च्वाम्वःसाया सँ । चिहाकयेक चानाः पुइँचा लाक चिनातइ । ताःहाकः चिहाकः जुइ । छेँक च्वंकातइ । धुँन्याया च्वकाय् क्वातुक चिनाः धुँन्या हीकीम्हंं खने दयेकातइ  ।

सारङ्गदेवकृत ‘संगीत रत्नाकर’ ग्रन्थय् ‘गीतं वाद्यं तथा नृत्यं त्रयं संगीतमुच्यते’ धकाः च्वयातःगु दु । अथे धयागु मे हालेगु, बाजं थायेगु व प्याखं हुलेगु स्वतां दुथ्याःगु न्ह्यब्वया हे संगीत खः । थ्व स्वता दुने नं मेया लिधंसाय् बाजं थायेगु व प्याखं हुलेगु जुइगुलिं मेयात सर्वश्रेष्ठ कलाकथं कयातःगु दु ।
संगीतयात थीथी विज्ञपिन्सं थुकथं नं परिभाषित यानातःगु खनेदु—
– भावना पिब्वयेगुलिसें बांलाःपहः व सामञ्जस्यता क्यनेकथं सः व बाजंया संयोजन यायेगु हे संगीत खः ।
– लय व धूनया सामञ्जस्यता क्यनेकथं थीथी सःया संयोजनयात संगीत धाइ ।
– थवंथवय् संयोजन दुगु सःया पुचःयात संगीत
धाइ ।
न्ह्याम्हेस्यां न्ह्यागु हे धाःसां आखिर भिंनिगू स्वरया माःहना हे संगीत खः । आरोह अवरोहया व्यवस्थित संयोजन हे संगीत खः । बाजं मथाःसां
प्याखं महूसां संगीतया सिर्जना जुइफु । आलाप, अलंकार तान सकतां संगीत खः । बाजं व प्याखनं याना संगीतयात थप आकर्षक जक यायेगु खः । व हे भिंनिगू स्वरं हलिमय् फुक्क संगीतया सिर्जना जुयाच्वंगु दु । व झिंनिगू स्वरयात हलिमय् थीथी संकेतं म्हसीकेगु यानातःगु दु ।
गथेकि ः सा रे ग म प ध नि, सी डी ई एफ जी ए बी, डो रे मी फा सो ला टी, स्ताफ नोतेसन । अन्य
नेवाः संगीतय् थीथी विधाकथं दाफा भजन, चचा (चर्या) मे, लोक मे, ऋतु मे, प्रहर मे, ज्ञानमाला भजन, जागरण मे, गजल, भजनथरी, आधुनिक मे आदि चलनचल्तीइ खनेदु ।

म्येहालामि संगीता शाक्य (थापा)या जन्म ने.सं. १०८८ सिल्लाथ्वः दसमि, सुक्रबारखुन्हु अबु उस्ताद भैरवबहादुर थापा व मां धर्मदेवी थापाया कोखं जूगु खः । संगीतज्ञ अबुया प्रेरणां खुदँ दुबलय्‌ २०३० साल निसें म्ये हालेगु सुरु यानादीम्ह वय्‌कलं नेवाः म्ये जक निसलं मल्याक हालादीगु दु । ‘विश्वया शान्ति यायेत झाःम्ह’ (भजन), ‘घाः जुयाः जक ख्वइगु खः जि’, ‘होलि म्ये’, ‘जिमि यःम्ह नन्द कुमार’ (भजन), ‘मञ्जुश्री द्यइके वनाः’, ‘दकसिवय्‌ यःम्ह छ छम्ह दु’ थें ज्याःगु तसकं लोकंह्वाःगु म्ये वय्‌कलं हालादीगु खः । वय्‌कः रेडियो नेपालया प्रतिष्ठित श्रेणीया म्येहालामि खः । वय्‌कलं २०७३ सालय्‌ ज्ञानमाला भजनया इतिहासय्‌ हे दकलय्‌ न्हापांखुसी एकल ज्ञानमाला भजन न्ह्यब्वया दीगु खः । वय्‌कःया याकः सलय्‌ गीत गजल ‘समर्पित’, आधुनिक म्ये ‘संगीत संगम’, ‘धर्मर्कति भजन माला ब्व १, २’, ‘प्रभुकै शरणमा’ एकल भजन संग्रह पिदनेधुंकूगु दु ।वय्‌कलं तःगू नेवाः भाय्‌या संकिपाय्‌ म्ये हालादीगु दु । ‘न्हिलाः न्हिला हुँ’, ‘चरित्र’, ‘चाण्डालिका’, ‘लय्‌’, ‘हाकु सुपाँय्‌’ ‘याकः म्ह्याय्‌’, ‘कुकर्म’ ‘बांलाः मय्‌जु’, ‘काय्‌मचा ल्याय्‌म्ह’, ‘तापालय्‌’, ‘सिरिबन्जाः’, ‘सुप्रिया’, ‘धम्मावती’, ‘बुद्धाबधान’, ‘घोषक’ थें ज्याःगु संकिपाया निंतिं वय्‌कलं सः बियादीगु दु ।

