बाजंज्वल पुचःया ल्याखं नेवाः बाजंयात थुकथं ब्वथले ज्यू ।

सङ्गीतशास्त्रय् बाजं दयेकातःगु ल्याखं ब्वथलीगु खः । नेवाः परम्पराकथं मखुसां थ्व ल्याखं नेवाः बाजं थुकथं ब्वथले फु ।

धिमे स्यनेज्या बच्छि क्वचायेकाः याइगु पुजा । स्यनेज्या ताःलाः ला मलाः ला मुल्यांकन याइ । त्वाः खलःपिं व पुलांसिमिपिं नं दक्वं थ्याकी । बहनी भ्वय् नइ ।

भाजु बालकृष्ण वंशी ने.सं. १०८८ दँय्‌ बाः सुन्दरलाल खड्गी व मां गणेशमाया खड्गीया कोखं धौख्यलय्‌ जन्म जुयादीगु खः । वय्‌कः म्येहालामि, अडियो भिडियो सम्पादन, बाँसुरी पुइम्ह व फिल्मया डविंगय्‌ सः बियादीम्ह नं खः । वय्‌कलं २०३२ सालय्‌ दकलय्‌ न्हापां प्रज्ञा भवनय्‌ म्ये हालादिल, अथे हे २०३९ निसें बासुरी पुइगु ज्या नं यानादिल । वय्‌कलं ‘पःखाः’, ‘पटाचारा’, ‘थः कतः’, ‘ग्यानापुगु स्टाइल’, ‘कृषा गौतमि’, ‘कर्म’, ‘जामनः गुभाजु’ आदि संकिपाय्‌ पाश्र्व संगीत बियादीगु दु । नेपाल टेलिभिजनं प्रसारीत टेली फिल्म ‘सिरीमान सिरिमति’, ‘सम्झौता’य्‌ संगीत बियादीगु दु । अथे हे ‘थः कतः’, ‘ग्यापुगु स्टाइल’, ‘कृषा गौतमि’, ‘जामनः गुभाजु’, ‘स्वय्‌नगु’ आदि संकिपाया डविंगय्‌ सः बियादीगु दु ।वय्‌कलं ने.सं. १११९ स प्यक्वःगु अन्तर क्याम्पस म्ये कासाय्‌ संगीत संयोजनय्‌ लुँयागु तक्मा कयादिल । ने.सं.११२० स बेष्ट मेकअप अवार्ड, अथे हे पेज थ्री सर्वाेकृष्ट म्यूजिक अवार्ड, सर्वाेकृष्ट म्यूजिक भिडियो सम्पादक नं जुयादीगु दु ।

