येँया पश्चिमय् लाःगु पुलांगु नेवाः बस्ती खः– थक्वाः अर्थात् थानकोट । थक्वातय् दँय्दसं सकिमिला पुन्हिकुन्हु तःजिक महालक्ष्मीया जात्रा जुइ । महालक्ष्मीया जात्रा धाःसां थ्व जात्राय् गणेद्यः, भैलद्यः व नारांद्यःया नं जात्रा जुइ । जात्रा बैकुण्ठ चतुर्दशीकुन्हु निसें न्ह्याइ । पुन्हिकुन्हु आदिनारांद्यःयाथाय् मेला जुइ । थुकुन्हु हे लामातय्सं चछि जाग्राम च्वनाः चीभाः व बुद्ध पुजा याइ । थ्व पुजा क्वचायेकाः सनिलय् महालक्ष्मी द्यःयाथाय् होम याइ । बलि बी । पुन्हिकुन्हु हे गणेद्यःयात क्वत हयाः गणेशस्थानय् तयेहइ । चछि पुजा याये धुंकाः आनन्द भैरवयाथाय् यंकी । थन नं चछि पुजा याइ । पुजा क्वचायेकाः भैरव थःगु थासय् थहां बिज्याकेत यंकी । चाफः धयागु थासय् भैरव थ्यनकि गणेद्यः व महालक्ष्मी द्यःयात खतय् विराजमान याकी । अनं सिन्दुरजात्रा न्ह्याइ । सुथ जुइवं द्यःखः दिकी । हाकनंं निम्हं द्यःया जात्रा यानाः देय् चाःहुइकाः ननिचा महाद्यः (कल्पेश्वर महादेव)याथाय् यंकाः अन नं जात्रा याइ । अनं लिपा लाय्ब धयागु थासय् द्यःखः यंकी । अनं ताहाफः, महालक्ष्मी द्यःया न्ह्यःने, ल्वँथ, झ्यालंफः, नारांद्यः जुयाः चाफः यंकी । अन हे भैलःद्यः नं नापलाकी । थन द्यः त्वाय् चिनेगु धकाः फुक्कं द्यःपिनि पुजा छथासं तयाः थाकुलिपिं मुनाः उतिग्यंक प्रसाद इनाकाइ । अनंलि थक्वाःया ग्वाः, नाय्, स्यस्यः, ज्यापु सकलें छप्पँ जुयाः द्यःखः ल्ह्वनाः हयाः नासलय् तयेहइ । आदिनाराणया न्ह्यःने फुक्कं द्यःपिं मुने धुंकाः दकलय् न्हापां गणेद्यः व महालक्ष्मीद्यः थःथःगु थासय् यंकी । अनं लिपा भैलःद्यःखः ल्ह्वनाः नासःद्यः स्वचाः चाःहीकाः जात्रा क्वचायेकी ।

ख्वप देश दुहां वनेगु तःधंगु ध्वाखा लिक्कया नःपुखूया पश्चिम दिशाया चकंगु भुइख्यः दथुइया विहारया नां जयकीर्ति महाविहार खः । थथुबही जयकीर्ति महाविहारया प्रचलित नां खः । वज्रयानी बहाःया वास्तुकलायुक्र थथुबहियात शुक्रवर्ण महाविहार धकाः उल्लेख यानातःगु दु । थथु बहिया छगू ल्वहंपतिइ हे जयरत्न वज्राचार्यपाखें जीर्णोद्धार जूगुलिं जयकीर्ति विहार धकाः नां छुनातःगु दु । उकिं थथुबहि जयकीर्ति महाविहार व शुक्रवर्ण महाविहार स्वंगू हे छगू विहारया थीथी नां खः धकाः थुइकेफु ।

नःपुखूया पश्चिम दिशाय्‌ अवस्थित थथुबहि भौतिक रुपं सुरक्षित व संरक्षित बहाः खः । विहारया प्यखेरं घ्यःचाकु संल्हुया दिनस न्याम्ह दीपंकरपिं सहित सम्यक महादान याइगु भुइख्यः खः ।

थुगु विहार गुबले दयेकल धकाः प्रामाणिक रुपं धायेमफुसां जुजु जितमित्र मल्ल कालया ख्वप तःधिछेँस्थित चतुव्रम्ह महाहिवार संघ सदस्य जयरत्न वज्राचार्यपाखें ने.सं. ७९४ पौष कृष्ण पञ्चमीया दिनस थुगु विहार जीर्णोद्धार जूगु खँ बहि दुनेया शिलालेखय्‌ उल्लेख जुयाच्वंगुलिं थथुबहिया निर्माण ने.सं. ७९४ न्ह्यः हे जूगु खः धकाः त्याजिक धायेफु ।

