येँमपा वडा नं २७ या तसकं ब्यस्तगु बजाः महाबूया पश्चिमपाखे अर्थात् वीर अस्पताल वनेगु लँय् लाना च्वंगु बहाः खः– महाबू तमोबहाः । थ्व बहाः उदाय् समुदायया उपासकपिंसं पलिस्था यानातःगुलिं महाबू तमोबहाः धयातल । शाक्य बहाःकथं म्हस्यूगु महाबूबहाःया प्रवजित शाक्यकुलपुत्रपिंसं थन नं न्हियान्हिथं पुजा यायेमाःगुलिं थ्व बहाःयात महाबू कचा बहाः नं धाइ । थ्व बहाःयात संस्कृत भासं बोधिप्रणिधि विहार धाइ ।
ने. सं. ७४६ पाखे थ्व बहाः थापना याःगु धयातल । विहारया क्वाःपाःद्यः उत्तराभिमुख जुयाच्वंम्ह अक्षोभ्य बुद्ध खः । थ्व बहाःया क्वाःपाःछेँया छेरिइ क्वाःपाःद्यःथापना यानातःगु दु । क्वाःपाःद्यःया मू लुखाया फुसय् तयातःगु तोरणय् दथुइ लाक्क बुद्धकथं अक्षोभ्य, जवय् धर्मकथं प्रज्ञापारमिता व खवय् संघकथं षडक्षरी लोकेश्वरया मूर्ति दु । अथेहे जवंखवं सारीपुत्र वा मौड्गल्यायणया मूर्ति दु । लिसें प्यकाः ल्हाः दुम्ह मञ्जुश्री, वैलोचन बुद्ध व भिक्षुया मूर्ति न कियातःगु खनेदु । तोरंया फुुसय् पसुकाझ्याः, जवंखवं याकःझ्याः दुसा वयां च्वय् लीया कलशया पाता तिकाःतःगु दु । च्वतय् कलात्मक बिमानझ्याः दुसा दकलय् च्वय्या तँ भचा चिजाः यानाः स्वपाः झ्याः तयाः पताः ब्वयेकाः पलिंचिनातःगु खनेदु । क्वाःपाःद्यःया न्ह्यःनेसं झ्वलिं स्वंगः चिभा दु । थुकी दथुया चिभाःयात अशोक चैत्य धाइ ।
येँया वीर अस्पतालं वतुत्वाः वा मासंगल्ली वनेगु लँया दुवातय् थ्व महाबूबहाः दु । थ्व बहाःयात संस्कृत भासं उकुमा महाविहार धाइसा चलनचल्तीइ महाबौद्ध महाविहार, महाबुद्ध महाविहार, महाबुद्ध बहाः नं धाः । थ्व बहाः मानदेवया छय् वसन्तदेवया इलय् वया शक्तिशालीम्ह भारदार रविगुप्तं (इस्वी संवत् ५१२ निसें ५३२) दयेकूगु धापू दु । थ्व बाहाः दयेकेत थ्यंमथ्यं नीदँ क्यंगु अनुमान दु ।
थ्यंमथ्यं डेढ रोपनी जग्गाय् न्यनाच्वंगु थ्व बहाया दथुइ लाक्क २५ ह २५ वर्गफिट क्षेत्रफल दुगु ३० फिट तजाःगु धर्मधातु चैत्य पलिस्था यानातःगु दु । छचाखेरं पंचबुद्ध व ताराया मूर्ति दुगु थ्व चैत्यया पूर्वपाखे बहाःया क्वाःपाःद्यः विराजमान दु । खास यानाः अक्षोभ्य बुद्ध वँचुम्ह जुइसां थन पश्चिमाभिमुख जुयाच्वंम्ह ह्याउँम्ह अक्षोभ्यबुद्धया १२ फिट तःधिकःम्ह चाया मूर्ति पलिस्था यानातःगु दु । क्वाःपाःद्यया जवंखवं प्रज्ञापारमिता, सारीपुत्र व मौदगल्यायनया मूर्ति नं दु । क्वाःपाःछेँया पिने मञ्जुश्री, षडक्षरीया मूर्ति नापं शिलापत्र नं तयातगु खनेदु । क्वाःपाःछेँया न्ह्यःने लुं सियातःगु बज्र सहितया मन्दः थापना यानातःगु दु ।
बहाःया धर्मधातु चैत्य निगू तह यानाः दयेकातःगु दु । गर्भगृह स्वयां च्वय् हर्मिका तक व हर्मिका स्वयांच्वय् ११ छत्रावली तह दयेकातःगु दु । छत्रावलिसिबें च्वय् यष्टि छत्र नापं गजू तक याना झिंस्वंगू छत्रावली दु । थ्व चैत्यया रुप स्वयम्भूया रुपसिबें छुं हे मपाः । थ्व चैत्यया उत्तरपाखे स्वंगः चिभाः पलिस्था यानातःगु दु। ।
थ्व बहाःया धर्मधातु चैत्ययात दकलय् न्हापां जुजु हरिहरदेवं जिर्णोद्धार याःगु धकाः न्ह्यथना तल । वयां लिपा जुजु जयप्रकाश मल्लं ने.सं. ८४४ पाखे जिर्णोद्धारयात धयातःगु दु । वयां लिपा ई.सं.१८३३ या तःभुखाचं यानाः भिंकेज्या यायेमालसा बहालय् लुयावःगु शिलालेखय् ने.सं. ९५७ व ने.सं. १०३१ पाखे न जिर्णोद्धार याःगु न्ह्यथना तल ।