वि.सं २०३८ सालय्‌ थिमिइ जन्म जूम्ह बालमुकुन्द प्रजापति छम्ह ज्वःमदुम्ह हुलाप्याखंकःमि व हुलाप्याखं स्यनामि खः । “तापालय्‌” नांयागु ऐतिहासिक परिवेशया बाखं दुगु संकिपाया निर्देशक बालमुकुन्द प्रजापतिं आपालं नाटक, हुलाप्याखनय्‌ ब्वति कायेगु नापनापं यक्वसित हुलाप्याखं स्यनादीगु दु ।
वाङ्मय शताब्दि पुरुष सत्यमोहन जोशीं च्वयादीगु व भ्वँतया नांजाम्ह साहित्यकार ज्ञानकाजी बआदुर मानन्धरया नाट्य कृति “अरनिको” नांयागु नाटक वय्‌कःया च्वछायेबहःगु ज्या खः । कलाख्यलय्‌ निरन्तर पलाः न्ह्याकाच्वनादीम्ह बालमुकुन्द प्रजापतिं आपालं नाटक, प्याखं, संकिपा व म्युजिक भिडियोय्‌ अभिनय जक मखु छम्ह स्यनामि जुया नं ज्या यानादीगु दु । स्यनामि जुयाः यक्व ज्या न्ह्याकादीगुलिं वय्‌कःयात स्यनामि प्रजापति नं धायेगु याः । भाजु प्रजापतिया निर्देशन व हुलाप्याखं स्यनाय्‌ यक्व म्युजिक भिडियो नं पिदंगु दु । उकिइ मध्ये न्हिले थें न्हिले थें, नुगःलिसे नुगःया, मन जिगु चन्चल, लिक्क लिक्क वयेमते, होलि म्हितावःम्ह मैंचा छुं छुं प्रमुख भिडियो खः । छम्ह हुलाप्याखंमि जुयाः वि सं २०४६ सालय्‌ दकलय्‌ बांलाःम्ह राष्ट्रिय नृत्य कलाकारया न्हाप सिरपाः त्याकादीम्ह बालमुकुन्द प्रजापतिं २०६१ सालय्‌ दकलय्‌ बांलाःम्ह नृत्य निर्देशकया राष्ट्रिय पुरस्कार त्याकादिल । अथेहेतुं २०६२ सालय्‌ लोक नृत्य कासाय्‌ लोक नृत्य निर्देशकया द्धितिय पुरस्कार , २०६३ सालय्‌ लोक नृत्य निर्देशकया प्रथम पुरस्कार , २०६४ सालया परम्परागत नृत्य कासाय्‌ नृत्य निर्देशकया प्रथम पुरस्कार त्याकुम्ह खः । नेपालया थीथी ४० जिल्लाय्‌ सांस्कृतिक ज्याझ्वः न्ह्यब्वये धुंकूम्ह बाल मुकुन्द प्रजापति नेपाल सांस्कृतिक उत्थान परिषदया संस्थापक नायः खःसा वय्‌कलं यक्व हे हुलाप्याखंलिसे स्वाःगु संघसंस्थाय्‌ ज्या यानादीगु दु ।
अथेहेतुं थिमि कला परिषदया कलाकार, मध्यपुर कला परिषदया सांस्कृतिक संयोजक, डबली नेपालया सांस्कृतिक संयोजक, नेपालभाषा संकिपा समाजया संस्थापक दुजः, ख्वपः मिडिया सर्कल या सल्लाहकार, नेवाः देय दबूया नृत्य व बाजं स्यनामि, महाकालि नृत्य परिषदया संस्थापक सदस्य व मध्यपुर डान्स एण्ड मिडिया एकेडेमिया संस्थापक नायः नं खः ।

बासु शाही छम्ह नेपालभाषाया संकिपा ख्यलय्‌ मदिक्क संकिपा दयेका वयाच्वंम्ह कलाकःमि खः । विशेष यानाः अभिनय क्षेत्रय्‌ नुगः क्वसाःम्ह बासु शाही संकिपाया निर्माता, निर्देशक, अभिनेता व च्वमि नं खः । ने.सं. ११०० कछलाथ्वः दसमि, मंगलबारखुन्हु यलया लुभुइ जन्म जूम्ह बासु शाहीया अबुया नां बाबुराम शाही व मांया नां देब कुमारी शाही खः । लुभुइ जुइगु हरेक सांस्कृतिक ज्याझ्वलय्‌ नुगः क्वसायेकाः ब्वति कया वयाच्वंम्ह वय्‌कः कलाकारिताया ख्यलय्‌ पलाः न्ह्याकेगु झ्वलय्‌ नाटक, दबू प्याखं, हुलाप्याखंया नापनापं संकिपा, शर्ट मुभिपाखे थःगु कलाकारिता न्ह्यब्वया च्वंम्ह खः । कलाकारिता ख्यलय्‌ बासु शाहीया दकलय्‌ न्हापांगु पलाः धइगु ने.सं. १११५ दँय्‌ पिदंगु खस नेपाली भाय्‌या नाटक ‘आक्रोश’ खः । बाशु शाहिं संकिपा निर्माणय्‌ पलाः न्ह्याकाः दकलय्‌ न्हापां निर्माण याःगु संकिपा ‘मतिना’ खः । वधुंकाः ‘ग्वगः क्वसः’ व ‘लँुयाम्ह झङ्गः’ नं निर्माण यात । शर्ट फिल्मया हकय्‌ ‘खुँ हे खुँ’, ‘लोभं लाभ लाभं विलाप’ लिसेंया शर्ट फिल्मया निर्देशन यानादीगु दुसा ‘ब्याहाः याये म्हां’, ‘पागलपन’, ‘एकसे एक’, ‘क्या फसाद’, ‘वाया दुने जाकि दु’ व ‘बहिदार बाबु’ लिसेंया संकिपाया निर्देशन, अभिनय व च्वज्या यानादीगु दु । लुभु सांस्कृतिक महोत्सवया ग्वसाः ग्वयाः छगू ज्वः मदुगु पलाः न्ह्याकादीम्ह बासुुु शाहिं ‘वाया दुने जाकि दु’ संकिपाया निंतिं वेजथ्री पिपुल्स च्वाइस अवार्डय्‌ दकलय्‌ बांलाःम्ह च्वमिया सिरपाः नं त्याकुगु दु । वय्‌कः सुकुन्दा फिल्म प्रोडक्शनया कजि नं खः ।

