संस्कृति व सम्पदा

मच्छेगांया विष्णुदेवी जात्रा

न्हय्गां जात्राया झ्वलय् मच्छेगामय् विष्णुदेवीया जात्रा जुइ । थन स्यस्यः, ग्वाः, ज्यापु व देसारतय् गुथिं जात्रा न्यायेकीगु खः । जात्राया झ्वलय् मच्छेगांया विष्णुदेवीया द्यःखः व भेलुद्यः बःखुइ हइ । बःखुइ विधिवत् पुजा धुंकाः दशमिकुन्हु बसा लायाः द्यःखः कुबियाः गामय् यंकी । गामय् थ्यंकाः कुलाछि धयागु थासय् ग्वाः गुथिपाखें व सरकारी पुजा जुइ । थ्व पुजा धुंकाः द्यःखः कुबियाः देय् चाःहीकाः बहनी द्यःलाछिइ हयाः द्यः दिकी । द्यःखः दिके धुंकाः देगलय् द्यः तयेयंकी । थुबलय् स्यस्यः गुथिपाखें पुजा यानाः जात्रा क्वचायेकी ।

मलः

वा वइबलय्‌ सुपाँय्‌ ल्वानाः नँ न्याइ । नँ न्याइबलय्‌ पल्पसा नं त्वइ । गबलें गबलें तसकं नँ न्यानाः पल्पसा त्वइबलय्‌ सर्गतं मलः नं वयेगु याइ । मलः वइबलय्‌ मिखाफुति याये मलाकं हे भूमिइ थ्यनेधुंकी । मलः क्वय्‌ जुइधुंकाः तिनि नँ न्याःगु तायेदइ ।
मलः वइबलय्‌ अन लाइ थन लाइ धयागु दइ मखु । न्ह्याथाय्‌ नं लायेफु । न्ह्याथें ज्याःगु मलः वःसांं कःथाय्‌ मि च्याइ । थुकिं कइबलय्‌ सुं नं प्राणी बचय्‌ जुइ मखु । बँय्‌ लात धायेव बँय्‌ हे तनावनी ।

ग्वंगःमलः
ग्वंगः ल्वाइबलय्‌ कय्‌पुइ थें कय्‌पुइगु मलः । भूमिइ थ्यनीथे जुइबलय्‌ कुचा दली । दक्वं कुचां छथाय्‌ हे कइ । थ्व मलः लाःथाय्‌ कय्‌पूगु थें जुइक ध्वः ध्वः स्यंकी ।

पामलः
फालाचिनाः वइगु मलः । च्वं वइबलय्‌ मिग्वारा थें खने दःसां क्वय्‌ थ्यनीथे च्वंकाः फाला चिनी । थ्व लाःथाय्‌ पां पाले थें जुयाः बाफाला जुइ ।

बज्रमलः
मलः मध्यय्‌ ग्यानापुगु व तग्वःगु मलः । थ्व मलः वल धायेव प्रलय जुइ धाइ । अथे जुयाः न्हापा न्हापा हे ज्वनाः स्वयम्भूया स्वाहाने फुसय्‌ तयातःगु धाइ ।

मिमलः
मि च्याइगु मलः । मि ग्वारा जुयाः वइ । तग्वः चिग्वः दइ । बँय्‌ लायेवं मि च्याइ । बँ दिनिक्क मिनी । तग्वःगु वइबलय्‌ तसः जुयाः मि नं तसकं च्याइ ।