नृत्य निर्देशक हरिकृष्ण दर्शनधारीया जन्म मोतिलाल दर्शनधारी व हरिमाया दर्शनधारीया कोखं ने.सं. १०६८ कछलागाः चौथि, सोमबारखुन्हु येँया भ्वताहितिइ जूगु खः ।
मचाबलय्निसें प्याखं हुलेगुली नुगः क्वसाःम्ह वय्कलं वि.सं. २०१७ सालय् रेडियो नेपालय् ओपेरा प्याखंपाखें थःगु प्रतिभा न्ह्यब्वया दीगु खः । वय्कलं नारायणप्रसाद शर्मापाखें कत्थक, मृगेन्द्रमान सिं प्रधानपाखे भरतनाट्यम, अले सप्तमुनि वज्राचार्यपाखें चर्या नृत्य सयेकादीगु दु ।
वि.सं. २०१९ सालय् राष्ट्रिय नाचघरय् कलाकार जुयाः ज्या यानादिलसा २०२१ सालय् नेपाल एकेदेमिइ नृत्य कलाकारया रुपय् ज्या यानादिल । वय्कलं चर्याप्याखं नापनापं ब्याले, अपेरा, गीतिनाटक निसें थीथी जनजातिया नृत्यय् यक्व सहभागी जुयाः थःगु प्रतिभा न्ह्यब्वया दीगु दु । राल्फा, बेदना, इसासया दुजः वय्कःया लसय् हंगु विरोध म्येप्याखं तसकं लोकंह्वाःगु खः ।
वय्कःया जन्म वि.संं १९८२ सालय् येँया इकुबहालय् जूगु खः । नेपाःया संगीत थपू यायेगु ज्याय् तःधंगु योगदान दुम्ह वय्कःया रेडियो नेपाल पलिस्था यायेगु ज्याय् तःधंगु योगदान दु । वय्कः नेपाःया लोकसंगीतया तःधंम्ह ज्ञाता खः । वय्कलं कर्णाली अञ्चल व गण्डकी अञ्चल झायाः लोकसंगीत संकलन, अध्ययन, अनुसन्धान यानाः सपूm पिथना दीगु दु । वय्कः ‘द्यःयात सिनाय् स्वां मय्जुयात ह्याउँगु स्वां’, ‘नाप च्वने मदुसां ख्वाः जक जूसां क्यं वा रे’ थें ज्याःगु लोकंह्वाःगु म्येया स्रस्ता नं खः । अथेहे वय्कःया पिहांवये ल्यं दनिगु नेवाः म्येत यक्व दनि । वय्कःया संगीतय् व सलय् रेकर्ड जुयाच्वंगु खस भाषाया म्येत रेडियो नेपालय् आपालं दु ।
नेवाः कलाकारिता ख्यःया लोकंह्वाःम्ह कलाकारकथं हरिमान दिवाकर न्ह्यःने लाः । वय्कःयात यक्वसिनं “जोस पिहांवइ” धकाः न्ववाइगु खँग्वलं म्हस्यू । ९०० इपिसोड सिबें अप्वः हे क्यनेज्या जुइधुंकूगु नेपालभाषाया टेलिसिरियल ‘ख्वताबजि’या छम्ह पात्रं न्ववाइगु थ्व खँग्वः हे थौं वय्कःया म्हसीका जुयाब्यूगु दु । अबु कृष्णबहादुर दिवाकर व मां साइली दिवाकरया कोखं ने.सं. १०९० कौलागाः द्वादसि, सोमबारखुन्हु जन्म जुयादीम्ह वय्कलं दकलय् न्हापां ‘अस्पतालय् बूम्ह मचा’ नांयागु प्याखनय् अभिनय यानादीगु खः । वि.सं. २०४५/४६ सालय् जन–आन्दोलन न्ह्यानाच्वंगु इलय् थःगु सक्रिय पलाः न्ह्याकादीम्ह दिवाकरजुं अबाय्ती ख्वपय् व येँय् थीथी नाटकय् अभिनय यानादीगु खः । उगु इलय् वय्कलं म्हितादीगु ‘शहिद’, ‘बिडम्बना’ लिसेंया नाटकत तसकं बय्बय् जुल । येँय् ‘बिडम्वना’ नांयागु नाटक क्यनाच्वंगु इलय् आन्दोलन चर्के जूबलय् बिस्युं वनाः लैनचौरय् सुलेमाःगु खँ कनादीम्ह हरिमानजुं ‘विवश’, ‘शहिद’, ‘अर्थ न बर्थ’, ‘जनता जनार्दन’, ‘आयाँ क्वात’, ‘साइड इफेक्ट’या लिसें नीन्यागुलिं मल्याक नाटक व दबू प्याखनय् अभिनय याना दीधुंकूगु दु । ‘आयाँ क्वात” ला पलिस्था ख्यालः कासाय् सिरपाः त्याकेत तकं ताःलाःगु खः । वय्कलं ‘झ्वक