भगवान कृष्णं पुइगु बाजंकथं यक्वसिनं स्यूगु पौराणिक बाजं बाँसुरी नेवाः सङ्गीत परम्पराय्‌ भचा लिपा तिनि दुथ्याःगु बाजं खः । म्हुतुं पुयाः थीथी धुन पिकायेगु सूरबाजं बाँसुरी नामं हे सुर पिहां वइगु बाँस (पं)यागु बाजं खःसा नं सतिसाः सिँयागु बाँसुरी पुइगु नेवाः परम्परा खः । पं व सिँ जक मखु धातु व प्लास्तिकया बाँसुरी नं छ्यलाबुलाय्‌ दु । बाँसुरी दथु फुस्लुंगु पं, सिँ, धातु बाय्‌ प्लास्तिकया त्याःयात थासंथाय्‌ ह्वःखना तःगु म्हुतुं पुइगु बाजं खः । बाँसुरीइ मुख्य न्हय्‌प्वाः दइ । दकलय्‌ च्वकाय्‌ म्हुतुं पुइगु नासःप्वाः दइ । वयां क्वय्‌ कथहं खुप्वाः सूरप्वाः दइ । वयां क्वय्‌ नं छप्वाः सूरया निंतिं दयेफु । बाँसुरी बेथां जव बाय्‌ खव स्वकाः निपा ल्हातं ज्वनाः म्हुतुं पुइगु खः । बाँसुरिं सः पिज्वयेकेत नासःप्वाः च्वसं म्हुतु दिकाः सुलु पुइ थें पुइगु खःसा निपां ल्हाःया च्वलापतिं, दथुपतिं व अंगूपतिं यानाः खुपतिं नं माःकथं खुप्वाः सुरप्वाः तिनाः बाय्‌ चायेकाः सरगमया थीथी स्वर पिकायेगु खः ।
बाँसुरिं सरगमया भिंmनिगुलिं स्वरया तसकं सुमधुर सः पिकाये ज्यूगुलिं थुकिं दक्वं धून पुइ ज्यू । पुइम्हेसिगु क्षमताकथं बाँसुरिं निगूत्यानिसें स्वंगू सप्तक तकया स्वर पिकाये ज्यू । बाँसुरी छु सूरय्‌ (स्केल) दयेकातःगु खः व बाहेक मेगु सूरय्‌ नं पुइ ज्यू । तर, अथे मेमेगु सूरय्‌ पुइबलय्‌ दक्वं स्वर मगाये यः । उकिं माःकथं थीथी स्केलया निंतिं थीथी हे बाँसुरी पुइ । स्केल पाःथें बाँसुरीया पु, हाकः व सूरप्वाःया दूरी पाइ ।
नेवाः परम्पराय्‌ सूरबाजं बाँसुरीयात तालया निंतिं उप्वः थें पछिमा थायेगु चलन दुसा गुहालि बाजंकथं ताः व चिम्ताझ्यालि÷झ्यालि थाइ । थ्व सकतां बाजंया पुचःयात बाँसुरी खलः धाइ । बाँसुरी खलः छगू धून प्रधानगु पुचः खः । थुकी मे हाले म्वाः बरु मेया धून पुइगु खः । पुलांगु नेवाः बाँसुरी खलकय्‌ स्वताजि बाँसुरी पुइ — घोर, माझवाल व तीप । थथे स्वता बाँसुरी छक्वलं पुइबलय्‌ थुकिं छगू कथंया harmonization जुयाः तसकं यइपुगु सङ्गीत पिहां वइ ।
बाँसुरी खलकय्‌ थुलि हे बाँसुरी पुइपिं माः धयागु मदु । अथेसां बाँसुरी पुइपिं झिंनिम्ह दुसा तीप बाँसुरी पुइम्ह छम्ह, घोर बाँसुरी पुइपिं प्यम्ह व मेपिन्सं माझवाल बाँसुरी पुइ । बाँसुरी खलकय्‌ माझवाल बाँसुरी पुइपिं उप्वः दइ । बाँसुरी खलः व पुचलय्‌ मपुसे याकःचां नं पुइ ज्यूगु बाजं खः । उकिं बाँसुरी नेवाः परम्पराया सङ्गीतय्‌ जक मखु मेमेगु शास्त्रीय, भजन व आधुनिक सङ्गीतय्‌ नं उतिकं छ्यलाबुला दु ।
घोर बाँसुरी
नेवाः परम्पराया बाँसुरी खलकय्‌ पुइगु घ्वंसः वइगु बाँसुरीयात घोर बाँसुरी धाइ । घोर बाँसुरिं बाँसुरी खलकं पुइगु धूनय्‌ सुरया आधार बियाच्वनी । थ्व बाँसुरी मेगु स्वयाः तःपु व तःहाकः जुइ । परम्परागत सिँया घोर बाँसुरीया सूर (स्केल) पश्चिमी सङ्गीत पद्धतिकथं ए स्केलया जुयाच्वंगु दु । न्ह्यागु स्केलया बाँसुरी जूसां घोर बाँसुरीया ‘सा’ स्वर माझवाल बाँसुरीया ‘म’ स्वर जुइ ।

