म्ये, बाजं व प्याखं

भीम तुलाधर

भीम तुलाधर पाश्चात्य शैलीया संगीतय्‌ अतिकं लोकंह्वाःम्ह म्येहालामि खः । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०८७ प्वहेलाथ्वः खस्थि, मंगलबारखुन्हु येँया असनय्‌ जूगु खः । थ्वय्‌कःया अबु शुभरत्न तुलाधर व मां दानलक्ष्मी तुलाधर खः । थ्वय्‌कःया ने.सं. १११५ सिल्लागाः पारु, बसुबारखुन्हु सुष्मा स्थापित नापं इहिपाः जूगु खः । थ्वय्‌कःपिनि छम्ह म्ह्याय्‌ दु । वि.सं. २०४२ पाखे झिंगुदँति दुबले पप शैलीया म्ये हालाः संगीत ख्यलय्‌ दुहां झाःम्ह थ्वय्‌कः छम्ह तसकं लोकंह्वाःम्ह म्येहालामि खः । थ्वय्‌कलं दकलय्‌ न्हापां नेवाः दबुली ने.सं. ११०८ स येँया थँहितिइ च्वंगु नेपाल मैत्री अध्ययन मण्डलं ग्वसाः ग्वःगु न्हापांगु अधिराज्य ब्यापि नेपालभाषा म्ये धेंधेंबल्लाःस ब्वति कयादीगु खः । उबलय्‌ थ्वयकलं ‘वा रे वा यःम्ह छ ला’ म्ये हालादीगु खः । पाश्चात्य शैलीया म्येय्‌ नुगः क्वसाःम्ह थ्वय्‌कलं लिपा नेवाः जक मखु खस भाय्‌या थज्याःगु म्येपाखें थःगु म्हसीका ब्वयादिल ।
दबुली म्ये हालेस्वयां न्ह्यः हे थ्वय्‌कलं खस भाय्‌या ‘भनिदेउ मायालु तिमी कसको हौ’ रेकर्डिङ्ग यानादीगु खः । लिपा मेमेगु नं म्ये दुथ्याकाः ‘मायालुलाई’ नामं म्येचाः पिथनेधुंका थ्वय्‌कः झन बय्‌बय्‌ जुल । थ्वय्‌कःया मेमेगु लोकंह्वाःगु म्येत मध्यय्‌ ‘अंगालो अंगालोमा’, ‘मेरो त घरकी आमालाई’ खः । थ्वय्‌कलं वि.सं. २०४७ सालं रेडियो नेपालं स्वर परीक्षा बियाः दकलय्‌ न्हापां हालादीगु म्ये ‘मेरो दिलमा’ खःसा खस म्येत अथे हे निसःत्यां मल्याक हाला दीधुंकल ।
गथे खस भाय्‌या म्ये लोकंह्वाः अथे हे नेवाः भाय्‌या थज्याःगु म्येत वयकःया पिहां वयेगु यात । ‘वा रे वा’ म्येधुंकाः थ्वय्‌कःयात म्हसीका ब्यूगु छुं छुं म्येत ‘राजामति कुमति’, ‘मुसुमसु न्हिलाः जक’, ‘छं दः मतिना याना ला’ खः । थ्वय्‌कलं थ्यं मथ्यं न्यय्‌पुं मल्याक नेवाः म्ये हाला दीधुंकल । थ्वय्‌कलं थःगु म्येत मुनाः दकलय्‌ न्हापां ने.सं. १११२ स ‘जः’ म्येचाः पिथना दीगु खः । लिपा कथहं यानाः थःम्हं हे नेवाः व खस याना झिंन्हय्‌चाः म्येचाःत पिथना दीधुंकल । थ्वय्‌कःया सः दुथ्याःगु नेवाः म्येचाःत नीचाःति हे दु ।
थ्वय्‌कलं नेवाः भाय्‌ व खस भाय्‌या जक मखु गुरुङ्ग भाय्‌या नं म्ये हालादीगु दु । थ्वय्‌कःया म्येत म्येचालय्‌ पिदंगु ल्याखं जक हे प्यसःपु सिबें आपाः दु । थ्वय्‌कः म्ये ख्यलय्‌ पाश्चात्य शैलीया पप म्ये जक हालीम्ह कथं मखु, ज्ञानमाला म्ये, पुलांगु लोकंह्वाःगु नेवाःम्येत न्हूकथं हालीम्ह व पिथनीम्ह कथं म्हस्यू । थ्वय्‌कलं नेवाः काराओके, म्येमाः लिसें भिसिडी म्येचाःत पिथना दीगु दु । थः संगीत ख्यःयाम्ह हे जूगुलिं व संगीत यःम्ह जुयाः थ्वय्‌कलं छगू इलय्‌ अन्नपूर्ण क्यासेट सेन्टर चायेकाः न्हून्हूपिन्त नं उतिकं बः व थाय्‌ बियादीगु खः । थुगु हे सेन्टरपाखें आपालं नेवाः भाय्‌या म्येचाःत पिथनेगु ज्या नं जूगु खः ।
भीम तुलाधरया म्ये दुथ्याःगु नेवाः म्येचाःत थुकथं दु– बांबांलाःगु म्ये ११०८, जः (लिपा सिडी नं) १११२, नासः (म्येमाः) १११५, छन्त ययेके धुंकाः १११२, यज्यू १११५, लँजुवाःया म्ये १११६, हाबलासा १११८, मय्‌जु १११९, सँझ्याः ११२०, नेवाः रक इन रोल ११२१, राजमति वा (म्येमाः) ११२१, हाकनं छक्वः ११२१, नुगःघाः ११२२, आइजिन ११२४, बुद्धया दर्शन ११२५, नेवाः भि.सि.डी., बुद्ध दर्शन (सि.डी.÷भि.सि.डी.), पञ्चक्वाः (भि.सि.डी.), म्ये हाले वा (कारावके) ।