पूर्वाभिमुख बहिया चतुर्शाला पद्धति कथं निगू तल्लाया खः । बहिया पश्चिम दिशाय्‌ पद्मपाणी बोधिसत्वया गन्धुरीद्यः दु । गन्धुरी द्यः न्ह्यःने चिग्वःगु चैत्य दु । गन्धुरी द्यःया गर्भगृह परिक्रमा यायेछिंक दयेकातःगु दु । अथेहे गन्धुरी द्यःया न्ह्यःनेया मूल चैत्य नापं ल्वहंया मण्डः व यज्ञमण्डल दु ।

बहि छेँया प्यखेरं चाःहिलेछिंक बार्दली सहितया निगू तल्ला यानाः दयेकातःगु दु । गर्भगृहया च्वय्‌या आगं क्वथाय्‌ वज्रयोगिनी पलिस्था यानातःगु दु । थुगु क्वथा प्यपुंका दयेकातःगु क्वथाया मूल दीपंकर व दीपंकरया सामान सुरक्षित यानातःगु दु । बहि पिनेया पूर्वय्‌ व भुइख्यःया मू ध्वाखा दुने स्वयम्भू उपत्पत्तिया आधारय्‌ निर्मिति धर्मधातु चैत्य पलिस्था यानातःगु दु ।

येँ देया दकलय्‌ च्वय्‌ लागाय्‌ लाःगु बही खः– थथुबही । थ्व विहारयात साथ्व विहार, समाधिमण्डप महाविहार, चारुमति विहार, राजविहार, सुवर्णपुर महाविहार व चाबही नं धायेगु याः । थ्व बहीया लिक्कसं (चाबहीया सतकय्‌ ) सम्राट अशोकया म्ह्याय्‌ चारुमतिं थापना याःगु धन्दो चैत्य नं दु । थ्व धन्दो चैत्यया पाःलाःपिंत कतिंपुन्हिकुन्हु थथुबहिया गुथिपाखें धलं दनाः पुजा याकिगु धार्मिक चलन दु । थथुबही थापनाबारे स्पष्ट प्रमाण मदुसां क्वाःपाःद्यःथाय्‌ लुयावःगु शिलापत्रकथं ने.सं.७७५ उल्लेख जुयाच्वंगु दु । थथुबहीया स्थानीय वासिन्दातय्‌कथं थ्व विहार ने.सं. ८५० पाखे शाक्यकुलया गंगा महारानीं निर्माण याकूगु खः । शिलापत्रकथं धाःसा विहारया निर्माण ने.सं. ७७५ पाखे हे जुइधुंकूगु खनेदु ।

बहिलय्‌ सुथय्‌ नित्यपूजा व बहनि आरति यानाः दशपारमिता ब्वनाः सर्वसंघपिंसं पालंपाः लच्छि नित्यकर्म यायेमाः । द्यःपाः शुक्लपक्षया तृतियाकुन्हु हिलेगु याइ । बहीया कुलदेवता वज्रपाणि लोकेश्वर खः । थ्व विहारया कुलपुत्रपिंत उत्तराभिमुख जुयाः अभयमुद्राय्‌ च्वनाबिज्याःम्ह ह्याउँख्वाःम्ह पद्मपाणि लोकेश्वरया न्ह्यःने बरे छुइगु याइ । विहार दुने मध्यकालिन प्यंगः चिभाः पलिस्था यानातःगु दु । नितँ जाः यानाः छचाःखेरं दिगि दयेका क्वाःपाःद्यःया च्वय्‌ प्यागोडा शैलीया बुर्जा पिकयातःगु दु । छचाखेरं सिजःया झल्लर तयातःगु दु । थ्व विहारय्‌ दुहां वनेखतं जवःपाखे महांकाःद्यः थापना यानातःगु दु । नापं च्वय्‌ दिगीइ थहां वनेगु लुखा नं दु । विहार छचालिं सिँया दलान तयाः आँय्‌पापौ छिनाः परम्परागत रुपं थ्व विहार दयेका तल ।