माझवाल बाँसुरी
बाँसुरी खलकय्‌ उप्वःसिनं पुइमाःगु दथुया सुरया (स्केल) बाँसुरीयात माझवाल बाँसुरी धाइ । बाँसुरी खलकं पुइगु धून हे माझवाल बाँसुरीया सः जुइगुलिं माझवाल बाँसुरी पुइपिं उप्वः माः । माझवाल बाँसुरी घोर बाँसुरी स्वयाः चीपु व चीहाकः व तीप बाँसुरी स्वयां तःपु व तःहाकः जुइ । माझवाल बाँसुरीया ‘म’ स्वर घोर व तीप बाँसुरीया ‘सा’ स्वर जुइ ।

तीप बाँसुरी
बाँसुरी खलकय्‌ तीसः वइगु बाँसुरी तीप खः । थ्व बाँसुरी दकलय्‌ मध्यय्‌ चीपु व चीहाकः जुइ । घोर व माझवाल बाँसुरी पुइपिं तःम्ह दुसां छगू बाँसुरी खलकय्‌ छम्ह बाय्‌ निम्हसिनं जक तीप बाँसुरी पुइ । तीप व घोर बाँसुरीया सूर छगू हे जूगुलिं बाँसुरी पुइबलय्‌ उमिगु ल्हाःतू छथी हे जुइ । घोर व तीप बाँसुरीया ‘सा’ व माझवाल बाँसुरीया ‘म’ सूर जुइ ।

बाँसुरी, पछिमा, ताः, बाँसुरी, पछिमा, ताः, झ्यालि/बभू