भीम विराग

भीम विराग अर्थात भीमबहादुर महर्जनया जन्म वि.सं. १९९१ सालय्‌ वीरगंजय्‌ जूगु खः । अबु तुलसी बहादुर महर्जन व मां लक्ष्मीदेवी महर्जन खः । वय्‌कः म्येहालामि, लय्‌ चिनामि व च्वमि नं खः । वय्‌कलं खस नेपाली बाहेक नेवाः म्ये नं दयेकादीगु दु तर नेवाः म्ये पिकायेगु वय्‌कःया इच्छा पूमवन । वय्‌कः २०६८ सालय्‌ थ्व संसार त्वःतावन । तर छपु नेवाः म्ये ‘धाये थें धाये थें छुं हे मधासे’ खँग्वःया म्ये याकनं हे रेकर्ड जुइगु झ्वलय्‌ दु । नेपाली संगीत ख्यलय्‌ वय्‌कः तसकं लोकह्वाः ।

भीमबहादुर नकःमि

नेपालभाषा ख्यलय्‌ ‘मनया खिति चुइकि’, ‘जिगु जिगु धकाः हालाजुल’, ‘मिखाया अजलं’, ‘गाच्वः फरफर’, ‘ब्याः यानागु लच्छि मदुनि’ थें ज्याःगु म्येया सृजना यानादीम्ह खः भीमबहादुर नकःमि । अबु कान्छा नकःमि व मां मोहनमाया नकःमिया कोखं वि.सं. १९८५ स बलम्बुया लाछि त्वालय्‌ वय्‌कःया जन्म जूगु खः । भाजु नकःमि नेपालभाषाया भजन संगीतख्यःया नगुकथं थिनाच्वंम्ह व्यक्तित्व खःसा वय्‌कःया थीथी मतिना, ख्यालिं जाःगु आपालं म्ये नं लोकंह्वाः । प्याखं निर्देशक, प्याखं व म्ये च्वमि, संगीतकार, वाद्य गुरु थें ज्याःगु आपालं गुणं जाःम्ह वय्‌कःया ‘बलम्बु ज्ञानमाला’ सिडी, डिभीडी १, २ पिदंगु दुसा खस भासं ‘भक्तिरस’ १, २, ३, ‘भक्ति संगीत’ १, २, ३ पिदंगु दु । निगुलिं भासं यानाः द्वःछि धइ थें म्ये पिथना दीधुंकूम्ह भीमबहादुरं भजन स्यनेगु, म्ये च्वयेगु, हार्मोनियम, गायन, तबला स्यनेगु नं यानादी ।जुजु वीरेन्द्र शाहया राज्यभिषेकया लसताय्‌ जूगु संगीत धेंधेंबल्लाः कासाय्‌ न्हाप सिरपाः त्याकादीम्ह भीमबहादुर नकःमिं २०३८ सालय्‌ रेडियो नेपालया बुन्हिया लसताय्‌ जूगु सांस्कृतिक लोक बाजाय्‌ लोकबाजा खिं वादनय्‌ न्हाप सिरपाः त्याकादीगु खः । बलम्बु ज्ञानमाला सपूm च्वयाः ज्ञानमाला भजनया माध्यमं बुद्धधर्म प्रचार यानादीगुलिं थाइ राजदूतपाखें २०५० सालय्‌ सम्मानित जुयादीम्ह वयकःयात स्वयम्भू ज्ञानमालां ६० दँ क्यंगुया लसताय्‌ जूगु समारोहय्‌ भद्र जयन्ती सम्मानपत्र (२०५६) लःल्हाःगु खः । स्वयम्भू ज्ञानमाला भजन खलःपाखें ‘रत्नवत’ सिरपाःसहित सम्मान लःल्हानाः कयादीम्ह वयकःयात न्याक्वःगु अन्तर्राष्ट्रिय लोकसंगीत संकिपा महोत्सव, नेपाली लोकसंगीत संग्रहालयपाखें लाइफ टाइम एचिभ्मेन्ट अवार्ड, दान्यहिरा सिरपाःपाखें जिवंंकाःछि सेवा याःगु न्ह्यथंसें सिरपाः ब्यूगु खः । थ्वया लिसें वय्‌कःयात थीथी संघसंस्थापाखें आपालं हनापौ नं द्यछाःगु दु ।
ने.सं. ११४० कौलागाः अस्तमि, सोमबारखुन्हु वय्‌कलं थुगु संसार त्वःतादीगु खः ।