थ्व विहार ध्वाखाबहाःया कचाबहाः कथं उत्तर दिशाया ज्याथा त्वालय् लाः । येँया थीथी बज्रयानी बौद्धविहारत मध्ये पुलांगु रुपकथं थ्व हे छगूबहाः जक ल्यनाच्वंगु दनि । उकिं थ्व बहाःयात बज्रयानी विहारया नमूनाकथं नं कयातःगु दु । ने.सं.७६९ पाखे थ्व बहाः दयेकेसिधःसां ने.सं.७८८ य् जुजु प्रतापमल्लयात विहारया दाता गुणज्योतिं लसकुस यासें उलेज्या याःगु अभिलेखय् न्ह्यथनातःगु दु । थ्व इलय् विहारय् हरिहरवाहन लोकेश्वरयात नं पलिस्था याःगु खः ।
थ्व बहालय् छचालिं फः दयेका नितँजाः यानाः आँय्पापौ चिनातःगु दु । बहालय् दुहां वनेगु मू लुखा ज्याथाया उत्तर दिशापाखे दु । ने.सं.७९३ न्ह्यथनातःगु मू लुखाया तोरनय् प्रज्ञापारमिता तयातःगु दुसा जवंखवं निम्ह तःधिकःपिं सिंह तयातल । विहारय् दुहां वनेखतं जवय् महांकाःद्य व खवय् गणेद्यः पलिस्था यानातल । बहालय् क्वय् वनेगु त्वाथलय् जवंखवं निम्ह सिंह नं दु । मू लुखाया चुलिंचु दक्षिणपाखे क्वाःपाःद्यः दु । थन उत्तराभिमुख जुयाच्वंम्ह अक्षोभ्य बुद्ध पलिस्था यानातल । मू लुखा पिनेसं चिचीपाःगु तिकिझ्याः, जवंखवं सारीपुत्र व मौद्गल्यायनया मूर्ति व ल्वहंपौ, अथेहेचिचीधिकःपिं थीथी द्यःया मूर्ति पलिस्था यानातःगु दु ।
विहारया पश्चिम, पूर्व दिशाय् ततःपाःगु झ्याः छुनातःगु क्वथा दु । उगु क्वथाः लिक्कसं ध्याकुनय् चीधंगु छकू छकू क्वथाः दु । मातं लिक्कसं क्वाःपाःद्यया मू लुखापिने निम्ह किसि तयातल । मू लुखाया च्वसंया तोरनय् ने.सं.७९६ ई उल्लेख यानातःगु दु । थ्व सालय् विहार जिर्णोद्धार याःगु धयातल । उगु तोरनय् महाअक्षोभ्ययात दथुइ लाक तयाः छचाःलिं झिम्ह तान्त्रिक द्यःपिंसं घेरे याकातःगु दु । क्वाःपाःद्यःया च्वय्या तलाय् पसुकाझ्याः व जवंखवं याकःझ्याः, पूर्व–पश्चिम दिशाय् नं अथेहे दयेकातःगु खनेदु । ध्याकुनय् जवंखवं तिकिझ्याः दुसा उत्तर दिशाय् कलात्मकझ्याः व जवंखवं तिकिझ्याः दु । क्वाःपाःद्यःया चुलिंचु थ्व बहाः दयेकाबिज्याःम्ह दाता गुणज्योती,वया तःधिकःम्ह कलाः यदुमतीलक्ष्मी व चीधिकःम्ह कलाः हेलमति लक्ष्मीया मूर्ति पलिस्था यानातःगु खनेदु । बहाया दथुइ चिभाः,लोकेश्वर,स्वयम्भू चैत्यया प्रतीक,क्वाःपाःद्यः न्ह्यःने चीधंगु थामय् सिंह छम्ह पलिस्था यानातःगु दु । अथेहे तग्वःगु शिखरशैलीया देगः छगः नं पलिस्था यानातःगु दु । थ्व देगःया न्ह्यनेसं जज्ञगाः छगाः नं दुसा क्वाःपाःद्यया खवय् कुनय् छत्रपाल नं दु ।