क्वाःपाःद्यःया जवपाखे तग्वःगु माना छगः, खवपाखे गं छगः यखायातःगु दु । खवपाखे हे क्वय्‌ लाक्क छत्रपाल थापना यानातल । विहार प्रवेश जुइवं क्वय्‌ मन्दःपाताय्‌ सिजःया बज्र छगः तयातःगु दुसा वयां लिपा झ्वःलिं निगः तःग्वःगु चिभाःत थापना यानातल । अथेहे चिचिग्वःगु मध्यकालिन चिभाःत लिपा तिनि थन पलिस्था याःगु खः । चिभाः दथुइलाक्क प्यम्ह प्यखेरं स्वयाः दनाच्वंपिं बुद्धया प्रतिमा दु । बहीया मू विशेषता धयागु कुमारी प्रथा खः । थ्व विहारय्‌ दिसि पुजा गुथि, पाहांचःह्रे गुथि, सनाः गुथि, देउपुजा गुथि, गथांमुगः चःह्रे पुजा गुथि, गातिला गुथि दु । सिलाचःह्रे गुथि व मातातिचःह्रे गुथिबलय्‌ थाकुलि प्यम्ह जक च्वनाः न्यायेकीगु परम्परा दु । चाबहीया ल्वहंसाल गणेद्यः अर्थात् चन्द्रविनायकयात गमय्‌ बिज्याकेगु ज्या व भुइख्यलय्‌ जुइगु सम्यक महादानय्‌ द्यःयात ब्वति कायेकीगु ज्या बहीया गुथ्याःपिंसं यायेमाः ।

चाबही कुमारी प्रथा

थनया कुमारीयात चाबही कुमारी धाइ । चाबहीया धार्मिक ज्याखँय्‌ थ्व कुमारीया सहभागीता अनिवार्य खः । तर वि.सं. १७७३ पाखे जुजु भाष्कर मल्लया शासनकालय्‌ स्वनिगलय्‌ वःगु महामारीं येँ लाय्‌कूया कुमारी देहान्त जूबलय्‌ चाबही कुमारीयात निलातक बसन्तपूया कुमारीया आशनय्‌ तयाः पुजा याःगु खः । तर थनया कुमारी परम्परा वि.सं.२०४८ लिपा दिना वन ।

येँदेय्‌या उत्तरी लागाया छगू ज्वःमदुगु सम्पदा खः– थँबही । सामाखुसीं थःथ्याःगु थाय्‌ गल्कोपाखा जःखः पलिस्था यानातःगु बही जुयाः थँबही नामाकरण जूवन । तिब्बती ग्रन्थय्‌ ‘थम, थङ वा तंअन’ धयातःगु खः, लिपा बही जोडे याना थङविहार जुल । थँबही, ठमेल, विक्रमशील महाविहार, थम विहार, राजविहार, भगवानबहाः छगू हे खः । महामञ्जुश्री नं थः शिष्य धर्मश्री मित्रया निंतिं थन हे चैत्य प्रार्दुभाव यानाः बाराणसीया विक्रमशील महाविहारया नां क्वकयाः विहार दयेकाबिउगु धार्मिक मान्यता दु । थ्व बही बौद्धमार्गी प्रधानतय्‌गु खः ।

बहीलय्‌ दुहां वनेवं मू लुखाया न्ह्यःने स्वंगः चिभाः थापना यानातःगु दु । चिभाःया क्वसं दथुइलाक्क अक्षोभ्य बुद्ध, जवय्‌ प्रज्ञापारमिता व खवय्‌ अमिताभ बुद्धयात पलिस्था यानातल । मू लुखाया जवय्‌ जाःति अजिमाया देगः छगः नं दु । जाःति अजिमायात सिंहसार्थवाहुया लसिं कलाः धयातल । बहीया मू लुखाय्‌ ने.सं. ८०६ या बुद्ध (धर्मधातु बागिश्वर), धर्म (प्रज्ञापारमिता) व संघ (षद्क्षरी लोकेश्वर) सहितया तोलं दु । स्वतँ जाःगु बहीया मू छेँय्‌ निम्ह सार्दुल व निम्ह सिंह थापना यानातःगु दु । मू छेँय्‌ सिंहसार्थबाहुया मूर्ति थापना यानातःगु दु । अले बहीया मू द्यःकथं ह्याउँगु ख्वाःम्ह चकंद्यः पलिस्था याना तल । सिंहसार्थबाहुया पूजा यायेत बरेस्यस्यः धकाः प्रधानतय्‌गु पाखें न्यागू थरया श्रेष्ठ परिवारया छेँजःयात बरे छुनाः द्यःपाःलाःकथं तयेगु चलन दु । बरेस्यस्यःपिंत बरे (प्रबजित) छुइगु व दीक्षा बिइगु ज्या मखंबहीया गुभाजुपिंसं यायेमाः । तर आगमय्‌ दुहां वनेत कय्‌तापूजा याःसां गाः ।

