धार्मिक, सांस्कृतिक व ऐतिहासिक दृष्टिं नांजाःगु ग्वल देय्या (पशुपति) दक्षिण– पाखे चक्रपथ क्वसं वज्रेश्वरी बिज्यानाच्वंगु दु । थ्वयात पिङ्गलामाजु, पिङ्गनमाइ, पिङ्गलामाइ व वाणेश्वरी नं धायेगु याः । थुम्ह पीगंद्यःयात बछला माजुया केहँे नं धायेगु याः । दँय्दसं चिल्लागा द्वादशीनिसें चिल्लाथ्व पारुतक पिङ्गलामाजुया जात्रा याइ ।
चिल्लागा द्वादशीकुन्हु प्यंगू वर्णं ‘देशोद्धार पुजा’ पुजा याइबलय् पीगमय् गुथिपाखें द्यः पुज्यानाः खा व दुगु भोग बी । त्रयोदशीकुन्हु द्यःपाःलाःया छेँय् बिदा पुजा धकाः गंछिद्यःपिं धकिइ तयाः स्वने यंकी । गुथिं द्यः पुज्याये धुंकाः द्यःया प्रसाद नकेत कुमारी पुजा व कुमार पुजा (मरःजा) याइ । पीगमं द्यः लितहइ । चिल्लागा चःह्रे (पाहांचःह्रे) कुन्हु सुथय्हा कनं द्यःपिं स्वने यंकी । गुथिपाखें द्यःयात चःह्रे पुजा याइसा पशुपति अमालं ‘दुनिया पुजा’ याइ । बहनी द्यःछेँय् लितहइ ।
पिङ्गलामाजुया मू जात्रा चिल्लागा आमाइकुन्हु खः । थुकुन्हु द्यः खतय् बिज्याके न्ह्यः गुथिं द्यः पुज्याइ । द्यः खतय् बिज्याकेवं पिङ्गलामाजुया पीगमय् यंकाः स्वचाः चाःहुइकाः लितहयाः ग्वल देय् चाःहुइकाः जात्रा याइ । नवाली त्वालय् थ्यनेवं सरकारी पूजा धकाः द्यःयात पुज्यानाः दुगु भोग बी । भण्डारखालया पःखालय् स्वकः खतं न्याकाः लितहइ । द्यःखः जात्रा यानाः द्यःछेँ न्ह्यःनेया दबुलिइ दिके न्ह्यः गुथिपाखें पुज्याइ । नासः भजन खलकं भजन याये सिधयेकाः नकिंनं लसकुस यानाः द्यःछेँय् बिज्याकी ।
चउलाथ्व पारुकुन्हु पिङ्गलामाजु पीगमय् ‘लित पुजा’ याइ । चउलाथ्व तृतीयाकुन्हु गुथ्याःत मुनाः पाःब्व लःल्हायेवं जात्रा क्वचाइ । पिङ्गलामाजु दुमकायेक बछलामाजुया जात्रा यायेमज्यू धाइ । थथे पिङ्गलामाजु जात्राया झ्वलय् देशोद्वार प्ुुजा यात धायेवं पृथ्वीइ अशान्ति न्हनाः शान्ति जुइ धाइ ।