मनीम्ह’, ‘न्हिसुतु’, ‘चकना’, ‘मि. फन्टुस’, ‘ख्वताबजि’, ‘स्वयेगु मखु ला’, ‘धाःसा धाल धाइ’, ‘ड्याड एण्ड सन्स’, ‘फय्गं’ नापं याना छगू दर्जनं मल्याक नेवाः सिरियलय् नं म्हिता दीधुंकल । व लिसें ‘पानबती’, ‘अंश’, ‘जिपिं बदमास मखु’, ‘याकः म्ह्याय्’, ‘माया’, ‘तारेमाम’, ‘बांलाः मय्जु’, ‘पटाचारा’, ‘कृषा गौतमी’, ‘मुद्दा’, ‘तानांज्यः’ लिसेंया स्वंगू दर्जनं मल्याक नेवाः संकिपाया थीथी भूमिकाय् म्हिता दीधुंकूगु दु । वय्कलं खस नेपाली भाय्या छुं छुं नाटक व टेलिफिल्मय् नं अभिनय यानादीगु दु । उकी मध्यय् ‘मदनबहादुर हरिबहादुर’ व ‘हिजो आजका कुरा’ थन न्ह्यथने बहःजू । वय्कलं भक्तपुर एफ.एम.य् “कुचुकुचुु” नांयागु ज्याझ्वः नं न्ह्याकादी धुंकूगु दु । थथे आपालं नाटक, टेलिफिल्म, संकिपाय् म्हितादी धुंकूम्ह हरिमान दिवाकरयात नेवाः जागरण मञ्च अन्तर्गतया संकिपा समितिपाखें ने.सं. ११३२ या लोकंह्वाःम्ह कलाकारकथं हंगुया नापनापं आपालं संघसंस्थांं थीथी सिरपाः व सम्मानपाखें छायेप्यूगु दु ।
म्येच्वमि हरिराम महर्जन ‘थेचो’ अबु मोहनलाल (कान्छा) महर्जन व मां धनकुमारी महर्जनया कोखं ने.सं. १०८८ कछलाथ्वः पन्चमि, सोमबारखुन्हु गोदावरी नगरपालिका, थेचो तःननि, यलय् जन्म जुयादीम्ह खः ।
ने.सं. ११४० प्वहेलाथ्वः नःमि, सनिबारखुन्हु वय्कःया नेपालभाषाया खुपु म्ये दुथ्याःगु ‘मन’ पिदंगु खः । म्येचाः ‘मिखाभाय्’य् तेजवती जोशीया सः व जुगल डंगोलया संगीतय् ‘यःमां जितः बियाछ््वये म्वाःल’ म्ये नं पिदंगु दु । वय्कःया न्हापांगु म्येमुना ‘मेरो माटो’ खः । थुकी ८ पु राष्ट्रिय भावनां जाःगु म्ये दुथ्याना च्वंगु दु ।
वय्कलं गुक्वःगु रमपम विन्ध्यवासिनी म्यूजिक अवार्ड २०७५ य् ‘वर्षको सर्वोत्कृष्ट राष्ट्रिय भावना ओतप्रोत गीत’ या अवार्ड त्याकादीगु दु । जुगल डंगोलया संगीत व मनोजराजया सलय् ‘आमा’ म्येपाखें थुगु सिरपाः त्याकादीगु खः । वय्कलं पेजथ्री पिपल्स च्वाइस अवार्ड ११४२ स ‘सर्वोत्कृष्ट म्येचाः’या सिरपाः नं त्याकादीगु खःसा जुगल डंगोलया संगीत व प्रवेशमान शाक्यया सलय् ‘मां अबु दत्तले’ म्येपाखें ‘निम्स अवार्ड प्यक्वःगु संस्करणय् ‘सर्वोत्कृष्ट नेपालभाषा गीत’या अवार्ड त्याकादीगु खः ।
कलाकःमि हरिवंश आचार्यया जन्म बिसं २०१४ साल कार्तिक १४ गते जूगु खः । वय्कःया अबुया नां होमञ्जय आचार्य व मांया नां गणेशकुमारी आचार्य खः । प्याखंम्वः, म्ये हालामि, च्वमि व निर्देशककथं लोकंह्वाःम्ह कलाकःमि हरिवंशं आचार्यं बिसं २०३८ सालं नेपाल राष्ट्र बैंकया रजत वर्ष पूवंगु लसता ज्याझ्वःया निंतिं मदनकृष्ण श्रेष्ठ लिसे जानाः “बैंकेश्वर” नांया ख्यालः ह्यब्वःगु खः । अनंनिसें मदनकृष्ण श्रेष्ठ व हरिवंश आचार्य नापंनापं पलाः न्ह्याकुगु खः । लिपा थुपिं निम्हेसिगु जोडि मह जोडिया नामं तसकं लोकंह्वाःत । कलाकःमि मदनकृष्ण श्रेष्ठलिसे जानाः भाजु हरिवंश आचार्यं नेवाः संगीत व कलाख्यलय् नं यक्व योगदान यानादीगु दु । वय्कःया किसि न्याइम्ह मदनमान व किपालुं लिनाच्वंम्ह