वय्‌कलं वि.सं. २०३१, २०३२, २०३३ य्‌ झ्वःलाक स्वदँतक रेडियो नेपालं याइगु बालगीत प्रतियोगिताय्‌ न्हाप सिरपाः त्याकादीगु खः । अथेहे २०३४ सालय्‌ रेडियो नेपालया आधुनिक म्येय्‌ नं न्हाप सिरपाः त्याकादिल । वय्‌कलं २०६० सालय्‌ छिन्नलता गीत पुरस्कार, २०६२ सालय्‌ नारायणगोपाल युवा संगीत पुरस्कार, २०६६ सालय्‌ नेपालभाषा पिपल्स च्वाइस अवार्ड, २०६८ सालय्‌ नातीकाजी संगीत पुरस्कार त्याकादिल । अथेहे वय्‌कःयात २०७१ सालय्‌ केशु भजन सम्मान, २०७२ सालय्‌ बज्र स्वर साम्राज्ञी सम्मानं सम्मनित याःगु दु ।

भाजु संघरत्न शाक्य ने.सं. १०७७ प्वहेलाथ्वः दसमि, सुक्रबारखुन्हु येँ, महाबौद्धय्‌ जन्म जुयादीगु खः । वय्‌कःया मांया नां लक्ष्मी शोभा शाक्य व बाःया नां हिरारत्न शाक्य खः ।
भाजु संघरत्न शाक्य नेपालभाषाया साहित्य व संगीत, कला क्षेत्रय्‌ सेवा याना वैच्वनादीम्ह व्यक्तित्व खः । यक्व हे साहित्य सम्मेलनय्‌ लुँया पदक कयादीम्ह वय्‌कःया ‘जिगु लँपु’ नांया निवन्ध सफू महाबौद्ध विहार येँया परिचय दुगु ‘शाक्यबंश व झीगु शाक्य महाविहार’ नांया सपूm पिदंगु दु । वय्‌कलं यक्व हे नेवाः म्ये, खस् नेपाली भासं म्ये व बुद्ध भजन च्वयादीगु दु । वय्‌कःया च्वसां पिदंगु म्येचाः ‘तज्याःगु नुगः’ नांगु सिडि पिदंगु दु । वय्‌कःया म्येत यक्व हे नेपाःया नांजाःपिं म्येहालामिपिन्सं हालादीगु दु । वय्‌कः रेडक्रस संस्थां प्रकाशित जुइगु ‘मानवता’ नांगु पत्रिकाया सम्पादक नं जुयादी । नेपाल रेडक्रस संस्थाया मन्त्री जुयादीम्ह भाजु संघरत्न आवद्ध जुयादीगु संस्था थुकथं दु– त्वाय्‌ पुचः, बौद्ध प्रज्ञा संघ, महाबौद्ध महाविहार संरक्षण समिति, दी त्यालेन्ट, शाक्य महाविहार संघ, महाबौद्ध महाविहार शाक्य गुथि ।
भाजु सघरत्न शाक्यजुं ‘तं बैंक’, ‘कृषा गौतमी’, ‘जामनः गुभाजु’, ख्वताबजि, कर्म, तिबः आदि संकिपाय्‌ महत्वपूर्ण कलाकारया भूमिकाय्‌ नं म्हितादीगु दु ।

