कुसुमबियालाछिं झ्वाःबहाः जुनाः तँलाछी, खाबहालय् पिहां वनेगु झ्वलय् देपापाखे छगः चिभाः खनेदइ । उगु चिभाःया न्ह्यःनेया गल्लीं दुहां वनेबलय् छगू निजी चुक वइ । उगु चुकया दुने हे ज्योति बहाः दु । संस्कृतभासं थ्व बहाःयात त्रिरत्नकेतु महाविहार धया वयाच्वंगु दु । थ्व बहाःया क्वाःपाःद्यः पूर्वाभिमुख अक्षोभ्य बुद्ध खः । झिंगुंगूगु शताब्दीपाखे थ्व बहाः हर्षरत्न बज्राचार्यं दयेकूगु धयातःगु दु ।
लिपा थ्व बहाःयात ज्योतिरत्न बज्राचार्यं भिंकल । कालान्तरय् थ्व बहाःयात ज्योति बहाः कथं हे म्हसिकायंकल । थ्व बहालय् मेथाय् थें क्वाःपाःछेँ मदुसां शिखर शैलीया गुम्बज आकारया क्वाःपाःद्यःछेँ दयेकातःगु दु । थन बुद्ध, धर्म व संघया प्रतीककथं अक्षोभ्य, प्रज्ञापारमिता व लोकेश्वर पलिस्था यानातःगु दु ।
थुपिं मूर्तिया क्वय् पद्मपाणी लोकेश्वरया छगू मूर्ति नं पलिस्था यानातःगु दु । थन थीथी द्यःया मूर्ति नं तयातःगु दु । अथेहे स्वल्पाकार चैत्य छगः नं दु । उत्तरया पःखालय् भिंद्य, पश्चिमया पःखाःया ग्वाखंचा प्वालय् मेषसंवर, महामञ्जुश्री व पश्चिम पःखाःया पिनेसं कुमारी पलिस्था यानातःगु दु । नापं तपाःगु शिलापत्र नं दु । बहाःया दथुइ तग्वःगु चैत्य छगः नं दु । थन बहालय् अक्षोभ्य, मञ्जुश्री व रत्नसंभव नापं अंगलय् थीथी द्यः पलिस्था यानातःगु दु ।
यल लाय्कुलिं वलखु जुयाः वनेबलय् वलखु गणेद्यःया न्ह्यःने च्वंगु लँपु लिनाः वनेवं रुद्रवानंगपला संस्कारित ज्योतिवर्ण महाविहार ज्योबहाः थ्यनी । थ्व बहालं दुहां वनेवं जवय् गणेद्यः, खवय् महांकाल अले थ्वया नापं हनुमानद्यः स्वनातःगु दु । मूलुखां जवपाखे थनया बहाःदेगः दु । थ्व देगलय् स्वतँजाः यानाः छतँ पलिं चिनातःगु दु धाःसा पलिंच्वय् देगःचा थें छगः थकयातःगु दु । थुगु देगःया मूलुखाय् लीया खापा दयेकातःगु दु ।
मूलुखाया जवंखवं सारिपुत्र, मौदगल्यायन निम्ह भिक्षु व सिँया लोकेश्वर दुगु याक्वझ्याः निपाः दु । न्ह्यःने फलय् ल्वहंया सिंह निम्ह व जवय् गं छगः नं तयातःगु दु । देगःया न्हापांगु तल्लाय् त्रिखाझ्याः तयाः थ्वयांच्वय् पञ्चबुद्ध दथुइ तयाः जवय् हरिहरिहरिहर वाहन लोकेश्वर, खवय् मायादेवीया चांचिं नं च्वयातःगु दु ।
निगूगु तल्लाय् प्यंगः त्वानाःसिँ दु । त्वानाःसिँया दथुया कवलय् तपाःगु झ्याः छपाः, जवंखवं चिपाःगु तिकिझ्याः निपाः दु । थनया बहाःद्यः उत्तरय् स्वयाच्वंम्ह अक्षोभ्य बुद्ध खः । बहाःद्यःया न्ह्यःने झ्वःलाक छसिकथं चैत्य, धर्मधातु मण्डल, पुलांगु चैत्य व परिभोग चैत्य स्वनातःगु दु । थन दिगि देगः नं दु । थ्व बहाःया निर्माण बारे पुलांगु छुं हे प्रमाण लुयावःगु मदु । तर थ्व देगः जीर्ण जूगुलिं वि.सं. २०५५ सालं हानं जीर्णोद्धार यायेगु ज्या क्वचाःगु खँ धयातःगु दु ।
ज्योबहालय् पञ्चस्थविर आजुपिं व शाक्य संघपिं यानाः जम्मा २२ म्ह दुजः मुनाः संघया ज्या न्ह्याका वयाच्वंगु दु । थन सँमस्तय्त बन्दे लुइगु, थकालि कथं च्यान्हु च्यान्हुया द्यःपाः च्वनेगु, नित्यपुजा, आरति पुजा, आजुतँय् थ्यनकि नायः लुइगु, थपाः
त्वायेगु, आगंया पुजा आदि ज्या याना वयाच्वंगु दु । थ्व बहालय् पाहांचःह्रे, धल्पा, देशी पुजा आदिया गुथि हनेगु चलन दु । अथे हे इल्हने सम्यकबलय् ज्योबहाःपाखें नं सम्यक द्यः यंकेगु चलन दु । थुकिया कचाबहाः सुवर्ण विहार खः ।