु ।

नातिकाजी श्रेष्ठ जीवंकाछि नेपाली संगीत ख्यलय्‌ थःत पानाझाःम्ह छम्ह च्वमि, लय्‌चिनामि व हालामिकथं तसकं नांजाःम्ह संगीत नक्षत्र खः । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०४६ प्वहेलाथ्वः दुतिया, बसुबारखुन्हु यलया पूच्वय्‌ जूगु खः । थ्वय्‌कःया अबु मोहनलाल मलेकु व मां चम्पादेबी मलेकु खः । थ्वय्‌कःया नां अमृतलाल मलेकु खःसा लिपा तिनि नातिकाजी जूगु खः ।
मचाइलंनिसें पाजुपिन्थाय्‌ ब्वलनाः, म्ये संगीतय्‌ भ्यलेपुनाः थ्वय्‌कः मचाबलय्‌ हे पाजुबाज्यालिसें पशुपति व गुजेश्वरीया भजनय्‌ वनेगु यायां संगीतय्‌ दुहां झाःम्ह थ्वय्‌कलं वि.सं.या ४ सालय्‌ नाटकय्‌ नं संगीत तयेगु ज्या न्ह्याकादिल । गुरु तुयुनारायण श्रेष्ठपाखें संगीतया ज्ञान कयादीम्ह थ्वय्‌कलं निद्वलं मल्याक संगीत सिर्जना यानादीगु दु । वि.सं. २००७ साललिपा नेपाल रेडियो पलिस्थालिसें अन आवद्ध जुयादीम्ह थ्वय्‌कलं जिवंकाछि नेपाली गीत संगीतया सम्बद्र्धनय्‌ हे थःत पानादिल ।थ्वय्‌कलं थःम्ह हे निसलं मल्याक म्ये हालादीगु दुसा न्हय्‌सलं मल्याक म्ये च्वयादीगु दु । थ्वय्‌कलं संकिपा व नाटकय्‌ नं उतिकं हे संगीत तयादीगु दु । लोक, आधुनिक, राष्ट्रिय, भजनलिसें दक्वं विधाया संगीतय्‌ प्रखरम्ह थ्वय्‌कलं आपलं सदाबहार म्येत सिर्जना यानादीगु दु । रेडियो नेपालय्‌ उबलय्‌ अप्वः याना हिन्दी म्ये संगीत व उकिया हे लिधंसाय्‌ म्ये सिर्जना याइगु खः । थ्वय्‌कः झीगु थःगु हे शास्त्रीय, लोक व नेवाःम्येया लिधंसाय्‌ न्हून्हूगु संगीत तरज यानाः थःगु हे बिस्कं पहलं आधुनिक म्ये संगीतया श्रीबृद्धि यानादीम्ह खः ।
नेवाः दबुली थ्वय्‌कः न्हापांनिसें खनेदुम्ह जक मखु नेवाः सांगीतिक खलः पुचलय्‌ नं उतिकं हे सक्रियम्ह नं खः । थ्वय्‌कः नासः खलःलिसें मेमेगुली नं आवद्धम्ह खः । थ्वय्‌कलं नेवाःम्ये ग्वःपु सिर्जना यानादीगु सी मदुसां आपालं म्येत सिर्जना यानादीगु दु । रेडियो नेपालय्‌ व दबुली आपालं म्येहालामिपिन्सं थ्वय्‌कःया लसय्‌ नेवाः म्येत हालादीगु दु । तर वय्‌कलं गुलि नं नेवाः म्येय्‌ संगीत तयादीगु खः झीगु न्ह्यःने धाःसा म्ह्व जक ल्यनाच्वंगु दनि ।
वय्‌ंकःया लुमंके बहःगु थीथी म्ये मध्यय्‌ छुं छुं म्ये थुकथं दु– ‘आहा गजाःगु दिन थौं वःगु’ (सः तारादेबी च्वमि नातिकाजी श्रेष्ठ), ‘थौं थ्व सभाय्‌ जिं छन्त मखं’ (सः प्रेमध्वज प्रधान, च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ), ‘ताः दत मखनागु ल्वः मन ला रत्न’ (मूसः पन्नाकाजी शाक्य च्वमि नातिकाजी श्रेष्ठ), ‘न्हिलाच्वंगु थुगु क्यबचाय्‌ वइन धकाः थें पासा’ (सः पद्मदेबी मानन्धर– न्हापां हालादीम्ह, च्वमि ईश्वरानन्द श्रेष्ठाचार्य), ‘सँझ्याः व तिकिझ्यालं बांलाःगु येँ देय्यात’ (सः प्रेमध्वज प्रधान, च्वमि राममान तृषित्‌), ‘मतिनाया मुखूस्वां नं झ्वाल जुयावन हाय’ (सः तारादेबी, च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ), ‘अफसोच जिं छु स्यू हा’ (सः योगेश वैद्य, च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ), ‘नेपाः देश झीगु स्वतन्त्र राष्ट्र’ (च्वमि प्रेमबहादुर कसाः), ‘थ्व समाजया मिखाय्‌ जि’ (सः प्रेमध्वज प्रधान, च्वमि दुर्गालाल), ‘नारायणजु गुँसा सिस रसन बिज्याक’ (ने.सं. १०७६, नासः खलःया ज्याझ्वलय्‌ हालादीगु)
थ्वय्‌कःयात संगीतशिरोभूषण व गोर्खा दक्षिण बाहु प्रथमलिसें आपालं मान, पदवी व सम्मानं छाय्‌पियातःगु दु । थ्वय्‌कःया ‘संगीत शिरोभूषण नातिकाजी’ नामं जीवनी सफू नं पिदंगु दुसा ‘नातिकाजी राष्ट्रिय संगीत सम्मान’ सिरपाः नं नीस्वना तःगु दु । नेपाःया संगीत ख्यलय्‌ गुबलें ल्वःमंके मफैगु म्हसीका ब्वयादीम्ह थ्वय्‌कः पार्किन्सन ल्वचं कयाः ने.सं. ११२४ कछलाथ्वः नःमि, आइतबारखुन्हु मदुगु खः । हुलाक विभागं थ्वय्‌कःया किपा तयाः न्यातका वंगु हुलाक टिकट नं पिथंगु दु ।