संजीप प्रधान नेपाःया संगीत ख्यलय्‌ छम्ह अतिकं लोकंह्वाःम्ह म्ये च्वमि, लय्‌चिनामि व म्येहालामिकथं म्हस्यू । थ्वय्‌कःया जन्म येँय्‌ ने.सं. १०९४ तछलाथ्वः दुतिया, बसुबारखुन्हु जूगु खः । थ्वय्‌कःया अबु गणेशभक्त प्रधान व मां लोकेश्वरी प्रधान खः । थ्वय्‌कःया इहिपाः ने.सं. ११२२ पाखे म्येहालामि शरिष्मा अमात्यलिसे जूगु खः । थ्वय्‌कःया अबु नं छम्ह म्येहालामि खः । अथे जुयाः नं थ्वय्‌कःयात संगीत ख्यलय्‌ वयेत हःपाः जूवंगु जुल । जुद्धोदय पब्लिक हाईस्कूलं एस.एल.सि. क्वचायेकाः पब्लिक युथ क्याम्पसय्‌ ब्वनाच्वंबलय्‌ हे म्ये हालेगु न्ह्याकादीगु खः । थ्वय्‌कः वि.सं. २०४८ सालपाखे रामप्रसाद मानन्धरया ‘छंगु बांलाःगु ख्वाः’ म्ये हालाः दबुली दं झाःम्ह खः । थ्वय्‌कः ‘लुमन्ति’, ‘तिकिझ्याः’, ‘छलिसें तापायेवं’, ‘कुलिचिना’, ‘छगू देय्‌या लाय्‌कू’, ‘जिगु ह्वगंगु सुरुवाः’ खुचाः म्येचाः पिथनाः थःत नेपालभाषाया पप म्येहालामिकथं म्हसीका बियादीम्ह खः । थ्वय्‌कःया आपालं म्येत लोकंह्वाः । उकी मध्यय्‌ ‘पुन्हिया जः थें झलमल छंगु ख्वाः’, ‘वा वःगु स्व रे’, ‘मोहनि वल स्वन्ति वल’, ‘जिमिथाय्‌ यलय्‌ चाःह्यू वःसा’ खः ।थ्वय्‌कलं थःम्हं हे म्ये च्वयेगु, लसय्‌ हनेगु व थःम्हं हे हालेगु यानादी । थ्वय्‌कःया न्हापांगु खस म्ये वि.सं. २०४८ सालपाखे हालादीगु ‘मेरो प्रीत मेरो प्रिय’ खः । खस पप म्ये ख्यलय्‌ नं छगू इलय्‌ थ्वय्‌कः तसकं लोकह्वाःम्ह म्येहालामि खः । आधुनिक पप म्ये जूसां थ्वय्‌कःया म्ये लोक शैलीया जुइगुलिं यक्व लोकंह्वाः । थ्वय्‌कःया लोकंह्वाःगु म्येत मध्यय्‌ ‘सिरिमा सिरि बतास चल्यो’, ‘नशाभित्र नशा सरी’, ‘सानै छँदा’, ‘देउरालीको चौतारीमा’, ‘उडी जाने रुमाल फरर’ खः । थ्वय्‌कःया खस भाय्‌या नं खुचाःति म्येचाः पिदंगु दु ।
वि.सं. २०५४ सालय्‌ नेपालभाषाया दकलय्‌ बांलाःम्ह म्येहालामिया सिरपालं छाय्‌पिया तःम्ह मेमेगु नं आपालं सिरपाः, मान सम्मानत कयादीम्ह थ्वय्‌कलं स्वसःपुं मल्याक म्ये हाला दीधुंकल । थ्वय्‌क थौंकन्हय्‌ अमेरिकाय्‌ च्वनाः नं संगीत सिर्जना याना च्वनादीगु दु ।