मनू नांयागु निगु नाटक दुसा नेवाः संकिपा “सिलु” व “राजमति” नं म्हितादिल । मह जोडिं यक्व खस नेपाली भाय्या ख्यालि, प्रहसन, टेलिफिल्म व संकिपा म्हितेगु जक मखु गुलिखे थ्व जोडिं च्वयेगु व निर्देशन नं याःगु दु । टेलिफिल्मय् १५ गते, रात, लक्ष्मी, चिरञ्जीवि, वनपाले लगायत यक्व टेलिफिल्म तसकं लोकंह्वाःगु खः । अथे हे के घर के डेरा, लोभीपापी, फिलिम, बलिदान, शत्रु गते, महापुरुष आदि भाजु हरिवंश आचार्यया लोकंह्वाःगु खस नेपाली भाय्या संकिपा खः । वय्कलं तँ त सार्है बिग्रिस नि बद्रि, महाजात्रा आदि संकिपाय् मदनकृष्ण श्रेष्ठ मदयेक याकःचां नं म्हितादीगु दु । संसारया आपालं आपा देशय् थःगु कला न्ह्यब्वये धुंकुम्ह हरिवशं आचार्यं “महापुरुष” संकिपाया निंतिं २०७८ सालया राष्ट्रिय चलचित्र पुरस्कार या नापनापं लकि फिल्मी अवार्ड त्याकादीगु दु । राज्यस्तरं बिइगु थीथी विभुषणपाखें नं विभुषित जूइधुंकूम्ह हरिवंश आचार्य नेपाःया छम्ह ज्वःमदुम्ह कलाकःमि खः ।
हरिशरण साय्मि
अबु ज्ञान बहादुर मानन्धर व मां सानु मानन्धरया कोखं ने.सं. १०८६ चौलागाः दसमि, सुक्रबारखुन्हु किपुली जन्म जुयादीम्ह वरिष्ठ संगीतकःमि भाजु हरि शरण साय्मि लोकंह्वाःम्ह लय्चिनामि, बाजं ग्वसाःमि (संगीत संयोजक) व रेकर्डिष्ट जुयादी । त्रिभुवन विश्वविद्यालयपाखें बी.ए. तगिंतक अध्ययन यानादीम्ह भाजु साय्मिं भारतया प्रयाग संगीत समिति इलाहाबादपाखें तबला थायेगुली स्नातकोत्तर (एम. म्यूज.) ताःलाका दीगु दु ।
संगीतकःमि भाजु हरि शरण साय्मिया लजगाः म्ये हालेगु, लय् चिनेगु, म्येय् बाजंया ग्वसाः ग्वयेगु, रेकर्डिंग यायेगु खः । वय्कः नेवाः राष्ट्रिय म्येया बाजं ग्वसाःमिलिसें नेसं.११४२ या कीर्तिपुर आइदलया संयोजक जुयादी । भाजु साय्मिं ५ गू नेवाःम्येया एल्बम, ४ गू खस् नेपालीम्येया एल्बम व सत्यां मल्याक फुतकर म्येय् लय् चिनेगु व बाजं ग्वसाः ग्वयादी धुंकूगु दु । नेवाःलिसें खस नेपाली भाय्या म्येय् नं उतिकं योगदान दुम्ह भाजु हरि शरण साय्मिया न्हापांगु कृति ने.सं. १११८ या ‘जितः लुमंकाः’ म्येचाः खः । थ्वलिसें वय्कःया सिर्जनाकथं ‘यःसिंद्यः’, ‘छफ्वः मतिनाया स्वां’, ‘वा म्हिते वा,’ ‘आहा’ नेवाःम्येया एल्बम पिहां वःगु दुसा खस् नेपाली भासं ‘म्येलोडी पप एण्ड लोक कलेक्शन’, ‘नौलो तरंग’, ‘तर्कना’, ‘बोली मनप¥यो’ वय्कःया एल्बम खः । नेपाल संगीतकार संघया दुजः जुयादीम्ह भाजु हरि शरण साय्मियात नेसं. ११२२ य् दकलय् बांलाःम्ह संगीत संयोजक द ट्यालेण्ट नेपालभाषा संगीत सिरपाः, ने.सं. ११३९ स दकलय् बांलाःम्ह पप संगीत संयोजक थर्ड आय्नुअल नेशनल ओएस नेपाल म्युजिक एवार्ड, अले दकलय् बांलाःम्ह संगीत संयोजककथं ने.सं. ११३९ स व ने.सं. ११४२ स नेपालभाषा स्टार म्युजिक एवार्ड सिरपालं छाय्पिया तःगु दु । व थेंतुं वय्कःयात शान्ति र विकासको लागि नागरिक आवाज सम्मान, वनिताश्री सम्मान व विश्व नेपाली साहित्य प्रज्ञा प्रतिष्ठानपाखें हनापौ लःल्हानातःगु दु ।