सिकय् बुकय् मदयेक मगाःगु थाय् छ्वास खः । नेवाः समाजय् छ्वास बस्ती पिने अर्थात् ध्वाकां पिने दुवाः वा प्यकालँय् फोहर वांछ्वयेत दयेकातःगु थाय् खः । छ्वास धार्मिक व सांस्कृतिक दृष्टिं महत्वपूर्ण खनेदु । नेवाःतय् थीथी संस्कारय् थाय्भु नकाः थीथी भ्वजय् व दिगुपुजाय् कलःगालय् यंकाः चिप वायेगु याइ । अथे हे गथांमुगःबलय्, छेँय् बौ बीबलय् व छेँय् शान्तिस्वस्ति याइबलय् नं छ्वासय् बौ तयेगु याइ । झीगु तजिलजि कथं मचाजंक्व, ज्याःजंक्वबलय् थाय्भु नकाः चिप कलःगालय् वाइ । अथे हे इहिपाबलय् म्ह्याय्मचायात पित बी न्ह्यः सब्जं नकी, ह्वंकेबलय् थाय्भुइ तयाः सब्जं (सहभोजन) नकेधुंकाः कलःगालय् वाये यंकी ।
अथे हे बौद्धतय् तःजिगु पुजाय् चचा हालाः भ्वय् नयेधुंकाः चिप कलःगालय् वायेयंकी । दँय्दसं दिगु पुजाबलय् कुलागः कुन्हु कुलागः भ्वय् नयाः चचा हालाः चिप मुनाः द्यः पुज्यानाः दिगू तियाः कलःगालय् कलः वायेयंकी । अथे हे घःसू भ्वय्, लत्या, खुला, दकिलाय् मभिं याःपिं च्वनाः भ्वय् नयेधुंकाः चिप मुनाः पुज्यानाः दिगू च्याकाः छ्वासय् कलः वायेयंकी ।
सुयां मचा बुल धायेवं मचाबू ब्यंके न्ह्यः पि ध्यनाः धौभ्यगतय् तयाः छ्वासय् वाइ । मचाबू ब्यंकेकुन्हु दिरिअजिं बहलय् अजिमा स्वनाः द्यः पुज्यानाः सँन्याःकाःई जुइवं मत बियाः छ्वासय् तयेयंकी ।
दुरु त्वंपिं मस्त मफुत धायेवं स्वयेमजिल धायेवं छ्वासय् कुलेबौ तयेगु चलन दु । अथे हे छ्वासं पुनाहल धायेवं सिराबौ तयेगु चलन दु । गथांमुगःबलय् सिनाज्या ब्यंकेगु धकाः छेँ छखां बँ थिलाः बँ थ्यूगु धौभ्यगःलिसे वांछ्वयेमाःगु सामानत दकवं छ्वासय् वाये यंकी । म्वःल्हुयाः नीसी याइ ।
सुं सित धायेवं सीम्ह सिथं यंके न्ह्यः स्वपा कचिगु अप्पा देतनाः कचिकां चिनाः तिंकथिचा स्वपु तयाः सीम्हेसिया वसः छ्वासय् वायेयंकी । सिथं यंकेधुंकाः पिचा वायेगु धकाः सीम्हेसिगु वसः, तुफि, सुकू छ्वासय् वायेयंकी । सी धुंकाः दूब्यंकेबलय् आति दायेकूगु कचिअप्पा छ्वासय् वानाः खुसिइ वनी । घःसू कन्हु शुद्ध जुइत ग्वाःसगं काःगु फुक्क मुनाः छ्वासय् वायेयंकी । अथे हे सँन्याःकाःइलय् जग्गे याःगु कचिअप्पा मुनाः हासाय् तयाः छ्वासय् वायेयंकी । छ्वास अजिमां झीत रक्षा याइ धाइ । न्हापा देशं पिने ध्वाखाय् च्वंगु छ्वासय् पाः च्वनाः सुचुकुचु यायेत बँ पुइपिं, घाँय् पुइपिं त्वाःजं (जुगि)त खः ।