थँबही लागा दुने हे मेगु द्यःछेँय्‌ उत्तराभिमुख जुया च्वनाबिज्याःम्ह अमिताभ बुद्धयात धाःसा क्वाःबहाःया गुरुजुपिंसं पुजा यायेमाः । तर थौंकन्हय्‌ धाःसा थ्व ज्या क्वाःबहाःयापिंसं त्वःताछ्वये धुंकल । अथेहे बही दुने अक्षोभ्य, छत्रपाल, मञ्जुश्री, हनुमान व अजिमा द्यः, थीथी थासय्‌ प्यंगः चिभाः व मन्दः नं थापना यानातःगु दु । बहिली दुहां वनेत दक्षिणपाखे नामसंगितीया तोलं सहितया मेगु छगू लुखा नं दु । थुगु लुखां दुहां वनकि दकलय्‌ न्हापां तुं चुकय्‌ लाइ । छुं नं धार्मिक ज्या यायेत थ्व तुंया लः हे छ्यलेमाः । बरेस्यस्यःतय्‌त प्रबज्या यायेगु व मोहनिबलय्‌ प्रधानपिनि पायाः पिकयाः भुइफसि पालीगु नं थ्वहे चुकय्‌ खः । थन चुकय्‌ स्वंगः चिभाः थापना यानातःगु दु । थ्व चिभाः मध्ये छगः चिभालय्‌ मेगु सिबें भचा फरक खनेदयेक वरदमुद्राय्‌ स्वम्ह व अभयमुद्राय्‌ छम्ह यानाः प्यम्ह बुद्धयात थापना यानातःगु दु ।

मू बहीया उत्तरय्‌ मेगु छगू बही दु । थुगु बहीया पश्चिमय्‌ क्वाःबहाःया कुमारी छेँ दु । दक्षिणय्‌ प्रधानपिनिगु दुगुद्यःया स्तुप दु । क्वाःबहाःया कुमारी तछला व पोहेलाया दिसि पूजा निन्हुयंक, सापारुकुन्हु व मोहनिबलय्‌ छन्हु यानाः प्यन्हु थुगु बहिली बिज्याकेमाः । मोहनिबलय्‌ प्रधानतय्‌सं कुमारीया विशेष पूजा यायेमाः । मोहनिया चालंकुन्हु पायाः पिथनेमाःगु चलन दु । थँबहिली दुगु प्रज्ञापारमितायात प्यंगू ब्वय्‌ ब्वथलाः सिखंमूबहाः (लाय्‌कु बही), क्वाःबहाः, झ्वाःबहाःया गुुर्जुपिंसं छगू छगू ब्व पाठ यायेगु अले ध्वाखाबहाःया गुर्जुपिंसं छगू ब्व गुंलाजःछि व चिल्लापुन्हिकुन्हु पाठ यायेमाः ।

अथेहे गुंलाजःछि थन लुँ आखः, वहः आखलं च्वयातःगु प्रज्ञापारमिता सपूm, सत्ययुगय्‌ सःगु तःग्वःगु जाकी, सिंहसार्थबाहुया बाखं च्वयातःगु बिलंपौ ब्वयेगु याइ । चिल्लाथ्व अष्टमिकुन्हु बहिया बुसादँ याना वयाच्वंगु थुगु बहिलय्‌ क्वाःबहाःया गुर्जुपिंसं पूजा यायेगु, प्रज्ञापारमिता पाठ यायेगु याना वयाच्वंगु दु । चिल्ला पुन्हि (होलीपुन्हि) कुन्हु चकंद्यःयात तँु चुकय्‌ तयाः पूजा यायेमाः । थ्वयां कन्हय्‌ कुन्हु जात्रा याइ ।

कन्हय्‌कुन्हु देजला यंकेगु चलन थौंतक न्ह्यानाच्वंगु दु । प्रधानतय्‌सं गरुडद्यः धयावयाच्वंम्ह सिंहसार्थबाहु (चकंद्यः)या स्वापू प्यम्ह मिसातलिसे स्वानाच्वंगु दु । दकलय्‌ तःधिकःम्ह कलाः इतुंबहाःया केशचन्द्र आजुया तता खः । निम्हम्ह कलाः ल्हासांनिसें वःम्ह लसिं अर्थात् जाःति अजिमा खः । स्वम्हम्ह कलाः वेश्या परिवारया म्ह्याय्‌मचा व प्यम्हम्ह कला नैं खः । चकंद्यः जात्रा याइबलय्‌ नैं कलाः नं सी धकाः बाजं मथासे सुतिसुति वनेगु चलन थौंतकं दनि । थ्व खास यानाः किलागलं इतुंबहाःपिने तक थथे बाजं मथासे हइगु व बहाःपिने थ्यनेवं लित यंकेगु याइ ।

ओमबहालं चिकंमुगः वनेबलय्‌ सतकय्‌ मथ्यंक हे प्यखा–न्याखा छँे क्वय्‌या जवपाखे थ्व बहाः दु । थाना बाहाःया नांम्ह म्हस्यूगु थ्वयात संस्कृत भासं स्थानविम्ब विहार धयातःगु दु । थ्व बहालय्‌ उत्तराभिमुख अक्षोभ्य बुद्ध पलिस्था यानातःगु दु । क्वाःपाःद्यःया मू लुखाय्‌ तोरं मदु । तर निम्ह सिंह दु । छेँया मातनय्‌ पसुकाझ्याः व जवंखवं याकःझ्याः दु । तर वयां च्वय्‌या तँ फुक्क नीजि छ्यलाबुलाया निंतिं दयेकातःगु दु । विहारया दथुइ लाक्क व क्वाःपाःद्यया चुलिंचू यानाः झ्वलिं निगः चिभाः नं पलिस्था यानातःगु दु । चुलिंचूया देगःक्वय्‌ मन्दःपाः छपाः नं दु । बहाःया पलिस्था गुबले यात धयागु स्पष्ट खनेमदुसां देगः दुनेया लीपतिइ कियातःगु ने.सं. ६६७ या तिथिमितिं बहाःया ऐतिहासिक पक्षयात अनुमान यायेत अःपुका बिउगु दु ।

स्वनिगःया ख्वप जिल्ला दुने लाःगु छगू ऐतिहासिक नगर थिमि खः । थिमिया हे छगू नेवाः बस्ती मरु त्वालय् हेमवर्ण महाविहारय् ह्याउँगु ख्वाःपाःया पद्मपाणी लोकेश्वर विराजमान जुयाच्वंगु दु । ने सं ६८५ कार्तिक चौथी तिथि अंकित महारानी गंगादेवी ठाकुरनीं तयातःगु ताडपत्रय् लोकनाथ द्यः धकाः न्ह्यथनातःगु दु ।
अमोघबज्र बज्राचार्यं च्वयातःगु अष्टोत्तर लोकेश्वर सफुतिइ ११५२ दँ न्ह्यः जुजु बलदेवं थुम्ह लोकेश्वरया थापना याःगु धइगुु अनुमान यानातःगु दु । थिमिया स्थानीयवासीपिन्सं लोकेश्वरयात लोकना द्यः वा सिथि द्यः धायेगु यानाच्वंगु दु ।
बज्राचार्यतय्सं गुथि दयेकाः थुम्ह द्यःया संरक्षण यानाच्वंगु दु । थिमिया लोकेश्वरयात दँय्दसं तछलाथ्व पारु कुन्हु न्हवं याइ । न्हवंया नितिं ख्वपया दथुइ लाःगु हनुमन्ते व चखुं तीर्थया संगमय् वरुण कलशय् लः काः वनेगु चलन दु । थाकुलिपिं प्यम्ह व पाःलाः छम्ह च्वनाः गणेश व कुमारया पुजा यायेधुंकाः लोकेश्वरया जीवन्यास लिकायेगु धकाः पद्मपाणी लोकेश्वरया प्राण कलशय् तयेगु विधिकथं पुजा जुइ । लोकेश्वरयात पिनेया दबुलिइ थने हइसा कलशयात देगः दुनेया आसनय् विराजमान याइ । अनंलिपा पःमायाके उजं कयाः मू पुजारी गुरुजु व सहायक गुरुजुपिन्सं लोकेश्वरया वसः व तिसा त्वकाः पञ्चताल पुजा विधिकथं सँ छ्यंकेगु, न्हाय्कं क्यनेगु, क्वँचिकं बुइकेगुया नापं घ्यः कस्तिं बुकी । व धुंकाः न्हापां लखं अनलिपा धलिं लुयाः लोकेश्वरया न्हवं याइ । न्हवं क्वचायेकाः तुयुगु कापतं भुनाः चिधंगु खतय् तयाः द्यःयात जीस्वां बहालय् यंकी ।
दुतियाया दिं कुन्हु पुंपाखें लोकेश्वरयात भिंके माःथाय् भिंकाः न्हिच्छिया दुने लँपुछाये क्वचायेकी । चौथी कुन्हु जीस्वां बहालय् दशकर्म पुजा याइ । पञ्चमी कुन्हु सुथय् न्हापां लोकेश्वरयात गार्चास्थित विद्या गणेश पाटिइ मेगु जात्रा यायेगु खतय् तयाः न्हिच्छि सर्वसाधारणया दर्शनया नितिं ब्वयातइ । थ्व दिं कुन्हु सिथि नखः जूगुलिं सकल थिमिया स्थानीयवासीं नैवद्य तयाः पुजा याःवइ । उकिं थुम्ह लोकेश्वरयात थिमियापिन्सं सिथि द्यः धायेगु यानाच्वंगु खः । न्हिच्छि भजन किर्तन जुयाच्वनी । सनिलय् स्थानीयतय्सं बाजागाजाया लिसें झःझः धायेक जात्रा यानाः हाकनं हेमवर्ण महाविहारय् नकिंतय्सं लसकुस यासें आसनय् बिज्याकी । थुकथं उगु दँया थिमिया पद्मपाणी लोकेश्वरया जात्रा क्वचाइ ।

विक्रम संवत्या न्हूदँया सुरुवातया लिसें थिमिइ स्वीनिखः द्यःखःया जात्रा यायेगु चलन दु । न्हापा न्हापा थीथी त्वाःया थीथी द्यःपिनिगु स्वीनिखः हे जात्रा याइगु खःसा थौंकन्हय् थुपिं फुक्क द्यःखःया जात्रा मयायेधुंकल । विक्रम संवत्या दकलय् लिपांगु न्हि निसें कयाः स्वन्हु तक थिमिइ द्यःखः जात्रा जुइ । जात्रा सुरु जुइ च्यान्हु न्ह्यः बालकुमारी द्यःया तिसा पिकयाः दातापिंत सरसफाइ यायेया नितिं बियाछ्वइ । प्यन्हुकुन्हु नितं कायेगु याइ । द्यःपिंत छाय्पीगु ज्या जुइ । गुथियापिं सकलें च्वनाः चापुजा याइ । अले विक्रम संवत् कथं न्हूदँ क्यनीगु लिपांगु प्रहरय् बालकुमारी द्यःयात हयाः लाय्कूध्वाखा न्ह्यःने दयेकातःगु खतय् विराजमान याकी । जात्रा न्ह्याइ । जात्रा धुंकाः खःलिसें बालकुमारीयात देगलय् दुने विराजमान याइ । मिस्तय्सं सुथ मजूतले देगः चाःहुलेगु याइ । देगः दुनेया खःयात विशेष कथं संकेवं मिस्तय्सं चाःहुलेगु दिकी । उकुन्हु हे चान्हय् बाजं ज्वनाः दक्षिण वाराही, हरिसिद्धि व अजिमाया प्रतिमूर्ति नं हयाः बालकुमारी देगः दुने विराजमान याकी । थुकथं उगु न्हापांगु दिंया जात्रा क्वचाइ । कन्हय्कुन्हु वैशाख १ गते स्थानीयतय्सं पुजा याइ । थुकुन्हु बलिपुजा जुइमखु । क्वाति जक त्वनेगु याइ । द्यःपिंत थःपिंसं छायातयागु द्यःया तिसा समेत पुजा यायेत वइ । गुथियारतय्सं बालकुमारी द्यःयाथाय् दुहां वनाकथं यःमरि छाइ । उगु यःमरि गुम्ह भक्तजनं लानाकायेफत वया पुत्रलाभ जुइ धयागु जनधारणा दु । यःमरि छायेगु क्वचायेवं देगः दुने हे पञ्चकुमारयात कुम्हो (जा) नकेगु याइ ।
नितं कायेगु बालकुमारी द्यःया मूल पुजारीया छेँय् बाजंलिसें विशेष पुजा वइगुयात नितं कायेगु धाइ । थ्व गोप्य पुजा खः । थुगु पुजाय् गुथियारत जक च्वनाः भ्वय् नयेगु याइ ।